Шығыс Қазақстан тұрғындары неліктен ішкі туризмді таңдайды?

Соңғы жылда Шығыс Қазақстандағы туристердің саны 30 пайызға артқан. Бұқтырма мен Алакөлдің демалыс орындарына жолдама көктемнің басында-ақ сатылып кеткен көрінеді. 

Шынайы статистика

Шығыс Қазақстан облысының туристік саласы жылдан-жылға өсім көрсетіп келеді. Мәселен, Статистика комитетінің сайтында жарияланған деректерге сүйенсек, 2018 жылы ШҚО-да ішкі туристердің қатары 339 мың адамнан асып жығылған. Аталмыш көрсеткіш аймаққа нақты мақсатпен: демалыс пен ем-дом қабылдап, денсаулығын түзеу  үшін келген адамдардың саны (оған іс-сапармен келген жандар кірмеген). 2017 жылмен салыстырсақ, өсім 30 пайызды құрайды.
  
Демалыс барысында туристер ШҚО-да 21,2 млрд теңгеден аса қаржы қалдырған, ол бір жыл бұрынғы көрсеткішпен салыстырғанда 9 пайызға артық. Бұл қаржының 3,5 млрд теңгесі қонақүйлерде тұруға кетсе, 4,2 милларды – ішіп-жем, ал 3,9 млрд теңгесі көлік қызметіне жұмсалған. Ал ем-дом мен сауықтыру шараларына жұмсалған ақша 803 млн теңгені құрады. 

ШҚО-дағы демалыс орындарына келушілердің 74%-ы – жергілікті тұрғындар.  Қалғандары Қазақстанның өзге облыстары мен шетелден келгендер. Шығысқазақстандықтардың басым бөлігі демалысын туған жерде өткізгенді жөн көретінін статистика деректері де растап тұр. ШҚО Статистика департаменті мамандарының деректеріне сүйенсек, облыс тұрғындарының арасында ішкі туристердің саны шетелге шығатындардан 7,5 есе көп екен. 

Себебі айқын 

Облыс бойынша саяхаттайтындардың саны бір жылда үштен бір есеге өссе, демалысын шетелде өткізгенді жөн көретін шығысқазақстандықтардың қатары 45 пайызға артыпты. 2018 жылы ШҚО-ның 42 мыңнан аса тұрғыны шетелде демалып қайтқан (2017 жылы олардың саны 29 мың болған). Жалпы алғанда олар шетелдік демалысқа 11 млрд теңге жұмсаған. 
 
Шығыс Қазақстан тұрғындарының облыс аумағындағы демалыс орындарын таңдауының басты себебі – жолдама құны. Шығыс Қазақстан облысы тұрғындарының 11 пайызының ғана шетелдік турларға жолдама алуына мүмкіндігі жетеді. 

БАӘ, Тайланд пен Хайнань аралдарына 1 адамдық жедел жолдаманың құны – 130-150 мың теңге. Бұл сомаға чартерлік рейстер ұшатын Алматы немесе Нұр-Сұлтан қалаларына жетуге кететін жолпұлды қосыңыз. Өскеменнен тікелей тек Түркияға ұшуға болады. Доминикан, Иордания, Вьетнам, Тунис пен Пхукет аралдарына жолдама бағасы сәл қымбаттау (адам басына 250-316 мың теңге аралығында). Осылайша екі адамнан тұратын отбасының ыстық елде демалуы үшін 260-632 мың теңге аралығында қаржы кетеді. Бұл – түрлі мәдени шаралар мен экскурция, қонақүйден тыс тамақтану мен шопингке кететін ақшаны есепке алмағандағы сома.

Екі адам Бұқтырма су қоймасындағы (Алтай аймағында) апталық демалыс үшін 70 мыңнан 300 мың теңгеге дейін жұмсайды (тұру мен ішіп-жем жағдайына байланысты). Шағын коттеждер мен қонақ үй бөлмелері бағасының айырмашылығы үлкен. 
Су мен кәріз жүйесі жоқ, тамақты өзің жасап ішетін шағын ғана қалқан үйлерде бір түн түнеу құны 10-15 мың теңге. Сәл-пәл өркениет белгілері бар орындар күндігіне 18-22 мың теңге тұрады. 

