Иран ядролық келісім бойынша МАГАТЭ-мен ынтымақтастық жасауға келісті

Иран билігі Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттікпен (МАГАТЭ) ядролық келісім бойынша ынтымақтасуға дайын. Бұл туралы Ұйым басшысы Рафаэль Гроссидің Тегеранға жасаған сапарының қорытындысында белгілі болды, делінген ұйымның сайтында. Бұл туралы Kursiv.media порталы жазды.

Тараптар бірлескен келісім жасасты, онда Иран МАГАТЭ-ге елдің ядролық нысандарында тексерулер жүргізуге және бақылау камераларының көмегімен тұрақты мониторинг жүргізуге ресми түрде рұқсат берді.
«МАГАТЭ мен Иран бірқатар мәселелерді бірлесіп шешуі керек. ЕО осындай ынтымақтастық шеңберінде барлық салаларда прогреске қол жеткізуге болады», — деді Гросси.

Рафаэль Гросси МАГАТЭ-де де, басқа дереккөздерде де Иранның ядролық қару жасайтыны туралы ақпарат жоқ деп сендірді. Бұл ретте ұйым елде оны өндіру үшін пайдалануға болатын байытылған уран бар екенін біледі.

«Олар маған неге 60% байыту керек екенін түсіндірмеуі керек. Алайда МАГАТЭ — ге уранды байытудың нақты деңгейі мәлімделгенге сәйкес келетініне көз жеткізу үшін ядролық нысандардың қызметін тексеруге мүмкіндік беру керек», – деді Гросси.

Иран сонымен қатар 2015 жылғы ядролық мәміле аясында іске қосылған бақылау жабдықтарын қайта орнатуға рұқсат береді. 2022 жылы ол қарар қабылданғаннан кейін бөлшектелді.

Сонымен қатар, тараптар еліміздегі уранды 84% – ға дейін байыту туралы деректер мәселесі бойынша ынтымақтасатын болады. Келісімнің егжей-тегжейлері Тегерандағы келіссөздер барысында талқыланады.

Reuters агенттігінің хабарлауынша, Иран бұған дейін ешнәрсеге әкелмеген осындай уәделер берген. МАГАТЭ құпия есебінде Гросси Иранның көптеген жылдар бойы жасаған Келісімін елемегеннен кейін «бірлескен мәлімдемені тезірек және толық орындауға үміттенеді» делінген.

Иранмен ядролық келісім
2015 жылғы 5+1 келісім бойынша Иран МАГАТЭ инспекторларын өзінің ядролық нысандарына жіберуі керек еді. Олар өз кезегінде Ираннан санкцияларды біртіндеп алып тастайды. Басты мақсат-мемлекеттің ядролық қаруды дамытпауын қамтамасыз ету.Содан кейін топқа АҚШ, Ресей, Ұлыбритания, ҚХР, Франция кірді — БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің бес тұрақты мүшесі, сонымен қатар Германия. 2018 жылы АҚШ президенті Дональд Трамп АҚШ-тың келісімнен шыққанын және Иранға қатысты қосымша санкциялар жариялады.

2022 жылдың маусымында МАГАТЭ Иранға мәлімделмеген үш нысанда табылған уран іздерін түсіндіре алмағаны үшін сынайтын қаулы қабылдады. Осыдан кейін Иран ұйымның жабдықтарын, соның ішінде 2015 жылғы әлемдік державалармен келісімге сәйкес орнатылған 27 бейнекамераны бөлшектеді.