Ірі компаниялардың атын жамылған алаяқтар жалған сайттарды пайдалануда
Интернетте Қазақстанда танымал және ірі үш компанияға «инвестиция салуды» ұсынатын жалған сайттар пайда болды: «Каспий мұнай» АҚ-ай сайынғы табыстың 25% ― ын төлеумен, «Қазақалтын ТКМК» АҚ ― ай сайынғы кепілдендірілген төлемдердің 44%-ын, «Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі» АҚ (ССКӨБ)- ай сайын сегіз мың доллардан бастап түсетін табыс. Барлық үш ойыншы Forbes журналының Қазақстандық нұсқасы бойынша елдегі 50 ірі жеке компаниялардың қатарына кіреді және 20-30 млрд теңге таза пайдаға ие. Осы ұйымдармен қатар, Eurasian Resources Group (ERG), Astana Invest, «Бәйтерек» холдингі, Kaz Minerals, «ҚазМұнайГаз» компаниялары инвестициялар салуға шақыратынын жоққа шығарды және бұл әлі де толық тізім емес. Ақпараттық қауіпсіздік саласындағы сарапшылардың деректері сақтық таныту қажеттілігін растайды – «Kaspersky» табиғи ресурстарға инвестициялардан түсетін табыс туралы уәделермен, соның ішінде Қазақстан тұрғындарына да бағытталған түрлі алаяқтық сайттардың пайда болу жағдайларын тіркеді.
Ықтимал құрбандарды тарту үшін зиянкестер ірі ресурс өндіруші компаниялардың атауларын атай отырып, скам-схеманы** пайдаланады. Әдетте, жалған бет осындай кәсіпорындардың біріне инвестицияларға қол жетімділікті ашу туралы ақпараты бар сайт немесе лендинг болып табылады. Пайдаланушы «Кеңес алу» немесе «Өтініш беру» сілтемесін басып, «комиссия» төлейді, бірақ ол ақшаны жоғалтып, тиімді инвестициялау мүмкіндігін алмайды.
Көбінесе жалған сайттар түрлі-түсті және егжей-тегжейлі, оң пікірлермен, табыс тапқан адамның пайдасының скриншоттарымен ерекшеленеді. Мұндай ресурстар көбінесе сәтті оқиғаларды сипаттайды. Мысалы, жас іскер әйелдің қалай тиімді қаражат салып, қалай пайда тапқаны айтылады.
Сондай-ақ зиянкестер танымал топ-менеджерлердің есімдері мен фотосуреттерін пайдаланады. Олардың атынан олар жалған өтініштер жазады және инвестициялауға шақырады, мысалы, мұнай-газ компаниясына. Тағы бір амал ― белгілі бір компаниядан инвестициялау мүмкіндігіне тест тапсыру ұсынысы, содан кейін одан әрі әрекет ету үшін басқа платформаға кіру мүмкіндігі ашылады.
«Табиғи ресурстардың саны бойынша Қазақстан әлемнің барлық елдерімен бәсекеге түсе алады. Бізде Менделеевтің бүкіл кестесі ұсынылған, мұнда 110 элементтің 99-ы табылған. Сондай-ақ, Қазақстан мұнай мен табиғи газдың ірі кен орындарымен мақтана алады. Елде ресурс өндіретін компаниялар өте көп және зиянкестер мұны өздерінің жосықсыз мақсаттарында пайдаланады. Алаяқтар жаңалықтардың күн тәртібін қадағалап отырады және табиғи газ бағасын талқылау олардың назарынан тыс қалған жоқ. Мұндай сілтемелер пайдаланушыларға түсетін әртүрлі жолдар бар, бірақ көбінесе ол электрондық пошта арқылы жүзеге асырылады. Мысалы, адам ресурстарды өндіруге инвестициялау тақырыбында қызықты ұсыныспен немесе қызықты жаңалықпен скам-хат алады», – деп түсіндірді «Kaspersky»-дің Қазақстан, Орта Азия және Моңғолиядағы коммерциялық директоры Валерий Зубанов.
«Kaspersky» онлайн-қауіпсіздіктің негізгі ережелерін еске салады:
- желідегі өте жомарт ұсыныстарға сыни көзқараспен қарау;
- кез-келген сайтқа тіркелгі немесе төлем деректерін енгізбес бұрын, мекенжай жолағындағы ресурстың атауын тексеру-онда артық/орынсыз әріптер немесе сөздер болмауы тиіс;
- Kaspersky Internet Security сияқты фишингтік ресурсқа көшуге кедергі келтіретін сенімді қорғаныс шешімін пайдалану.
* Жалған сайттың мысалы https://nbk-in.info/
** Скам – бұл пайдаланушыға жомарт ақшалай сыйақы ұсынатын онлайн-алаяқтықтың бір түрі. Оны алу үшін олар әдетте аз мөлшерде комиссия төлеуді сұрайды. Комиссия алаяқтарға түседі, ал жәбірленуші ештеңе алмайды. Егер комиссияны аудару үшін пайдаланушы карта деректерін енгізсе, онда оның сақталуына да қауіп төнеді.