Ал бір күндік құны 5 мың теңгеден басталатын, кеңес заманынан келе жатқан қонақүйлердегі бөлмелер – ең қолжетімді нұсқа. Үш мезгіл тамағы бар, люкс отельдегі бір күндік демалыс 38 мың теңгеден басталады. 

Ал Алакөл жағалауындағы жаңа салынған шағын қонақүйлерден адам басына 10-15 мың теңгеге орын алуға болады. Бұл сомаға тамағы да кіреді. 

Ең бастысы – қызмет сапасы 

Sanur Tour туристік агенттігінің жетекшісі, travel-блогер Айнұр Атантаеваның айтуынша, аймақта шетелге шыққысы келетіндердің көбею себебі, жағдайы бар адамдар сервис үшін қымбатырақ төлеп, «бәрі қосулы» принципі бойынша қызмет көрсететін шетелде демалғанды жөн көреді.

260-300 мың теңгелік жедел жолдамамен 4 жұлдызды қонақ үйдегі демалыс пен Бұқтырмадағы апталық саяхатты салыстыруға келмейтіні анық.  

 «Жылдан-жылға шетелге саяхаттау танымал болып, сәнге айналып келеді. Адамдар өздерінің саяхаттап жүрген достарына, таныстарына  қарап, шетелге шығудың жолын қарастырып, ақша жинап, тіпті несие де алып жатыр. Оның үстіне туристік индустрияның көшбасшылары – Қытай мен Түркия ұсынатын сервисті ескерсек, бұндағы демалыс құны Қазақстанда, соның ішінде біздің аймақта демалу құнынан біршама арзан», – деп атап өтті Айнұр Атантаева.

Туризм саласының мамандары қызмет көрсету сапасындағы жер мен көктей айырмашылықтың негізгі себебі ретінде  шенеуніктердің туристік кластерге деген алақұла көзқарасын атайды. Ең қонақжай елдердегі қонақүйлерге қаржы салатын инвесторлар сол мемлекеттен өте жақсы жеңілдіктер алады. 

«Мәселен, көл жағалауына шағын ғана демалыс аймағын салуға бел буған жергілікті кәсіпкерлер барлығын өздері істейді. Жалпыға бірдей шартпен несие алып, өз күшімен құрылыс салып, демалыс аймағына қарай инженерлік коммукация тартады. Әрине, оларға кеткен шығынды жабу керек, сондықтан бағаны арзандата алмайды. Кейде оларға жаным ашиды, таңнан қара кешке дейін еңбек етсе де, жолдама бағасы қымбат болса да, қырып ақша тауып жатқаны шамалы», – дейді турагент.

Енді ғана басталды

Айта кету керек, «мемлекет сервисті қамтамасыз етсе, бизнес бағаны төмендетеді» деген тұжырым Шығыс Қазақстанда, Алакөлде енді-енді жүзеге аса бастады. Бұқтырмадағы базалармен салыстырғанда, ала көлдің жағалауындағы демалыс орындарының бағасы арзандау және қызмет көрсету сапасы жақсырақ.

ШҚО туризм және ішкі байланыс басқармасының мәліметтері бойынша, соңғы үш жылда абаттандыру, Алакөлдегі базаларға апаратын жолды жөндеу, әуе және теміржол қатынасын субцидиялауға қазынадан 5,2 млрд теңге бөлінген. Мекеме басшысы Марат Қабақовтың айтуынша, Алакөлге апаратын жолдарды жөндеуге биыл 4 млрд теңге бөлінбек. Әкімдік паркті абаттандыру, 3-4 жұлдызды қонақүй салуға қажетті алаңдарды кептіруге қаржы бөлмек. Курорттық аймақ  Қазақстандағы туристік нысандардың топ-ондығына кіргелі бері, Алакөлдің жағалауы қарқынды түрде абаттанып жатқанын айта кету керек, яғни, туризмнің осы басым бағыты республикалық бюджеттен қаржыландырылады деген сөз.