«Бәріне әйелді кінәлайды». Дәрігер аутизмге қатысты қоғамда қалыптасқан қате көзқарас туралы айтты
2 сәуір – Дүниежүзілік аутизм туралы ақпарат тарату күні. Соған орай Астанадағы Ұлттық балаларды оңалту орталығында флешмоб ұйымдастырылды. Іс-шара барысында KursivMedia тілшісі орталық мамандарымен тілдесіп, аутизмге қатысты елдегі жағдай жөнінде білді.
Орталықтың невролог дәрігері Эльмира Жанғозиеваның айтуынша, 2024 жылы орталыққа аутизм диагнозымен 350 бала түскен. Одан бөлек сөйлеу қабілеті тежелген 250 бала тексеруден өткен.
«Невролог дәрігерлер қарағаннан кейін сөйлеу қабілеті тежелген 250 балаға да аутизм диагнозы қойылды. Демек, бір жылда орталыққа 600 бала келген. Кейінгі мәліметтерге қарасақ, аутизм диагнозы қойылған балалар саны 5 есе көбейген. Ресми ақпарат бойынша, Қазақстанда 12 мыңнан аса балада анықталған. Бұдан бөлек орталықтарға бармаған, тексеруден өтпеген, аутизм деген диагноздың бар-жоғын білмейтіндер бар. Яғни, балалардың саны 30 мыңнан асуы мүмкін», – дейді дәрігер.
@kursiv.media.kz Бүгін, 2 сәуір – Дүниежүзілік аутизм туралы ақпарат тарату күні. Ұлттық балаларды оңалту орталығының невролог дәрігері Эльмира Жангозиева баласы аутизмге шалдыққан ата-аналарға кеңес берді.
♬ оригинальный звук – kursiv.media.kz
Айтуынша, орталыққа ата-анасы ертіп келген балалардың арасында 8, 10 жасына дейін тілі шықпағандар да болған.
«Педагогикалық коррекция жасалмаған 8, 10 жастағы балалар болды. Олар еліміздің шалғай өңірлері, ауылдық жерлерінен келеді. Ата-анасы мұның аутизм белгісі екенін білмейді. Бала сөйлемейді, ал ата-әжесі «тұқымымызда мұндай жағдай болған», «кейін сөйлеп кетеді», «әкесі де сондай» дейді», – деді Эльмира Жанғозиева.
Үш жасқа дейін анықтаудың пайдасы
Маманның айтуынша, сәбиге алты айдан бастап диагноз қойылады. Ал бала құрсақта жатқаннан мұның алдын алу мүмкін емес. Себебі алғашқы белгілері бала туғаннан кейін көрінеді.
«Емханаларда арнайы кабинеттер ашылған, зерттеу тәсілдері де бар. Дәрігерлер диагноз қойған кезде бала жас болса, нәтиже де соған сай жақсы болады. 1-2 жастағы балалармен жұмыс істедік, бір жылдан кейін сөйлеп кеткен жағдайлар болды. Ата-аналарға кеңесіміз – алдымен диагнозды анықтау керек, содан кейін диагнозды қабылдау керек. Ата-анасы қабылдамаса қиын. Себебі баланы ем-домға апаратын, баламен жұмыс істейтін ең алдымен ата-анаcы», – дейді невролог дәрігер Эльмира Жанғозиева.
Маман баланың бойында неврологиялық өзгеріс байқалса, дереу дәрігерге алып баруды ұсынады. Кейде ата-ана «іші ауырып жатыр» деп баланың жылағанына мән бермейді, дейді ол.
«Бұл диагноз қойылғаннан кейін ажырасып кететін ерлі-зайыптылар да бар. Ол әр адамның түсінігіне байланысты. Көп жағдайда бәріне анасы кінәлі дейді. Аутизм генетикалық тұрғыда пайда болады. Қоршаған ортаның әсері, әйел жүкті кезіндегі күйзеліс, әртүрлі инфекциялық ауру генетикаға зақым келтіреді», – дейді дәрігер.
Негізгі мақсат – баланы қоғамға бейімдеу
Орталық дәрігері балалармен жұмыс істеудегі басты мақсат олардың қоғамға бейімдеу екенін айтады.
«Олар жалғыз отырады, түрлі қозғалыс жасайды, басқа балаға агрессия көрсетуі мүмкін. Сол мінез-құлқын азайтып, қоғамға бейімдеуіміз керек. Қазір елімізде аутизм белгілері бар балалармен жұмыс істейтін маман жеткілікті. Баламен жұмыс ұзақ уақытқа, бірнеше жылға созылады. Ол бір-екі айға бағытталған жұмыс емес. Шыдамдылықты талап етеді. Бала орталықта бір ай коррекциядан өтеді десек, араға біраз уақыт салып қайта келгені жөн. Себебі сол аралықта үйренгенін ұмытып қалуы мүмкін», – дейді невролог-дәрігер.
