Қазақстанда жасалған 15 мың интернет-алаяқтықтың үш мыңнан астамы банк атынан жасалған
Осы жылдың 9 айында Қазақстанда 15 мыңнан астам интернет-алаяқтық тіркелді. Оның ішінде-үш мыңнан астам қылмыс банк қызметкерлерінің атынан жасалған. Бұл туралы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі хабарлады.
Қазақстандықтарды жиі қалай алдайды
Алаяқтықтың ең көп тараған тәсілі интернет-сауда болып қала береді. Белгілі сауда алаңдарының сайттарында, сондай-ақ әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде (Instagram, Telegram, WhatsApp) хабарландырулар орналастырылады. Биыл осындай 6,8 мыңға жуық қылмыс тіркелді.
Алаяқтар белгілі сайттарда ((ОЛХ, Колеса, Крыша ) және әлеуметтік желілерде жарнамалар орналастырады. Олар тауардың немесе қызметтің төмен бағаларын көрсетеді және алдын-ала төлемді немесе толық төлемді сұрайды.
Алаяқтар тағы қандай схемаларды қолданады
Ақшаны көбейту схемалары
Алаяқтар азаматтарды ірі компаниялардың, соның ішінде ұлттық компаниялардың, банктердің, криптобиржалардың атынан жалған сайттар құру арқылы қызықтырады. Жалған менеджерлермен және брокерлермен барлық байланыс онлайн режимінде, соның ішінде мессенджерлер арқылы өтеді. Кейбір жағдайларда алаяқтар үлкен соманы тарту үшін бір реттік дивидендтер төлейді.
ІІМ Қазақстандықтардың күмәнді болса да ақшаны тез көбейту үшін түрлі схемаларға қатысуын жалғастырып жатқанын атап өтті. Соңғы бірнеше айда алаяқтықтың осы түрінің саны артты. Жыл басынан бері екі мың қазақстандық осындай схемалардың құрбаны болды.
Азаматтар жоқ инвестициялық жобаларға ақша салады. ІІМ мәліметтері бойынша, кейбір жағдайларда қазақстандықтар өздеріне несие рәсімдеп, өз жинақтарынан айырылды.
Телефон қоңыраулары
Тағы бір кең таралған әдіс — банк қызметкерлерінің, құқық қорғау органдарының атынан телефон шалу. Алаяқтар шоттағы күдікті операциялар, несие рәсімдеу әрекеті бойынша арнайы операциялар туралы хабарлайды.
Ақшаны сақтау үшін азаматтар оларды депозиттік шоттан қауіпсіз «сақтандыру» шотына аударуға көндіреді. Бұл кейіннен ұрланған ақшаны аудару немесе қолма-қол ақшаға айналдыру үшін қолданылады.
Сондай-ақ, азаматтар алаяқтардың сенімімен өз еріктерімен несие рәсімдейді немесе олардыңайтуы бойынша телефондарға қашықтан қол жеткізу үшін қосымшалар орнатып, банктерден келіп түскен СМС-хабарлама кодтарын хабарлайды. ІІМ алаяқтар мен азаматтардың өздері банктер қолданатын барлық қауіпсіздік шараларын айналып өтетінін атап өтті.
Кейбір жағдайларда қазақстандықтар алаяқтардың әсерінен өз мүлкін (пәтер, автокөлік) кепілге қойды немесе сатты, ал түскен ақшаны алаяқтардың шоттарына аударды.
Қарт адамдарға қоңырау шалу
ІІМ мәліметтері бойынша, соңғы уақытта егде жастағы адамдарға қатысты алаяқтық жағдайлары жиілеп кетті. Алаяқтар оларға үй телефондарына қоңырау шалып, жақын туыстарына (ұлы, қызы немесе немересі) шұғыл ақша қажет деп алайды.
Содан кейін алаяқтар телефонды полиция қызметкерлеріне береді. Олар қарттарды туыстарын қылмыстық жауапкершіліктен босату үшін немесе жол-көлік оқиғасынан зардап шеккендер үшін ақша беруге көндіреді. Ақшаны оларға беруге келіскеннен кейін, алаяқтар егде жастағы адамдарға курьерлерді қаражатты алу үшін жібереді.
Қазақстандықтарды қай қалаларда жиі алдайды. Еліміздің Бас прокуратурасының деректері бойынша осы жылдың тоғыз айында өңірлерде ең көп алаяқтық Алматыда (6 742 жағдай), екінші орында Астана (5 358 алаяқтық), үшінші орында Қарағанды облысы (2 590) тіркелді. Одан кейін Шымкент (1 921), Алматы (1 836), Атырау (1 334), Қостанай –(1 311), Павлодар (1 244) және Шығыс Қазақстан облыстары (1 243).
