Қозғалтқыш майын қалай таңдау керек: арнайы талаптар мен сапасы бойынша нұсқаулық

Сіздің көлігіңізге қандай қозғалтқыш майын құю керек? Синтетикалық, жартылай синтетикалық және минералды майлардың айырмашылығы, ең жақсы брендтер туралы рейтинг және таңдау бойынша пайдалы кеңестер. Аталған ақпараттар қазақстандықтар үшін өте өзекті.

Бұл мақалада Kursiv.Media тілшісі мотор майының түрлері, арнайы көрсеткіштері, API/ACEA/ILSAC стандарттарының мәні, Қазақстан климатына сай таңдау жасау, үздік брендтер және сапасыз майдан сақтану жолдарын толық түсіндірді.

Сапасыз май құю қымбатқа түсетін қателік. Себебі оның салдары автоның бұзылып, жөндеуге апаруға себеп болуы мүмкін. Қазақстан нарығында мотор майларының түрі көп, сондықтан нақты көлігіңізге лайықты майды таңдаудың өзі білім мен тәжірибені қажет етеді.

Мотор майының түрлері: синтетикалық, жартылай синтетикалық және минералды

Мотор майы үшке бөлінеді: синтетикалық, жартылай синтетикалық және минералды. Синтетикалық май – ең заманауи әрі сапалы өнім. Ол химиялық синтез арқылы жасалып, құрамы жағынан тұрақты болады. Мұндай май өте үскірік аязда да, аптап ыстықта да мотор жұмысын жақсарту бойынша қасиетін жоғалтпай, қозғалтқышты жақсы қорғайды. Қазіргі турбомоторлар да синтетикалық майды талап етеді.

Жартылай синтетикалық май – синтетикалық және минералды қоспалардың араласқан түрі. Бағасы синтетикаға қарағанда төмен, ал қасиеті минералдыдан жоғары. Сапасы орташа,  ескі көліктерге пайдалануға болады. Ал жаңа, заманауи көліктерге келе беремейді.

Минералды май – мұнайдан тікелей алынатын ең қарапайым түрі. Суықта тез қоюланып, жоғары температурада тез ескіреді. Бұндай майды көбіне ескі, қозғалтқыштарының конструкциясы қарапайым көліктер ғана пайдалануға келеді.

5W-30, 5W-40 белгілері нені білдіреді?

Майдың тұтқырлығы әр канистрада көрсетілетін 5W-30, 0W-40 сияқты белгілер арқылы анықталады. Алғашқы сан – майдың суықта қаншалықты сұйық болатынын көрсетеді. Мысалы, 0W майы -40°C дейінгі аязда өз қасиетін жоғалтпайды, ал 5W майы -30…-35°C шамасында жақсы сақталады, өзінің негізгі қасиетін жоғалтпайды.

W әрпінен кейінгі сан мотор қызған кезде майдың қаншалықты қою болатынын көрсетеді. Мысалы, 30 – сұйықтау, жеңіл айналатын май болса, 40 – жоғары температурада жақсы қорғайтын қоюлау май.

Сол себепті 5W-30 майы жаңа, үнемді қозғалтқыштар үшін қолайлы, ал 5W-40 – ауа райы ыстық немесе турбоқозғалтқыштар орнатылған көліктерге тиімді. Қазақстанның оңтүстігі мен батысында 5W-40 жиі ұсынылса, солтүстік пен орталықта 0W-30 немесе 5W-30 пайдалану дұрысырақ.

API, ACEA және ILSAC стандарттары

Май сапасын анықтайтын маңызды белгі – халықаралық стандарттар. API стандарты бойынша S әрпі бензин қозғалтқыштарына, C әрпі дизель қозғалтқыштарына арналғанын білдіреді. Келесі әріп майдың заманауилығын көрсетеді: алфавит неғұрлым алға жылжыған сайын, сапа соғұрлым жоғары. Мысалы, API SP – ең соңғы, заманауи талаптарға сай май.

Сонымен қатар майларға арнайы ACEA талабы қолданылады. Бұл мотор майларын жіктеудің жүйесі, оны Еуропалық автокөлік өндірушілер ассоциациясы (Association des Constructeurs Européens d’Automobiles) жасаған. Бұл стандарт майдың әртүрлі қозғалтқыштар мен пайдалану жағдайларына сай болуын анықтайды.

ACEA талаптарына сай майлар келесі қасиеттерге жіктеледі:

• қозғалтқышты тозудан және шөгінділерден қорғау,
• қоршаған ортаға қалдықтар бөлу, тазалау жүйелері (катализаторлар, фильтрлер) әртүрлі температура мен жүктемеге бейімделу,
• отын үнемдеу және шығарындыларды бақылау.

