Халықтың инфляция жеп қойған ақшасын кім қайтарады?

2020 жылдың 1-қаңтарынан мұғалімдердің еңбекақысы 25%-ға, мәдениет саласы қызметкерлерінің айлығы 35-50%-ға, әлеуметтік сала қызметкерлерінікі – 30 %-ға өсті. Сондай-ақ шәкіртақы мен зейнетақы көлемі де 800 теңгеге көбейді. 

Сол-ақ екен, елдегі азық-түлік өнімдері бірден 10-15%-ға шарықтап кете барды. Бастапқыда, мұны біз Қытай  эпидемиясының салдары, шекарадағы шектеу дедік. Бірақ  мамандар алға тартып отырғандай, елде отандық өнімдердің де бағасы қаңтар айынан бері қымбаттап шыға келген. 

Сала мамандарының пайымдауынша, нақ қазіргі қалыптасып отырған қымбатшылық жайғдайында халықтың табысына мардымсыз үстемақы қосылып отыр.

Экономист-ғалым Жаңабай Алдабергеновтың айтуынша, 10-15, 20-25 пайыздық үстемақы қосу халықты қымбатшылықтан құтқармайды. Мысалы, біздегі орташа еңбекақы көлемі 120 мың теңгенің айналасында.

 Ал енді санаңыз, қазір бір айға, ең аз дегенде, азық-түлік сатып алуға 60-70 мың теңге кетеді. Қала халқының төлейтін коммуналдық қызметақысы бар. Ауыл халқының жем-шөбінен бастап, отынуы-суына дейін қымбаттаған. Алдағы уақытта да қымбатшылықтың жалғаспайтынына қатысты ешбір инстанция кепілдік бере алмайды. 

«Біз қазір әлеуметтік аз қамтылған топтарға үлкен салмақ түсіріп отырмыз. Соңғы бес жылда халықтың ақшаны тамақтан үнемдеуі көп нәрсені аңғартады», – дейді экономист-ғалым. 

Сарапшының пайымдауынша, үкімет алдағы екі жылда сауатты шешімдер қабылдауы тиіс. Әсіресе, елдегі орташа еңбекақы мен ең төменгі күн көріс деңгейіне қатысты нақты шешімдер қабылдайтын кезең жетті. 

«Сондай-ақ халықтың зейнетақы қорындағы қаржысы да құнсызданып жатыр. Оны да мойындаған жөн. Депозиттерде жатқан қаржы да қазір құнсыз. Бірақ біздегі депозиттерге қосылатын үстеме пайыз өскен жоқ. Мұның барлығына қатысты нақты нақты шешімдер қабылдайтын кез келді»,- дейді Жаңабай Алдабергенов. 

Ол үшін маман айтып отырғандай, бірінші кезекте, келесі шаралады жүзеге асырған жөн:

• халық тұтынатын азық-түлік себетінен бастап, орташа еңбекақы көлемі, күн көріс деңгейі қайта сұрыпталуы қажет;
• үкімет монополистерге шектеу қоя білуі тиіс, тариф бағасын қолдан көтеруге, газ, жанар-жағармай бағасын, транзиттік қызметтерді орынсыз қымбаттатуға жол берілмеуі керек.

Үкімет өсірген еңбекақыны инфляция жеп қоймауы үшін, алдымен, осы іспетті шараларды орындауға мән беру керек, деген сенімде мамандар.