Байденнің экономикалық мұрасы: жалақының тарихи өсімі, қор нарығының өсуі, жұмыс орындарының көбеюі
АҚШ-тың 46-президенті болған Джо Байденнің басшылығымен Америка экономикасы бірқатар маңызды өзгерістер мен сын-қатерлерді бастан өткерді. Байден әкімшілігі кезінде АҚШ экономикасы өсуін жалғастырды. Бірақ бұл өсу инфляцияның жоғары деңгейі, әлемдік жеткізу тізбегіндегі қиындықтар және пандемияның ұзақмерзімді әсерімен бірге жүрді.
Инфляция
2017-2021 жылдары Трамптың бірінші президенттік мерзімінде жиынтық инфляция деңгейі тұтынушылық баға индексімен өлшенген 8%-дан төмен болды. Байденнің кезінде бұл 21% болды. Сондай-ақ экономиканың нақты түрде 11% -ға кеңейгені – Трамп кезіндегі 8,6% -бен салыстырғанда – маңызды емес сияқты. Инфляция 2022 жылдың маусымында 9%-дан өскен болса, 2021 жылдың наурызынан бастап Федералдық резервтің ай сайынғы 2%-дық мақсатынан жоғары болды.
Байденнің президенттік кезеңінде инфляцияның жоғары деңгейі ең үлкен сын-қатерлерінің бірі болды. Инфляцияның жоғары деңгейі ғасырда бір рет болатын пандемиядан туындаған және бір буын ішінде болатын ерекше оқиға болды. Бұл тек АҚШ-қа ғана тән емес еді. Қалай болғанда да, барлық заттардың бағасы айтарлықтай өсті, бұл әсіресе, жалақымен күн көріп жүрген америкалықтарға ауыр тиді.
Қор нарығы: Уолл-стриттегі рекордтар
Байденнің президент болғанда АҚШ-тың акциялары айтарлықтай өсім көрсетті. Бұл зейнетақы қорларын ұлғайтып, инвесторларға үлкен табыс әкелді. Байден қызметке кіріскен 2021 жылғы 20 қаңтардан бастап, 2025 жылғы 16 қаңтарға дейін S&P 500 индексінің жалпы табысы (дивидендтерді қосқанда) 63,77% құрады деп хабарлайды S&P Dow Jones Indices.
Байден президенттігінің соңғы екі жылында S&P 500 индикаторы 90-шы жылдардың соңынан бері алғаш рет екі жыл қатарынан 20%-дан астам өсім көрсетті.
Dow Jones индексі де айтарлықтай өсті. 2022 жылы 8,78%-ға төмендегеннен кейін, бұл көк фишкалар индексі 2023 жылы 13,7%-ға, ал 2024 жылы 12,88%-ға өсті. 2024 жылдың желтоқсанында Dow Jones алғаш рет 45,000 деңгейінен асып жабылды.
Байден билікке келгеннен бері, жасанды интеллект жетістіктеріне негізделген технологиялық компаниялар акциялардың бағасын бұрынғыдан да жоғарылатты. Бір ғана Dow Jones Industrial Average 40%-дан астамға өсті, ал Nasdaq Composite 50%-ға артты.
Жұмыссыздықтың азаюы
Байден әкімшілігі кезінде еңбек нарығы тарихтағы ең маңызды кезеңдердің бірі болды.
Президент Байден Ақ үйге келген кезде жұмыссыздық деңгейі АҚШ-та 6,8% болды. 2024 жылдың соңында бұл көрсеткіш 4,1%-ды құрады.
Жаңа деректерге сәйкес, АҚШ экономикасы 48 ай қатарынан жұмыс орындарының санын арттырған. Қазіргі уақытта АҚШ экономикасына 2021 жылдың ақпанынан (Байденнің президенттігінің бірінші толық айы) 2024 жылдың желтоқсанына дейін 16,6 млн жұмыс орны қосылды.
Байден АҚШ тарихында ай сайын жұмыс орындарының қосылуын бақылайтын алғашқы президент болды.
Экономикалық өсу
Байден де, Трамп әкімшілігі де экономиканың қарқынды өсу кезеңдерін қадағалады. Байден инаугурациясынан бері жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) инфляцияны есепке алғанда, 8,4%-ға өсті. Трамп тұсында ЖІӨ 6,8 пайызға өсті. Алайда бұл пандемияның бірінші жылында болған экономикалық белсенділіктің құлдырауын қамтиды. 2020 жылды қоспағанда, Байден сәл алда келеді, жылдық өсу қарқыны шамамен 2,9%-ды құрады. Ал Трамп үшін бұл көрсеткіш 2,7%-дан аз.
Жалақы өсімі 19 ай бойы инфляциядан бұрын өсіп келеді. Бірақ олар пандемияға дейінгі деңгейден сәл төмен.
Экономикалық саясат институтының деректері бойынша, нақты ЖІӨ өсімі мен жан басына шаққандағы ЖІӨ өсімі 2000 жылдан бері президенттік әкімшілік ауысуы кезеңіндегі ең жоғары қарқынмен жүріп жатыр.
Байден әкімшілігі экономикадағы айтарлықтай жетістіктер мен өсімді көрсетті. Дегенмен инфляция, жеткізілім тізбегіндегі қиындықтар және жаһандық геосаяси өзгерістер экономикаға айтарлықтай қысым жасады. Бұл факторлар АҚШ экономикасына ұзақмерзімді әсер етуі мүмкін.
