«Кәсіби біліктілік туралы» заң жобасы қазақстандықтар үшін қандай мүмкіндіктер ашады?
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Олжас Ордабаев Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте «Кәсіптік біліктілік туралы» заң жобасының негізгі ережелері және оны қазақстандықтарға қабылдаудың артықшылықтары туралы айтып берді. Сөз басында ведомство өкілі құжат еңбек нарығы мен білім беру жүйесінің байланысын нығайтатынын, сондай-ақ жұмыс күшіне қойылатын тез өзгеретін талаптарға жауап беруге мүмкіндік беретінін атап өтті.
«Бүгінде еңбек нарығы – серпінді сала. Кейбір кәсіптер жай ғана жойылып кетеді және олардың орнына басқалары келеді. Бұл ретте кәсіптердің мазмұны да өзгеруде – талап етілетін жаңа біліктіліктер пайда болады», деді Олжас Ордабаев.
Вице-министрдің айтуынша, заң жобасында толық бекітілген Ұлттық біліктілік жүйесі келесі сұрақтарға жауап береді:
- Қазіргі заманғы мамандар нені білуі және білуі керек?
- Бұл үшін оларға не және қалай үйрету керек?
- Олардың кәсіби біліктілігін қалай тануға болады?
Еңбек нарығының негізгі талаптары кәсіптік стандарттарда көрсетілген, олардың негізінде білім беру бағдарламалары әзірленеді. Осылайша, жұмыс берушілердің талаптарына сәйкес келетін кадрларды даярлау қамтамасыз етіледі.Бүгінгі таңда ең көп сұранысқа ие 2689 кәсіпті қамтитын 623 кәсіби стандарт бар. Заң жобасында барлық кәсіптерді қажетті стандарттармен қамту үшін негіз қарастырылған.
Заң жобасының маңызды жаңашылдығы – өз бетінше игерілген дағдыларды, сондай-ақ бейресми және информалды білім беру нәтижелерін тану.
«Қазір көптеген адамдар дағдыларды өз бетінше, жұмыс орнында және онлайн режимінде игеруде, бұл – уақыт талабы. Біз оқытудың осындай заманауи әдістерін мойындаймыз. Азаматтар тиісті орталықтарда кәсіптік біліктілігінің бар екендігін растайтын құжатты ала алады және егер бұл кәсіптік стандартта көзделсе, бұл құжатты жұмысқа орналасу кезінде білім туралы дипломмен тең пайдалана алады»,деп атап өтті спикер.
Ордабаев бұл біліктілікті тану орталықтарын дамытуға серпін беретінін және қызметкерлерді өмір бойы құзыреттіліктерін жетілдіруге ынталандыратынын айтты.
Сондай-ақ, заң жобасында кәсіптік біліктілікті тану жүргізілетін кәсіптер тізбесін қалыптастыру көзделеді. Аталған тізілімді жүргізуді Еңбекмині Ұлттық біліктілік жүйесінің цифрлық платформасында жүзеге асыруды жоспарлауда, ал тізілімге енгізу үшін ұсыныстарды мемлекеттік органдар мен салалық кеңестер енгізетін болады.
«Дәрігерлер, қаржы аудиторлары және басқалар сияқты реттелетін кәсіптер бойынша кәсіби қызметті сертификатсыз жүзеге асыру мүмкіндігі шектеулі болатынын атап өткен жөн. Өзге кәсіптер бойынша түлектер мен қызметкерлер жұмыс берушілер тарапынан үлкен сұранысқа ие болу үшін өз біліктіліктерін ерікті түрде растай алады», деп атап өтті Олжас Ордабаев.
Заң жобасы жұмысшылар мен жұмыс берушілерді кәсіптік біліктілікті тану жүйесіне кіруге ынталандыру бойынша бірқатар шараларды қарастырады, мысалы, жұмысшыларға әртүрлі кепілдіктер мен жеңілдіктерді немесе біліктілікті танудың ваучерлік-модульдік жүйесін енгізу.
«Заң жобасын қабылдау азаматтарды біліктілік деңгейін арттыруға және дағдылар мен құзыреттерді дамытуға ынталандыруға мүмкіндік береді. Жұмыс берушілер жұмыскерлердің кәсіби жарамдылығын нақты тәуелсіз бағалауды көре алады, өз ұйымындағы еңбек өнімділігін арттырып, білікті мамандар ала алады, ал жұмыскерлер мен жұмыс іздеушілер өз дағдыларына сәйкес лауазымдарды тезірек тауып, жалақыларын көбейте алады», деп түйіндеді вице-министр.
Бұдан басқа, ҰБЖ басқарудың үш деңгейлі моделі қаланды:
- Бірінші деңгей – Ұлттық кәсіптік біліктілік кеңесі, ол ҰБЖ-ны стратегиялық басқаруға жауапты бірыңғай шешім қабылдау орталығына айналады.
- Екінші деңгей – мемлекеттік органдар жанындағы кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңестер. Олар өз саласын кәсіби білікті кадрлармен қамтамасыз етуге жауапты салалық біліктілік жүйелерін қалыптастыруда жетекші рөл атқаратын болады.
- Үшінші деңгейде кәсіби біліктіліктер бойынша ұлттық орган құру көзделеді, оның құзыретіне ҰБЖ бойынша әдістемелік және сараптамалық қолдау көрсету жөніндегі функциялар кіретін болады.
«Кәсіптік біліктілік туралы» заң жобасында жұмыс орнында сертификаттау процесін ынталандыру шаралары да болады. Олжас Ордабаевтың сөзінше, жұмыс берушілер де біліктілігін арттыру кезінде өз қызметкерлерін біліктілігін растауға жіберетін болады.
«Сондай-ақ жұмыссыз халық үшін осы сертификаттаудан өту үшін белгілі бір ваучерлер көзделеді. Барлық персоналы тәуелсіз растау орталықтарында сертификаттаудан өткен жұмыс берушілер үшін жаңа тәртіп енгізіледі. Сенім сертификаттары беріледі. Бұл еңбек инспекторларын тексеру мүлдем басқа режимде жүзеге асырылатынын көрсетеді. Осы шаралардың барлығы осы заң жобасында қарастырылды. Біз бұл заң жобасының өзектілігін көріп отырмыз, өйткені ол білім беру жүйесі мен еңбек нарығы арасындағы «көпір» іспетті», деді спикер.
