Қазақстанда халықаралық биотехнологиялық холдинг құрылады

Инвестициялық банкир, Al Karal брендінің негізін қалаушы, Black BioTechnology компаниялар тобына бірлесіп басшылық ететін Әсем Кенжебек және оның серіктес-инвесторлары Алматыда гуминді заттар негізінде биологиялық азық қоспалары мен органикалық тыңайтқыштар өндіру бойынша жаңа зауыт құрылысын бастады. Компаниялар тобының халықаралық даму стратегиясы аясында Түркия, Ресей, Өзбекстанда тағы бірнеше алаң құру жоспарланған, ол 2024 жылға қарай холдинг ретінде біріктіріледі.

Инвестициялық бағдарламаның құны 100 миллион долларға бағаланады, жоба инвестициялар тартудың бірінші кезеңінен өтті, екіншісіне дайындық жүріп жатыр. Al Karal өнімдеріне АҚШ пен Қытай компаниялары қызығушылық танытып отыр.

World Energy Council деректеріне сәйкес, Қазақстан қоңыр көмір қоры бойынша Германия, Австралия, АҚШ, Қытай және Сербиядан кейін әлемде алтыншы орында тұр. Қазақстанның қоңыр көмір қоры 12,1 миллиард тоннаға бағаланады. Гумин леонардиттен алынады – ұзақ уақыт желдету әсерінен тотыққан лигнит (қоңыр көмірдің құрамдас бөлігі, шымтезектен төмен қысымда түзіледі) – және қара немесе қоңыр түсті жұмсақ жылтыр балауыз массасына ұқсайды. Төмен энергия тығыздығы мен ылғалдың жоғары болуына байланысты қоңыр көмірді ұзақ қашықтыққа тасымалдау мүмкін емес. Сондықтан, әдетте, қоңыр көмір өндіріс аймақтарына жақын жерде электр энергиясын өндіру үшін қолданылады, ал гуминді шығару үшін қоңыр көмірдің аз ғана мөлшері қолданылады. 

«Әлем жүздеген жылдан бері гуминді заттар туралы біледі. Мал шаруашылығында оларды кейінгі 60 жылда австралиялық, канадалық, америкалық және еуропалық фермерлер белсенді қолданып келеді. Гуминдер қышқылдардың екі түрінен тұрады: гумин және фульв. Сонымен қатар шетелдік аналогтарда біз фульв қышқылы (бұл гуминдегі ең пайдалы зат) құрамында 20%-дан асатын бір де бір өнімді көрмедік. Көпшілігінде 20% – фульв қышқылы, 80% – гумин қышқылы; Al Karal-да 65% – фульв қышқылы, 35% – гумин қышқылы» дейді Әсем Кенжебек.

«Фульв қышқылы – бұл табиғи бактерияға қарсы, вирусқа қарсы препарат, гепатопротектор, сонымен қатар оны жасуша машинасы деп те атайды. Мысалы, жануардың ішектері жеген шөптің бәрін емес, тек бір бөлігін сіңіреді; егер жемге фульв қышқылын қосса, ол микроэлементтерді жануар жасушасының мембранасына тікелей жеткізеді және қайтар жолда одан ауыр металдардың тұзын, антибиотиктердің қалдықтарын, радионуклидтер мен токсиндерді шығарады. Осылайша, кез келген жемнің тиімділігі мен тағам ретінде құндылығы артады» дейді ол.

Леонардит – қоңыр көмір өндірудің жанама өнімі және әдетте кен орнының жанында үлкен үйінділерде немесе террикондарда жатады. Гумин өндірісі қалдық қалдырмайды, ал оның өзі көмір қалдықтарынан өндіріледі.

«Қазақстандық қоңыр көмір гуминді алу үшін әлемдегі ең үздіктердің бірі болып саналады. Сонымен қатар бізде өндірістің өзіндік рецепті бар, онда инженерлер процестің әр минутын, температура режимін және басқа да жұмыстарды ескерді. Бізде Coca-Cola сияқты өнімнің түпнұсқа формуласын шектеулі адамдар ғана біледі» дейді Әсем.

