Кейде адам үнемдеп жатырмын деп өзін ақтауға тырысады. Ал шын мәнінде, оның жай ғана жағдайы жетпейді. Кедейліктің 5 белгісі қандай?
1. Нақ керегін ала алмайды.
Тізесі шыққан шалбар, тозығы жеткен жейде киеді, қирап қалудың аз-ақ алдында тұрған төсекте ұйықтайды. Үйіндегі затының басым көпшілігін қоқысқа еш ойланбастан лақтыруға болады. Үнемшіл болудың көрінісі мұндай болмайды. Еш ақауысыз жұмыс істейтін телефоны болғандықтан соңғы үлгідегі смартфон алмай үнемдеу ақылға сыяды. Ал көнерген бұйымды жаңартуға жағдай келмесе, мойындау қиын болса да, бұл кедейлікті білдіреді.
2. Тауардың сапасына емес, бағасына қарайды.
Дүкенге кірген бетте азық-түліктің құнары мен құрамына емес, бірінші бағасына қарап алады. Мән беретіні — жарамдылық мерзімі. Оның өзінде бұзылмай тұрып жеп үлгеруге келсе болды деп есептейді. Әрине, теңге тиыннан құралатындықтан, таңдап жүріп әрі арзан, әрі дәмдісін тапқан жөн. Үнемдей білетін адам бағаның қай жерде қандай екенін жақсы біледі. Оның айырмашылығы сол —қалағанын алып жейді. Ал ең арзанын ғана алатын болса, жағдай басқа. Айталық, балаға арналған жөргектің үлкен қаптамадағысы 10 мың теңге тұрады. Ал кішкентайы — 1800 теңге. Үнемдегісі келген жан бірден үлкенін алған дұрыс екенін біледі. Ондай қаражаты болмағанда ғана кішкентайын алып, бірнеше күннен соң тағы сонша сомаға алуға мәжбүр болады.
3. Үнемдейтінін айтуға ұялады.
Үнемшіл артық төлемейді, қажет емес затты алмайды. Ол қылығы үшін қысылмайды да. Өйткені бәрін саналы түрде жасайды. Ал кедей адам қайтеді? Көбіне ақшаны құндылық көріп, бәрін қаражатпен бағалайды. Осыдан барып, бай адамның кейпін жасайтындар туындайды. Қалай дейсіз бе? Тұратын үйінің қабырғасы құлайын деп тұрса да тапқан-таянғанын бренд киімге жұмсайды. Сондағы ой — бай болып көріну. Қарызы бастан асса да, қымбат жерден кофе ішіп, желідегі парақшасына салып отырады. Басты мәселе — «болмаса да, ұқсап бағу». Бірақ бұл сөздің астарында жалған түр жасау емес, дамуға ұмтылыс жатуы керек.
4. Өзіне ақша қимайды.
Жеңілдік жоқ болса, қанша қажет боп тұрса да зат сатып алмайды. Ал су тегін зат көрсе, керек болмаса да ала береді. Өзі үшін азық-түлік қана сатып алады. Одан бөлек, кинотеатрға бару, фитнеске жазылу сияқты уақытты қызық өткізу тәсілдерін қолданбайды. Өйткені ол үшін тым қымбат. Кино көргеннен гөрі тамақ алғаны маңызды боп тұрады.
5. Уақыттың қадірін біле бермейді.
Барынша ақша үнемдеу үшін уақытын кетіруге даяр. Мәселен бір гипермаркетте ет пен сүт өте арзан болғанымен, гигиеналық құралдар қымбат делік. Кедей адам күш-қуаты мен уақытын сарқып қалтасындағы қаражатын үнемдейді. Нәтижесінде бір демалыста не жөнді ұйықтамай, не жақындармен жақсы уақыт өткізбей бір күні дүкеннен дүкенге барумен өтеді. Ақша да, уақыт та — ресурс. Алғашқысын табуға болады, екіншісінің кеткені — кеткен.
