Қазақстандық жастар үшін қандай қолдау бағдарламалары жұмыс істейді?

Әлемде «жастар» сөзінің бір мәнді анықтамасы жоқ. Мәселен, БҰҰ деректері бойынша 15 пен 24 жас аралығындағы адамдар шартты түрде жастар болып саналады, алайда біздің елімізде және көптеген ТМД елдерінде NEET жастарын анықтау кезінде 14 жастан асқан және 29 жасқа дейінгі адамдар есепке алынады.

Қазақстандық жастарды қолдау бағдарламалары мақсатты аудитория тұрғысынан да ерекшеленеді. Мысалы, жастар кәсіпкерлігін ынталандыру немесе жұмыс тәжірибесі арқылы жұмысқа орналасуға көмектесу бағдарламалары 29 жасқа дейінгі жастар үшін қолжетімді. Дәл осы жас үшін бағдарлама жұмыс істейтін жастар үшін үш мегаполисте өтеусіз жалға берілетін баспанамен қамтамасыз етуге арналған.

Өз кезегінде, бүгінгі таңда операторы Отбасы банк саналатын қазақстандықтарды тұрғын үймен қамтамасыз етудің ең маңызды бағдарламалары, бақытымызға орай, халықты 35 жасқа дейін қоса алғанда кеңірек қамтуды көздейді. Бұл институттың арнайы бағдарламалары Алматы, Астана қалалары мен Алматы, Атырау, Қарағанды, Қостанай, Жамбыл және Батыс Қазақстан облыстарында жұмыс істейді. Ақтөбе, Солтүстік Қазақстан және Абай облыстарында іске қосу жоспарлануда. Бұл Қазақстан Республикасындағы жастардың аяққа тұруына мүмкіндік береді және оларға осындай тиімді ұсыныстар аясында арнайы жеңілдік шарттарын пайдалануға мүмкіндік береді.

Жастарды тұрғын үймен қамтамасыз ету бағдарламалары өте танымал. Мәселен, осы саладағы пилоттық бағдарламалардың бірі — Оңтүстік астананың «Алматы жастары» бағдарламасы 2017 жылы басталып, 3,1 мың жас азаматты (сома 52 млрд теңгеден астам) баспанамен қамтуға ықпал етті. Бағдарламаны жүзеге асыруға 2021 жылы ЖАО бюджетінен 14 млрд теңге және Отбасы банктің жеке қаражатынан 4 млрд теңге бөлінді. Осы ақшаға мыңнан астам алматылық тұрғын үй мәселесін шешіп берді. Биыл қала бюджетінен тағы 15 млрд теңге, Отбасы банктің жеке қаражатынан 3 млрд теңге бөлінді. Қараша айының басында 853 жас маман несие алды.

Жалпы, Қазақстандағы жастарды қолдау ең өткір және өзекті мәселе, өйткені қазақстандықтар жас халық. 29 жасқа дейінгі халық бүгінде ҚР-ның барлық тұрғындарының 49%-дан астамын, ал 35 жасқа дейінгілерді қоса алғанда — бірден 59%-ға жуығын құрайды.

Сонымен қатар, 15–35 жас аралығындағы, яғни қазірдің өзінде еңбекке қабілетті және әлі жас азаматтардың саны ел халқының 29%-дан астамын құрады — бұл 5,7 миллион адамды құрайды. Ал 5,8 миллионға жуық қазақстандық жақын арада жастар санатына ауысатын балалар мен жасөспірімдер, ал біз бірнеше рет жазған беби бумды ескере отырып, олардың саны күннен-күнге артып келеді.

ҚР-да халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі өте өткір күйінде қалып отыр. БҰҰ-ның халықаралық стандарттары бойынша бір адамға тұрғын үйдің жалпы алаңының қажетті нормасы 30 шаршы метрді құрайды. Ал Қазақстанда қазіргі кезде бір тұрғынға шаққандағы көрсеткіш небәрі 23,2 шаршы метрге жетті. Ал ауылдық жерлерде тұрғын үймен қамтамасыз ету деңгейі небәрі 19,8 шаршы метрді құрайды.

Сонымен қатар, республикада некеге тұру саны өсуде (2021 жылы 140,3 мың, карантиндік 2020 жылы 128,8 мың және «коронадағдарысқа» дейінгі 2019 жылы 139,5 мың) және туылған нәрестелер саны 2021 жылы абсолютті көрсеткішке жетті. 447 мыңға жуық жаңа қазақстандық рекорд.

Ел халқының өсуі мен жасаруы жағдайында қазақстандық жастар мен жас отбасыларды қолдауға арналған кез келген бағдарламалар адами капиталды дамыту және тұтастай алғанда ұлт әл-ауқаты үшін жыл сайын өзекті әрі қажет болып отыр.