2022 жылғы 6 қазанда Қазақстан Республикасы Президентінің №1038 Жарлығымен 2022-2026 жылдарға арналған қаржылық мониторингті дамыту Тұжырымдамасы бекітілді. Бұл туралы ҚР ҚМА Баспасөз қызметі хабарлады.
Тұжырымдама халықаралық стандарттарды, сондай-ақ кірістерді жылыстату мен терроризмді қаржыландырудың өзекті қатерлерін ескере отырып әзірленді.
Дамудың негізгі пайымы қаржы жүйесі мен экономиканы кірістерді жылыстату және терроризмді қаржыландыру қатерлерінен қорғау арқылы жаһандық жылыстатуға қарсы жүйенің жауапты қатысушысы ретінде Қазақстанның имиджін одан әрі нығайту болып белгіленді.
Азаматтар мен қаржылық мониторинг субъектілері арасында кірістерді жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мәселелері (бұдан әрі – АЖ/ТҚҚ) бойынша кең ауқымды ақпараттық жұмыс жүргізу жоспарлануда. Жоғары оқу орындарында, колледждерде және мектептерде қаржылық қауіпсіздік тақырыбында дәрістер өткізіледі. Бұл жұмыс әкімдіктермен және мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп жүйелі негізде жүргізілуде.
Қазіргі уақытта АЖ/ТҚҚ саласындағы мамандарды даярлау және олардың біліктілігін арттыру үшін оқу бағдарламасы жоқ. Тұжырымдаманы іске асыру жағдайды өзгертуге мүмкіндік береді. Осы мақсаттар үшін мамандандырылған оқу орнын құруға арналған жұмыстары жүргізілуде.
Бұдан басқа, қаржылық мониторинг субъектілерінің, өзге де ұйымдар мен азаматтардың құқықтық жағдайын нақтылау бөлігінде ФАТФ стандарттарын ұлттық заңнамаға имплементациялау жалғасуда, активтерді бұғаттау жөніндегі шараларды іске асыру нәтижесінде құқықтары бұзылған адал үшінші тұлғалардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ететін тетіктер көзделген.
Құжат сонымен қатар қолданыстағы АЖ/ТҚ жүйесін жетілдіруді қарастырады. Осы мақсатта қаржылық мониторинг субъектілерінің күдікті қызмет туралы хабарламаларды хабарлау практикасы енгізіледі. Қаржылық барлау бөлімшесінің Талдамалық әлеуетін бюджет қаражатының жұмсалуын мониторингтеу үшін пайдалану жоспарлануда. Кірістерді жылыстату және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерінің болуына жаңа қаржылық қызметтер талданатын болады.
Кірістерді жылыстату тәуекелдерін анықтаудың жеделдігі бизнес-процестерді автоматтандыру, Ақпараттық жүйелер базаларын интеграциялау, үлкен деректерді талдау құралдарын енгізу есебінен қамтамасыз етілетін болады.
Қаржылық мониторинг субъектілері мен мемлекеттік реттеуші органдардың белсенді өзара іс-қимылы үшін Агенттік порталының функционалын пысықтап жетілдіру көзделген.
Цифрлық активтер нарығының қарқынды өсуі кірістерді жылыстатуды және оларды пайдалану арқылы жасалған терроризмді қаржыландыруды мониторингтеу және болдырмау жөніндегі міндеттерді қосуға себеп болды. Тұжырымдамада қаржылық мониторинг субъектілері үшін цифрлық активтердің айналымына байланысты күдікті операциялар туралы хабардар ету режимін күшейту көзделген.
Осы міндетті іске асыру үшін Агенттік «Binance» халықаралық криптобиржасымен ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қойды. Оның негізгі мақсаты Қылмыстық жолмен алынған, сондай-ақ кірістерді жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға арналған цифрлық активтерді пайдалана отырып операцияларды белгілеу және бұғаттау бойынша ақпарат алмасу болып табылады.
Заңсыз қаржылық операцияларды қадағалау жөніндегі жұмысқа IT-құралдар енгізілетін болады.
Қылмыстық істер бойынша заттай дәлелдемелерді алу, есепке алу, сақтау, беру және жою тәртібі цифрлық активтерге байланысты ерекшеліктерді қосу бөлігінде қайта қаралатын болады.
АЖ/ТҚҚ саласын дамытудың негізгі бағыттарының бірі қылмыстық кірістерді іздеу және қайтару болып табылады. Бұл міндетті іске асыру үшін капиталдың кетуі орын алатын юрисдикциялармен шарттық-құқықтық базаны кеңейту, активтерді іздеу бойынша IT-құралдарын енгізу жоспарлануда.