Төрт бағыт

Гуминдік өнімдер нарығының әлеуеті тұтынушылар тарапынан үлкен сұранысқа ие болғандықтан және өнімдер қолданылатын жаһандық тамақ өнеркәсібінің жаңа салаларына байланысты нақты қаржысы толық есептелмеген. Себебі гуминнен қоспалар тек жануарлар мен өсімдіктер үшін ғана емес, адамдарға да арнап жасалады. Сондықтан Әсем Кенжебек инвесторлармен бірге төрт негізгі бағытты анықтап, өз бизнесін халықаралық холдингке айналдыруды көздеп отыр.

Бірінші бағыт – Al Karal Bio. Бұл – ауылшаруашылық саласында жануарлары мен құстарға арналған қоспалар. Олар қазір айына бірнеше тонна көлемінде өзінің ғылыми-тәжірибелік базасында құрғақ және сұйық түрінде шығарылады. Мұнда ғылыми гипотезалар расталды, гуминге қатысты сынақтар сәтті өткізілді. Өндірістің қазіргі көлемі өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандырмайды және Black BioTechnology-да Қазақстанда және шетелде тағы бірнеше зауыт салу туралы шешім қабылданды; инвестициялық бағдарламаның бірнеше жылға арналған жалпы құны 100 миллион доллардан астам деп бағаланады.

«Жақында біз Алматы индустриялық аймағында жер телімін алдық, онда 2022 жылы зауыт құрылысы басталады. Бұл жоба жеке капиталды пайдалану және қаржыландыруды тарту арқылы қарастырылған» деп бөлісті жоспарын Әсем.

Қазақстанда зауыт құрылысын 2022 жылдың екінші жартысында аяқтау жоспарланып отыр. Жаңа алаң бірнеше кезеңде құрылатын болады, бірінші кезеңде айына 500 тоннаға жуық өнім немесе жылына 6 мың тонна өнім береді – бұл қазақстандық нарықтың қажеттілігінің тек ірі қара мал үшін 2%-ы ғана, сондай-ақ құс, жылқы, қой және басқа да ауыл шаруашылығы жануарлары бар. Бұл республикадағы гуминді өнімдер нарығының үлкен әлеуетін көрсетеді.

Сонымен қатар Әсем Кенжебек Өзбекстанда 2023 жылы салынатын осындай зауытты салуға учаске мен рұқсат алу бойынша жұмыс жүргізіп жатыр. Өзбекстан билігі мұндай өндіріске қызығушылық танытып, барлық мәселе бойынша көмек көрсетуде, өйткені бұл олардың органикалық мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығы тұжырымдамасына сәйкес келеді. Ресейде, мүмкін Татарстанда және Түркияда тағы бір зауыт пайда болады. Қазақстандық, өзбек, орыс және түрік алаңдарында Bio бағытынан басқа өсімдік шаруашылығына арналған Al Karal Herb желісі шығарылады.

Екінші бағыт – Al Karal Herb. Бұл өсімдік шаруашылығына арналған гуминді өнімдер.

«Біз қоспаларымызды Алматы облысындағы ірі жеміс бақтарында сынап көрдік. Онда жағдайы нашарлаған ағаштар Al Karal тозаңданғаннан кейін бір аптадан кейін тез қалпына келе бастады. Дәл сол компания қазір бізден жидектерге, атап айтқанда көкжидек пен құлпынайға дәрі жасауды сұрап отыр. Көкжидектерді өсіру үшін су мен жердің төмен рН-і қажет, ал Al Karal оны қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар өсімдіктерді өсімдік шырынын қорек ететін жәндіктер мен басқа зиянкестерден қорғайды. Сондай-ақ гуминді препараттар өсімдік егуге жарамсыз жерлерді қалпына келтіру және тұқымдарды өңдеу үшін қолданылады» деп түсіндірді Әсем.

