Биыл елімізде жеңілдетілген автонесиелеу бағдарламасы қайта жалғасады. Жоба негізі 2015 жылы басталған еді. 2021 жылдың мамыр айына дейін 82 млрд теңге бөлінді. Биыл 31 наурызындағы жағдай бойынша аталған сомаға 30 мың автокөлік сатып алынды, қаражаттың револьверлік айналымы есебінен 162 млрд теңгеге несие берілді. Яғни, өтелген сома өтініш берушілердің жаңа несиелеріне жұмсалады. Қолжетімді көліктердің тапшылығын ескере отырып, Үкімет жеңілдетілген автонесиелеудің жаңа бағдарламасының іске қосылғаны туралы хабарлады.
Индустриялық даму комитеті төрағасының орынбасары Олжас Сапарбековтың айтуынша, бағдарлама екінші деңгейлі банктер (Халық банк, Еуразиялық банк, Jusan банк, Bank Center Credit және Forte bank) арқылы жүзеге асырылады.
«Сонымен қатар, Үкімет 2022 жылдың 15 сәуірінде қаулы қабылдады, онда «Жасыл даму» операторының қаражаты есебінен 100 млрд теңге мөлшерінде автонесиелеудің жаңа бағдарламасын және 30 млрд теңге мөлшерінде автобус паркін жаңартуға лизингтік қаржыландыруды көздейді. Бағдарламаға бұрынғы бағдарламаға қатысқандар да қатыса алады. Электронды кезек жасалады» деді спикер.
Бағдарламаның негізгі шарттары:
- Жеңіл автокөліктің 1 бірлігі үшін қаржыландыру сомасы 10 млн теңгеден аспауы тиіс;
- Қаржыландыру соңғы бір несие алушыға екі жыл ішінде бір реттен артық берілмейді;
- Қаржыландыру мерзімі 7 жылдан аспайды;
- Бастапқы жарна 0%-дан басталады;
- Автокөліктің құны – 15 млн теңгеден аспайды.
Қазіргі кезде бағдарламаны іске асыру үшін «Жасыл даму» АҚ қажетті қаражатты берумен байланысты рәсім жүргізуде.
Өткен 10 жылда біздің кәсіпорындар ірі торапты және ұсақ торапты құрастыруды меңгерді. Қазақстан бойынша автоөнеркәсіптің «жергілікті қамту» деңгейі орта есеппен 33%-ды құрайды, ал кейбір модельдер бойынша 50%-ға дейін жетеді. Бұл ретте «жергілікті құрам» ұғымы мен «локализация» ұғымын ажырата білу қажет.
Олжас Сапарбековтың айтуынша, жергілікті қамту үлесін есептеудің бекітілген әдістемесі бар, ол тек тауарлар есебінен ғана емес, сонымен қатар Қазақстанда қалған қосылған құннан да есептеледі: жұмыс орындары, жалақы, автомобиль жасау шығыстары.
«Локализацияға келетін болсақ, оған дамыған технологиялар мен басқа процестер, соның ішінде дәнекерлеу, бояу және құрастыру арқылы қол жеткізіледі. Шағын торапты құрастыру шамамен 1000 операциядан тұрады. Бүгінде біз құрамдас бөліктер өндірісін дамыту бойынша қосымша міндеттемелер бар жаңа кезеңге көшудеміз. Мысалы, автоөнеркәсіп және ауыл шаруашылығы машинасын жасауда аккумуляторлар, алюминий дискілер, пластикалық бөлшектер, дестелегіштер, су және май сорғылары, мотор асты рамалары, майлар, отандық өндірістің фильтрлері техникаға орнатылған. Бұдан басқа, 2021 жылғы наурызда «Агромашхолдинг KZ» АҚ базасында автомобильдер мен ауыл шаруашылығы машиналарын жасауға арналған компоненттерді өндіру бойынша Қостанай қаласында оқшаулау орталығы пайдалануға берілді. 2021 жылғы сәуірде Саран қаласында шина шығаратын зауыттың құрылысы басталды. 2024 жылы Қостанай облысында «КАМАЗ» ЖАҚ бірлесіп, қозғалтқыш бөлшектері мен көпірлерді шойын құю, сондай-ақ жүк автомобильдерін басты беру зауыттарын іске қосу жоспарланған» деді ол.
Компоненттік базаны дамыту бойынша басқа да жоспарлар бар, мысалы, резеңке және пластик интерьер бөлшектерін, әйнек, орындық, кабина, дискілер, штамптау бөлшектерін шығару.
Жаңа геосаяси және экономикалық факторларға байланысты адамдардың көбі жаңа алаңдар ашу жайлы ойлана бастады. Қазақстан жаңа және жұмыс істеп тұрған өндірістік алаңдар шеңберінде көлік құралдарын шығару бөлігінде ынтымақтастыққа және кооперацияға ашық. Сапарбеков сондай-ақ автоөнеркәсіптегі әлеуетті серіктестер қандай перспективаларға үміт арта алатынына тоқталды.
«Қазақстанда өз өндірісін оқшаулауға шешім қабылдаған инвесторлар үшін жеңілдіктер, преференциялар және басқа да ынталандыру шаралары ұсынылады. Өндірісті ұйымдастыру және мемлекеттік қолдау шараларын алу мақсатында мемлекет алдындағы міндеттемелерді алу қажет болатынын атап өткен жөн. Былтыр қабылданған «Өнеркәсіптік саясат туралы» Заңға сәйкес өнеркәсіптік құрастыру туралы келісім жасасу Қазақстан Республикасының заңды тұлғасының көлік құралдарын шығару саласындағы қызмет субъектісі екенін растау болып саналады. Келісім жасау мақсатында әлеуетті өндіруші өндірістік қуат, технологиялық жабдық және өндірістік активтер бойынша талаптар көзделген оқшаулауды бағалаудың балдық жүйесінің бастапқы талаптарына сәйкес келуі қажет» деп түсіндірді спикер.
2021 жылдың қорытындысы бойынша ресми дилерлер 117 мыңнан астам жаңа автомобиль сатқан, ал нарықтағы сату өсімі алдыңғы кезеңмен салыстырғанда шамамен 26%-ды құрады. Пандемия кезінде логистикалық проблемалар мен құрамдас бөлшектердің жетіспеушілігіне қарамастан, нарықтағы сату деңгейі артқан. Өндірушілер мен ресми серіктестердің болжамы бойынша, 2022 жылы бұл үрдіс сақталады.