ILSAC стандарты көбіне жапон және америкалық көліктерге тән: Toyota, Honda, Mazda үшін маңызды. GF-5 немесе GF-6 белгілері май үнемдеу деңгейі мен қозғалтқыш тазалығын білдіреді.

Қазақстан климатына сай келетін майды қалай таңдау керек?

Кең байтақ Қазақстанда ауа райы өңірге сай әртүрлі болып келеді. Солтүстікте -45°C дейінгі аяз болса, оңтүстікте температура +45°C дейін көтеріледі. Сондықтан өңірге қарай май таңдау өте маңызды.

Астана, Қостанай, Павлодар, Қарағанды сияқты өңірлерде қыс ұзақ әрі суық. Мұнда 0W-30, 0W-40 немесе 5W-30 майларын таңдаған дұрыс.

Алматы, Шығыс Қазақстан, Жетісу жақта қыс жұмсақтау, бірақ жаз ыстық. Бұл өңірлерге ең ыңғайлысы – 5W-30 немесе 5W-40 санатты майы.

Түркістан, Маңғыстау, Қызылорда және Атырау облыстарында жаз өте ыстық. Сондықтан мұнда 5W-40 немесе 10W-40 майлары қозғалтқышты жақсырақ қорғайды.

Қазақстандағы үздік мотор майлары

Қазақстан нарығында сапасы жоғары бірнеше бренд ерекше танымал. Mobil 1 – экстремалды жағдайларда да қасиетін жоғалтпайтын әлемдегі ең үздік майлардың бірі.

Liqui Moly – немістің жоғары технологиялық майы, қозғалтқыш түріне қарай арнайы жасалған көптеген нұсқалары бар. Shell Helix – баға мен сапаның оңтайлы үйлесімі. Total Quartz – Renault, Nissan, Peugeot маркалары үшін жиі ұсынылады.

ZIC бренді тиімді бағасы және суық климатта жақсы тұтқырлығымен танымал. Hyundai және Kia жүргізушілері арасында сұранысқа ие.

Сапасыз майды ажырату жолдары

Егер майдың ыдысында немесе қаптамасында танымал компанияның атауы тұрса бұл сапалы, түпнұсқа тауар деген сөз емес. Қазақстанда белгілі бренд атауын пайдаланып, жалған тауар сататындар көп кездеседі. Сондықтан мотор майын сатып аларда өте мұқият болу қажет. Түпнұсқа канистрада жазулар анық, бояуы сапалы, қақпағы берік болуы керек. Пломба міндетті түрде бүтін күйінде тұруға тиіс. Көптеген танымал брендтер QR-код немесе сериялық нөмір арқылы түпнұсқалығын тексеруге мүмкіндік береді.

Майдың өзі де таза, түсті біркелкті, бөгде иіссіз, ешқандай қоспасыз болуы керек. Бұлыңғыр, тез қараятын немесе иісі «өткір» майдан бірден бас тартқан дұрыс.

Кейде шұғыл май толтыру керек болып, дәл сол марка табылмай қалуы ықтимал. Мұндайда уақытша араластыруға болады, бірақ бұл – тек қысқа мерзімді шешім. Кейін міндетті түрде толық ауыстыру қажет.

Майды қаншалықты жиі ауыстыру керек және майды қайдан алған дұрыс?

Май ауыстыру аралығы – майдың түріне, көліктің жағдайына және пайдаланылу режиміне байланысты. Қазақстандағы климатты ескере отырып, синтетикалық майды әр 8-10 мың шақырым, жартылай синтетиканы 6-8 мың шақырым, минералды майды 4-5 мың шақырым сайын ауыстыру ұсынылады. Егер көлік жиі кептелісте тұратын болса, ауыр жүк тасымалданса, жолсыз тау-таспен жүретін болса, ауыстыру жиілігін арттырған дұрыс.

Жалған өнімдерден қорғанудың ең тиімді жолы – майды тек ресми дилерлерден немесе ірі, сенімді дүкендерден сатып алу керек. Қазақстанда ондай танымал желілер көп.  Интернеттен сатып алғанда, сатушының ресми сертификациясы бар-жоғына көз жеткізу керек.

Себебі қозғалтқышқа сапасы сын көтермейтін май құйылса, оның салдары өте ауыр болуы мүмкін: цилиндрлердің тез тозуы, қызып кету, жанармайдың артық шығыны, турбинаның немесе катализатордың істен шығуы сынды. Ең қауіптісі – қозғалтқыштың толық істен шығуы.

Еске сала кетсек, осыған дейін шина таңдаудың жолдары туралы жазған едік.