Үшінші бағыт – Al Karal Pets. Бұл үй жануарларына арналған гумин негізіндегі өнімдер. Сарапшылардың пікірінше, бұл бағыттағы әлемдік нарық көлемі 100 миллиард доллардан асып, өсуді жалғастырып жатыр.

«Бұл зауыттарда Бельгияның мысықтар мен иттерге арналған азық-түлік өнімдерін шығаратын әйгілі өндірушісінің заттары қолданылуы мүмкін. Себебі олар бұл салада көшбасшы болып саналады. Бельгиялықтардың технологиясы, рецепті және сараптамасы ондаған жылдар бойы қалыптасты. Құрғақ тағамды дайындау бойынша өндірістің бірінші кезеңі шамамен 10 миллион доллар инвестицияны қажет етеді. Біз өзіміздің ғылыми-эксперименттік базамызда мысықтар мен иттерге арналған биоқоспалар әзірлейміз. Pets бағыты бойынша бізде қазір тұтынушыға қызықты бірнеше өнім бар – сұраныстар әлемнің түкпір-түкпірінен келіп жатыр, жақында Гонконгпен келіссөздер жүргізілді, ал бес қытайлық офтейкерлер қазірдің өзінде келісімшарттарға қол қоюға, зауыттардың аяқталуын күтуге және гумин базасында біз өндірмеген азықтың барлық көлемін сатып алуға дайын» деп мәлімдеді Әсем Кенжебек.

Төртінші бағыт – Al Karal Human. Бұл адамдарға арналған желі. Әсемнің айтуынша, қазір оның командасы АҚШ нарығына шығу және тиісті америкалық сертификаттарды (FDA) алу мәселесімен айналысып жатыр. Black BioTechnology компаниялар тобы адамдарға арналған гумин негізіндегі 10-нан астам өнімдердің қатарына америкалық компаниялар қызығушылық танытып отыр.

Ақша және адамдар

«Біз серіктестерімізбен бірге мықты ғылымы бар (RnD) үлкен биотехнологиялық компанияны, 2024 жылға қарай салуды жоспарлап отырған Халықаралық маркетинг блогын елестетіп отырмыз. Қаржыландыру бойынша мәселе жоқ, қазір түрлі нұсқаны қарастырып жатырмыз, соның ішінде акционерлік капитал тарту да бар» деп түсіндірді Әсем Кенжебек.

Оның пікірінше, жобаға қаржы тартуға қарағанда ауыл шаруашылығы саласындағы сапалы кадрлар мәселесі маңызды болып отыр.

«Агросекторда мықты маркетологтар жетіспейді, өйткені Қазақстанда азық қоспаларын ілгерілету тұрғысынан бағдарлауға болатын қандай да бір бенчмарктер жоқ. Қазақстанда ветеринарияны дамытуда нақты жұмыстар жоқ, адамдар жануарларға био қоспалар не үшін қажет екенін түсінбейді»деп атап өтті Әсем.

Қазақстандағы қоспалардың негізгі тұтынушысы өңірлерде тұрады, олардың басым бөлігі кейде мал азығына ақшасы жетпейтін фермерлер болғандықтан, нтернет-маркетинг нашар жұмыс істейді. 

«Біздің тұтынушыларымыздың шамамен 80%-ы – ұйымдасқан кәсіпорындар емес, ұсақ фермалар. Кейде ауылдарда интернет былай тұрсын, жарық болмайды. Соған сәйкес, біз сол жерлерге барып түсіндіреміз, тест жасаймыз, нәтижесін көрсетеміз. Мұны нағыз ағартушылық жұмыс деп атауға болады. Сонымен қатар Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінде гуминді қоспаларды пайдалану бұл елдің азық-түлік қауіпсіздігі мен шикізат емес экспортты ынталандыру мәселесіне қатысты болып отыр» деп түйіндеді Әсем Кенжебек.