Зерттеу АҚШ-тың 28 ірі қаласы шөгіп бара жатқанын көрсеткен

8 мамырда Nature Cities журналында жарияланған зерттеу авторлары АҚШ-тың ең тығыз қоныстанған 28 қаласы жылына 2-10 миллиметрге дейін төмен түсіп жатқанын мәлімдеді. Бұған басты себеп – жерасты суының шамадан тыс алынуы, бұл әсіресе ауыз суға сұраныс артқан өңірлерде айқын байқалып отыр.

Ғалымдар жылына бірнеше миллиметрге шөгу аз көрінгенімен, ғимараттар мен инфрақұрылымның бүтіндігіне зор қауіп төндіретінін айтады. Бұл үдеріс жолдар, көпірлер, су бөгеттері және үйлердің іргетасын әлсіретіп, су тасқыны қаупін ұлғайтады.

Зерттеушілер InSAR деп аталатын спутниктік радар технологиясын қолдана отырып, Нью-Йорк, Сиэтл, Чикаго, Денвер, Хьюстон және Даллас сияқты қалалардың төмен түсіп жатқан аумақтарының жоғары дәлдіктегі картасын жасаған. Бұл қалаларда 34 миллион адам, яғни АҚШ халқының шамамен 12%-ы тұрады.

Зерттеу деректеріне сай:

• 28 қаланың барлығында урбанизацияланған аумақтың кем дегенде 20%-ы шөгіп жатыр;
• 25 қалада бұл көрсеткіш 65%-дан асады;
• Хьюстон жылына 10 мм-ге дейін шөккен жағдай тіркелген;
• Нью-Йорк, Лас-Вегас және Вашингтонда да инфрақұрылымдық қауіптің жоғары көрсеткіштері анықталған.

Ғалымдардың тұжырымынша, жердің төмен түсуінің белгілері уақыт өте келе көзге көріне бастайды:

• Жарықшақ пайда болып, терезе-есіктер қисаяды;
• Жолдар мен тротуарлар жарылады;
• Бағандар мен қоршаулар қисаяды;
• Жауын кезінде су тасқыны жиілейді.

Ғалымдардың айтуынша, бұл процесс жылдар бойы байқалмай жүріп, инфрақұрылымға күрт зиян келтіруі мүмкін. Әсіресе бұрын тұрақты болған аудандар болашақта су тасқыны мен құрылыс қауіптеріне бейім болады.

Зерттеу авторлары қала басшыларын жердің шөгуін бақылауды қала жоспарлауына енгізуге шақырады. Олар жерасты суларын тиімді басқару, инфрақұрылымды тұрақты дамыту және ерте әрекет ету жүйесін құру сияқты кешенді шаралар қабылдауды ұсынады.