Қазіргі кезде көптеген елдердің, соның ішінде дамыған елдер ұлттық қорының теріс рентабельділігі – әлемдік үрдіс. Негізгі әлемдік индекстер қатты құбылып, біртіндеп құлдырады. Мәселен, Британия қор биржасының FTSE 100 индексі жыл басынан 20 қыркүйекке дейін 4,2%, АҚШ қор индексі US 500 Cash 19,3%, Dow Jones Industrial Average 16,1%, Германия қор нарығы индексі DAX бірден 20,9% төмендеді, деп жазады Ranking.kz
Ескере кетер жайт, бұл индекстер экономиканың әртүрлі салаларында жұмыс істейтін жүздеген ірі әлемдік компаниялардың акцияларын қамтиды. Атап айтқанда, биыл бірінші жартыжылдықта Норвегияның егеменді қорының шығыны 174 млрд АҚШ долларын, ал Швейцария ұлттық банкінің шығыны 100 млрд АҚШ долларын құраған. Жалпы Норвегия қорының активтері жыл басынан бері 5,5% азайған. Қор қаражаты шетелдік акцияларға, облигацияларға, жылжымайтын мүлікке және жаңартылатын энергия жобаларына инвестицияланады.
Сонымен бірге, ұзақ мерзімді тарихи динамикаға тоқталсақ, әлемдегі ең табысты қорлардың бірі — Норвегия қоры. Табыс жоғары тәуекелдермен байланысты, өйткені нарық заңдары ережелерді белгілейді: тәуекел неғұрлым жоғары болса, соғұрлым табыс жоғары болады. Норвегия қоры қор нарықтарындағы өзгеріс кезеңдерінде ең үлкен шығынға ұшырады. Бірақ дамыған елдердің, соның ішінде Норвегияның халқы қаржылық сауатты болғандықтан, азаматтардың көпшілігі қор нарығына инвестиция салады және олар жұмыс істейтін ережелерді түсінеді. Бұл елдерде айтарлықтай жоғары тәуекелге төзімділік бар. Бұл ұлттық қор менеджерлеріне елеулі қоғамдық қысымсыз қиын кезеңдерден өтуге мүмкіндік береді.
ҚР Ұлттық қорының инвестициялық кірісі көптеген басқа мемлекеттер сияқты биыл тамыз айында теріс болды. Ұлттық қордың активтері бір айда 1% өсті, бірақ жыл басынан бері 2,7% төмендеді.
Бұл күтілген нәтиже. Соңғы айдағы акция мен облигацияның төмендеуі жаһандық капиталдың ақша нарығына ойысуына байланысты. Бұл әлемнің жетекші орталық банктері жүргізіп жатқан ақша-несие саясатын қатаңдатуы аясында болды.
Осылайша, экономикалық немесе геосаяси тәуекелдерді іске асыру аясында белгілі бір кезеңдерде әлемдік қаржы нарықтарындағы құбылмалылыққа және соның салдарынан қаржы құралдарының баға белгілеулерінің төмендеуіне байланысты кірістілік теріс немесе күтілетін оң мәндерден төмен болуы мүмкін.
Ескерту: бұл ретте Ұлттық қордың ұзақ мерзімді табыстылығы жылдық есептегенде 3,05%-ды құрайды.
Қазақстанның Ұлттық қорын басқару стратегиясы ұзақ мерзімді стратегия. 2021 жылдың қорытындысы бойынша Ұлттық қордың валюталық активтерінің кірістілігі (АҚШ долларымен) соңғы 5 жылда жылдық мәнде 4,76%-ды, соңғы 10 жылда 2,74%-ды, құрылған уақыттан бері 3,72%-ды құрады. Бұл ретте кірістілік 2021 жылдың соңында 4,21% болды.
