Qazaq Air әуекомпаниясының «Самұрық-Қазынаға» тиесілі 49-100% акциянларын сату бойынша екі кезеңдік конкурстың жеңімпаздары ретінде бірнеше инвестор жариялануы мүмкін, ал әуекомпанияның мемлекеттік холдинг алдындағы 38 млрд теңге борышы 2033 жылға дейінгі кесте бойынша өтелуі тиіс, деп хабарлады «Самұрық-Қазына» дамыту және жекешелендіру жөніндегі басқарушы директоры Салтанат Сатжан.
«Иә ( Qazaq Air акцияларын екі кезеңдік конкурс аясында бірнеше инвестор сатып ала алады – Курсив), ал… 38 млрд теңге – бұл компанияның Қор алдындағы бес ұшақты сатып алу үшін қарызы. Кесте бойынша екі транш бар, біреуі 2030 жылы, екіншісі 2033 жылы өтеледі және қазір біз инвестордан осы кесте бойынша міндеттемелерді өтеуді сұраймыз, яғни олар қолданыстағы кесте бойынша осы 38 млрд теңгені өтеуі тиіс», – деді ол баспасөз мәслихатында.
Сатудың нақты схемасы барлық өтінімдерді алғаннан кейін және инвесторлардың конкурс талаптарына сәйкестігін тексергеннен кейін белгілі болады. Мемлекеттік холдинг конкурсқа тұрақты рейстер жасайтын немесе тиісті құзыретке ие мамандар тобы бар компаниялар қатыса алады деп санайды. Бұл ретте азаматтық авиацияда жұмыс тәжірибесі жоқ инвесторлар консорциумға осындай тәжірибесі бар басқа адамдарды тарта алады. Сонымен қатар, авиакомпания лайықты деңгейже басқарылмаған жағдайда «Самұрық-Қазына» оны кері сатып алуға құқылы.
«Егер компанияның қарызы болмаса, 19,4 млрд теңге – бұл бизнестің құны. Гипотетикалық тұрғыдан, егер Qazaq Air-да қарыздар болмаса, онда бүгінгі таңда компания тәуелсіз бағалаушының бағалауына сәйкес болашақ түсімдер негізінде 19,4 млрд теңгені құрайтын еді, бірақ компанияның қарызы бар… егер біз қарызды (38 млрд теңге) бүгінгі күнге дейін жеткізетін болсақ, өйткені қарыз әлі де өтелетін болады, бұл 13,9 млрд теңге (бүгінгі қарыз-Курсив), бұл бүгінгі күнге қарыздың келтірілген құны. Яғни 19,4 млрд теңге борыштың келтірілген құнын шегергенде 13,9 млрд теңге және оған қоса компанияның деньги 4,7 млрд теңге шотында ақша бар 10,2 млрд теңге алынады (Qazaq Air акцияларының құны 2023 жылғы 31 наурыздағы 100% — Курсив», – деді Сатжан.
Оның айтуынша, негізгі баға сайысы байқаудың екінші кезеңінде өтеді. Сатып алғаннан кейін авиакомпания өз саласын бес жыл бойы сақтап қалуы керек.
«Самұрық-Қазына» қоры Qazaq Air авиакомпаниясын жекешелендіру процесін бастады, онда ол қазір жалғыз акционер болып табылады, 18 тамызда. Компания Үкімет бекіткен жекешелендіру жоспарына енгізілген және осы жылдың соңына дейін жеке меншік иелеріне сатылуы керек.
Жеке инвесторды тарту қазақстандық әуе тасымалы нарығын дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер жасауға, оның ішінде Qazaq Air ұшу географиясын кеңейтуге және de Havilland Canada Dash-8 Q400 Ng бес канадалық ұшағы ұсынған флотты ұлғайтуға бағытталған. Шетелдік сарапшылардың мәлімдеуінге, Катардың Qatar Airlines авиакомпаниясы немесе Оманның Oman Air авиакомпаниясы тарапынан қазақстандық авиакомпанияны сатып алуға қызығушылық болуы ықтимал.
2022 жылдың қорытындысы бойынша Qazaq Air кірісі 2021 жылғы 12,8 млрд теңгемен салыстырғанда 20,4 млрд теңгені, EBITDA – 3,9 млрд теңгені (0,5 млрд теңге) құрады. Авиакомпания 561 мың жолаушыны тасымалдады (2021 жылы 570 мың адам шектеулі халықаралық рейстермен). Маршруттық желі 16 ішкі және алты шетелдік бағытта ұсынылған. Өткен жылы Кемелерді тиеу 82% құрады. Әуекомпанияның базалық әуежайы Астанадағы Нұрсұлтан Назарбаев халықаралық әуежайы (бастапқыда Алматы әуежайы) болып табылады.
Жекешелендіру ашық екі кезеңдік конкурс әдісімен жүргізілетін болады. Әлеуетті инвесторлардың өтінімдері 28 қыркүйекке дейін қабылданады. Екінші кезең 15 желтоқсанда аяқталады. Инвесторға акциялардың 49 — дан 100% – на дейін беру жоспарлануда-бұл жаңа иесінің меншігіне байланысты. Егер олар шетелдік компания немесе жеке тұлға болса, олар 49% – дан артық сене алмайды. Бұл ретте олар тасымалдаушыға қатысты тиімді бақылауды жүзеге асыра алмайды. 100% акцияның бастапқы (ең төменгі) құны 10,2 млрд теңгені құрайды. Әлеуетті инвесторлар конкурсқа қатысу үшін кепілдік жарна ретінде 173,4 млн теңге салуы тиіс.
Әлеуетті инвестор акциялар пакетін төлеуден басқа (10,2 млрд теңге) Qazaq Air әуе кемелерін сатып алуға жұмсалған «Самұрық-Қазына» мемлекеттік холдингіне — 38 млрд теңге қарызын төлеуге тиіс. Бұл қарыз 2033 жылға дейінгі кесте бойынша толық төленуі тиіс (бір транш – 2030 жылға дейін, екіншісі – 2033 жылға дейін). Мәміле бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің мақұлдауына жатады.
Qazaq Air-жекешелендіру белсенді талқыланып жатқан алғашқы қазақстандық авиакомпания емес. Соңғы уақытта Air Astana IPO мерзімі бірнеше рет кейінге қалдырылды, оның 51%-ы «Самұрық — Қазынаға» тиесілі, ал қалған бөлігі-Британдық BAE Systems. Қазір 2024 жылы биржаға шығу қарастырылуда.
Сондай — ақ, Air Astana-Fly Arystan еншілес құрылымының жеке меншіке беру мәселесін талқылауда. Сонымен қатар, оны алдымен Бас компаниядан бөліп алып жеке заңды тұлға ретінде тіркеуі керек.
