ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин жұма күні Қытайдың солтүстік – батысындағы Шэньси провинциясының Сиань қаласында өткен «Қытай-Орталық Азия» саммитінде бағдарламалық сөз сөйлеп, жаңа дәуірдегі Қытай мен Орталық Азия мемлекеттері арасындағы ынтымақтастық бағытын белгіледі. Бұл туралы Синьхуа агенттігі хабарлады.
Си Цзиньпин сауда-экономикалық байланыстарды кеңейтуден бастап өркениеттер арасындағы диалогты күшейтуге және аймақтағы бейбітшілікті қамтамасыз етуге дейінгі сегіз тармақтан тұратын ұсыныс жасады.
«Қытай саммитті Қытай мен Орталық Азия мемлекеттері арасындағы ынтымақтастықты жақсы жоспарлауды, тиімді іске асыруды және орнықты дамытуды қамтамасыз ету үшін тиісті тараптармен тығыз ынтымақтасу мүмкіндігі ретінде пайдалануға дайын», деп атап өтті ол.
Оның сөзінше, Қытай ынтымақтастық тетіктерін нығайту үшін өнеркәсіптік даму және инвестициялар, ауыл шаруашылығы, көлік, төтенше жағдайларды басқару, білім беру және саяси партиялардың істері сияқты салаларда кездесулер мен диалог тетіктерін құруды ұсынады.
Си Цзиньпиннің айтуынша, Қытай сауда процедураларын жеңілдету үшін көбірек шаралар қабылдайды және олардың арасындағы сауданың ауқымын жаңа деңгейге көтеру үшін Орталық Азия елдерімен екіжақты инвестициялық келісімдерді жаңартады.
«Өзара байланысты кеңейтуге келетін болсақ, Қытай Орталық Азия елдерімен трансшекаралық жүк тасымалының көлемін жан-жақты арттыратын болады, Транскаспий халықаралық көлік дәлізінің құрылысын қолдайтын болады, Қытай мен Орталық Азия елдері арасындағы қолданыстағы өткізу пункттерін жаңғыртуды жеделдететін болады, Қытай-Еуропа халықаралық жүк тасымалы бағыттары поездары үшін көлік хабтарының құрылысын күшейтетін болады және Орталық Азия елдерінде бәсекеге қабілетті кәсіпорындарды шетелдік қоймалар салуға ынталандыратын болады «, деді Си Цзиньпин.
Энергетикалық ынтымақтастыққа келетін болсақ, Қытай энергетикалық даму саласында Қытай-Орталық Азия серіктестігін құруды, Қытай – Орталық Азия газ құбырының D желісінің құрылысын жеделдетуді, мұнай мен газ саудасын ұлғайтуды, бүкіл өндірістік тізбек бойынша энергетикалық ынтымақтастықты дамытуды және жаңа энергетика мен атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы өзара іс-қимылды жандандыруды ұсынады.
Қытай Орталық Азия елдерімен жасыл инновациялар саласындағы ынтымақтастықты ілгерілетуге дайын, деді Си Цзиньпин тұзды және сілтілі жерлерді игеру мен ретке келтіруге, суды үнемдейтін суаруға және Орталық Азияда жоғары технологиялық кәсіпорындар мен ақпараттық технологиялардың индустриялық парктерін құруға ниетті.
Си Цзиньпиннің айтуынша, даму әлеуетін нығайту үшін Қытай Орталық Азия мемлекеттерімен ғылым мен технологияның көмегімен кедейлікке қарсы күрес саласында ынтымақтастық жоспарларын әзірлейді.
«Орталық Азияда жұмыс істейтін отандық кәсіпорындар жергілікті тұрғындар үшін көбірек жұмыс орындарын құруға ынталандырылатын болады. Қытай Орталық Азия елдеріне 26 миллиард юань, шамамен 3,72 миллиард доллар көлемінде қаржылық қолдау мен өтеусіз көмек көрсетеді» деді Қытай төрағасы.
Өркениеттер арасындағы диалогқа келетін болсақ, Қытай Орталық Азия елдерін «мәдени Жібек жолы» бағдарламасына қатысуға шақырады, дәстүрлі медицина орталықтарын көбірек салады және гуманитарлық алмасуларға жәрдемдесуге арналған арнайы туристік пойыздарды іске қосуды жоспарлап отыр.
Си Цзиньпин Қытай Орталық Азия елдеріне аймақтағы бейбітшілікті қамтамасыз ету үшін құқық қорғау, Қауіпсіздік және қорғаныс саласындағы әлеуетті арттыруға көмектесуге дайын екенін атап өтті. Ауғанстанның көрші елдерін үйлестіру тетігінің рөлін анықтауды және Ауғанстандағы бейбітшілік пен қалпына келтіруге бірлескен күш-жігермен жәрдемдесуді жалғастыру қажет.
Сондай-ақ, ҚХР төрағасы Қытайдың Орталық Азия елдерімен даму стратегияларын ұштастыруды ілгерілетуге және алты елді жаңғыртуға жәрдемдесу үшін бірлескен күш-жігер жұмсауға дайын екенін мәлімдеді.
Айта кету керек, Тоқаев пен Си Цзиньпин қазақ-қытай сауда айналымын 40 млрд долларға жеткізуге уағдаласқан болатын.
