Жамбыл облысы, Жуалы ауданының еңбекке жарамды тұғындарының үштен бір бөлігі орта және шағын бизнес саласында еңбек етеді. Ауданда ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруден бөлек, тұрмыстық қызмет көрсету саласы да дами бастаған.
Ауылдағы жаңа леп
Қазіргі кезде Жуалы ауданында 51 мыңға жуық адам тұрады, соның 30 мыңнан астамы – еңбекке жарамды жастағы тұрғындар. Соның 9 мыңы шағын кәсіппен айналысады. Жуалы тұрғындарының 15 мыңы жеке үй-жай шаруалығының арқасында күнелтсе, біршамасы әлеуметтік жәрдемақы алады.
Жуалы ауданы әкімдігінің кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасынының басшысы Талғат Әміралиевтің айтуынша, кәсіппен айналысқысы келгендер тек ауыл шаруашылық өнімдерін өндірумен шектеліп жатқан жоқ. Тұрғындар ауылда азық-түлік дүкені ғана емес, сұлулық салоны, тігін үйі болғанын қалайды.
«Кейінгі кезде ауданымызда бірнеше заманауи салон ашылды. Енді қыз-келіншектерге шаш сәндеу пен қол күтімі үшін Таразға барудың қажеті жоқ. Сондай-ақ, жақында өз-өзіне қызмет көрсететін автожуу бекеті ашылды. «Нұрай-Плаза» атты бизнес-орталығымыз бар. Ауданда қоғамдық тамақтану желісінің жақсы дамығанын айтпай-ақ қойсақ та болар. Егер бұрын бұндай нысандар халыққа қызмет көрсету үшін ғана ашылса, қазір олардың арасында қарқынды бәсеке бар», – дейді мекеме басшы.
Аудандық кәсіпкерлік және өндіріс басқармасының бас маманы Шыңғыс Боранбаевтың айтуынша, бұл бағыттағы сәтті кәсіп үлгісі – Қаламқас Әлиеваның сұлулық студиясы.
Өз кәсібін қолға алмас бұрын Қаламқас Әлиева алдымен маникюр, педикюр жасауды үйреніп, макияж жасаудың шебері болған кезде ғана, аудандық кәсіпкерлікті қолдау орталығына келген.
«Өз сұлулық салонымды ашу туралы шешімге тез келгеніммен, арманды шындыққа айналдыру, идеяны жүзеге асыру оңай болған жоқ. 1,5 миллион теңге көлемінде несие алып, қажетті ғимаратты жалдап, мамандарды өзім үйреттім. Қазіргі кезде менде 8 адам жұмыс істейді. Клиенттеріміздің де қарасы қалың. Дегенмен, қырғын ақша тауып жатырмын деп айта алмаймын. Өйткені қаржының көп бөлігі несиені жабу мен залды жалдауға кетеді. Десе де, ісіміз ақырындап алға басып келеді. Енді Тараз қаласында салон ашу ойда бар», – дейді Қаламқас Әлиева.
Бұрынғы мұғалім, қазіргі кәсіпкер Нүрила Мәлібекова ашқан «Нұрай-Плаза» бизнес-орталығы да – сәтті жүзеге асқан жобалардың қатарында.
«Быткомбинат» ғимаратының базасында бизнес-орталық ашу жайлы бұрыннан ойлап жүрген едім. Алайда оны өткен жылдың ортасында ғана жүзеге асырудың сәті түсті. Бұл іске несие алған жоқпын, тек өзімнің жеке қаражатымды жұмсадым. Ғимаратты бұрынғы иесінен 17 миллион теңгеге сатып алып, тура осындай қаржыны қайта жөндеуге жұмсадым», – дейді кәсіпкер.
Бұл істің нәтижесін бүгінде Жуалының бар тұрғыны көріп отыр: бизнес-орталықта мектептен тыс білім беру орталығы, кафе, және бірнеше сауда нүктелері орналасқан.
Ал Б.Момышұлы атындағы ауылда өз-өзіне қызмет ететін автожуу бекеті жұмыс істейді. Шыңғыс Боранбаевтың айтуынша, жергілікті кәсіпкер Рабиға Жолдасова автожуу бекетінің құрылысы мен керекті құрал-жабдыққа 10 миллион теңге өз қаржысын жұмсаған. Бұл жерде күніне 40 автокөлікке қызмет көрсетіледі, көлікті бір жуу құны – 250 теңге.
Маманның айтуынша, туған жерінде жақсы кәсіп аша алатын адамдар жеткілікті.
«Алайда олар қаржыларын жылжымайтын мүлікке немесе Алматы мен Нұр-Сұлтан қаласындағы өндіріске салғанды жөн көреді. Кейінгі кезде Жуалыдан шыққан бір азамат бұрынғы мұнай базасын қалпына келтіруге көмектесті. Бұдан басқа мысал есте жоқ», – деп айтып өтті Шыңғыс Боранбаев.
Қаржыны қайдан алады?
Дегенмен, өз қаржысына кәсіп бастап кететіндердің қатары аз. Ал кәсіп бастағысы келгендердің бәрінің несиеге қолы жете бермейді.
«Ауыл тұрғындары бізге бизнес-идеяларын көтеріп жиі келеді, – дейді Талғат Әміралиев. –Біз олардың құжаттарын реттеп, екінші деңгейлі банктерге жібереміз. Алайда кәсіпкерлердің көпшілігінің ісі осы кезеңнен аса алмай қалады, өйткені кепілге қоятын дүниесін банктер жақтырмайды немесе идеяның өзі көңілдерінен шықпай жатады».
Бөлім басшысының айтуынша, ауданда кәсіпкерлерге несие беретін 4 микронесие ұйымы бар. Олар 2019 жылдың қаңтар-сәуір айларында жалпы сомасы 910,3 млн теңге несие берсе, бұл қызметті 1,8 мың тұрғын пайдаланған.
