Кредит беру туралы шешім қабылдамас бұрын, банктер мен микроқаржы ұйымдары төлем қабілеттілігіңізді және кредиттік тәуекелдерді бағалайды. Бұл үшін олар бірнеше скорингтік жүйені пайдаланады, және олар үшін негізгі ақпарат – кредиттік тарих. Бұл туралы fingramota.kz айтып берді.
Әлеуетті қарыз алушылар кредиттік бюродан жеке кредиттік рейтингін сұрату арқылы, кредиторлардың өзін қалай бағалайтынын біле алады.
Кредиттік рейтинг пен кредиттік тарихтың айырмашылығы неде, өз кредиттік есебіңдегі дұрыс емес ақпаратты қалай даулауға болатыны және қарыз алушылар үшін оларды қаржылық алаяқтардан құтқара алатын қандай сервистердің бар екендігі туралы, Бірінші кредиттік бюроның пайдаланушылармен жұмыс жөніндегі блок жетекшісі Индира Карлыбаева Fingramota.kz-ның Instagram-аккаунтында тікелей эфир барысында айтып берді.
Кредиттік тарих – сіздің «қаржылық төлқұжатыңыз»
Дербес кредиттік есепті (кредиттік тарихты) және жеке кредиттік рейтингті қалыптастыруға арналған деректер кредиттік бюроларда сақталады. Қазақстанда олар екеу–Мемлекеттік кредиттік бюро (МКБ) және Бірінші кредиттік бюро (БКБ).
Дербес кредиттік есепті қайдан алуға болады?
- БКБ-дан–www.1cb.kz порталы және мобильдік қосымша арқылы;
- МКБ-дан –id.mkb.kz сайты арқылы.
– электрондық үкіметтің www.egov.kz веб-порталы арқылы;
– тұрғылықты жері бойынша халыққа қызмет көрсету орталықтарында (ХҚКО);
– «Қазпочта» АҚ бөлімшелерінде.
Заңнамаға сәйкес қазақстандықтар жылына бір рет өзінің толық кредиттік тарихын тегін алуға құқылы. Сол жылы қайта өтініш берген жағдайда, төлем 400 теңгені құрайды.
Дербес кредиттік есепте қарыз алушының қолданыстағы және өткен барлық қаржылық міндеттемелері туралы барлық ақпарат қамтылады. Бұл кредит сомасы, кредит шартының қолданылу мерзімі, қосымша қамтамасыз етудің болуы, соңғы 24 айда төлемдердің қаншалықты жиі енгізілгені, кешіктірілгені және т. б. туралы ақпарат.
2022 жылдан бастап кредиттік бюроның дербес кредиттік есебін сұратқан кезде соңғы 5 жыл ішіндегі ақпарат көрсетіледі, бұрын 10 жыл болған. Алайда, бұл, мысалы, 15-20 жыл бұрын орын алған төлем мерзімін кешіктірудің күші жойылады дегенді білдірмейді. Олар қарыз алушылардың, сондай-ақ банктердің, микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ), коллекторлық агенттіктердің және басқа да тұлғалардың сұратулары бойынша кредиттік бюролар беруге міндетті кредиттік есептің толық нұсқасында көрсетіледі. Есіңізде болсын, қаржы институттары мен басқа ұйымдар сіздің кредиттік тарихыңызды сіздің жазбаша келісіміңіз бойынша ғана сұрата алады.
Кредиттік тарихқа ақпаратты кредиттік бюролар емес, ақпарат берушілер, яғни банктер, МҚҰ, сондай-ақ тауарлар мен қызметтерді кредитке өткізетін немесе төлемдерді кейінге қалдыру мүмкіндігін беретін компаниялар енгізеді. Кредиттік бюроларға ақпарат беру туралы шарттар негізінде өзге де тұлғалар сіздің дербес кредиттік есебіңізге ақпаратты енгізе алады.
Өз кредиттік тарихыңызды тұрақты түрде, кем дегенде жарты жылда бір рет тексеріп отыру керек. Осылайша, сіз дербес кредиттік есебінде көрсетілген ақпараттың дұрыстығын бақылай аласыз, сондай-ақ сіздің атыңыздан «бөтен адамдар алған» кредиттің бар-жоғын тексере аласыз. Өкінішке орай, жеке және төлем деректеріне алдап қол жеткізіп, алаяқтар азаматтарға жалған қарыз ресімдей алады.
