Фото: shutterstock.com
Өмірімізге дендеп енбесе де, болашақта анық араласу қажет екенін байқатқан жасанды интеллект тіршіліктің сан-саласы үшін пайдалы болатын секілді. Әлбетте, оның қауіп тәуекелі туралы айтып жатқандар да бар. Алайда оның енетіні, жұмыс істейтіні анық, ендеше оның тек позитивті тұрғысын қарастыру, пайдалы болатын бөлігін еншілеу өте маңызды болмақ. Ғалымдардың айтуынша, жасанды интеллект орнықты даму және климат мәселесіндегі ойын ережелерін де өзгертуге қабілетті. Қазір әлем осыған қатты мұқтаж болып отыр.
Boston Consulting Group (BCG) зерттеуінде осы мәселеге жете мән беріледі. Ауаға шығарылатын зиянды заттар, олардың климатқа әсері және басқа да деректерді молынан жинап, мол және күрделі деректер жиынын қорыта алуға қабілетті жасанды интеллекттің арқасында көміртегі шығарындыларымен күресте әлдеқайда оңтайлы әдіс-тәсілдер қалыптасып, бұл өз кезегінде жасыл қоғам құру процесін жеделдетуі мүмкін. Сондай-ақ оны жаһандық климаттық күш-жігерді ең қауіпті аймақтарға қайта бөлу үшін де пайдалануға болатын секілді.
«Жасанды интеллект ұйымдар мен салаларда, соның ішінде шығарындыларға ең жауапты салаларда климаттың өзгеруін жұмсартуға арналған қосымшалардың кеңейіп келе жатқан ауқымына ие. Қалдықтарды жойып, энергетикалық тиімділікті арттыру үшін өндірушілер жасанды интеллект негізінде басқару процесінің құралдарын пайдаланса болады. Инфрақұрылымды максималды пайдалану үшін жасанды интеллект теміржол операторлары үшін де пайдалы болар еді. ЖИ сондай-ақ шығарындылар профилін бақылап отыру үшін агробизнеске де көмектесе алады. Көптеген климаттық өзгерістер бойынша егін өнімділігін болжайтын күрделі ЖИ үлгілерін пайдалану арқылы компаниялар өздерінің ауылшаруашылық тәжірибесін оңтайландырып, өндіріс пен жерді пайдалану туралы сәтті шешімдер қабылдай алады. Генеративті ЖИ климаттың өзгеру салдарын жұмсарту, бейімделу және орнықтылықты арттыру бойынша жаңа көкжиектерді ашады. Оның тым үлкен деректер жиынтығын талдау, бизнес-моделді оптимизациялау және тұтынушылардың көңіл-күйін бақылау қабілеті орнықты дамуға кеңінен жол ашады», дейді консалтинг сарапшылары.
Шығарындыларды азайту бойынша ең бірінші не нәрсеге маңыз беру керек екенін білу үшін компаниялар мәселенің толық ауқымын және өздерінің ішкі және сыртқы шығарындыларының құрамын білгені жөн. ЖИ өлшеу және бақылау бойынша компанияларды жаңа деңгейге шығара алар еді.
«Кәсіпорындар деректерді автоматты түрде жинау және есеп беру, көміртегі ізін есептеу, модельдеуді бастау, мақсат қою, шығарындыларды азайту бастамаларын басқару және басқа да жұмыстар үшін жасанды интеллект құралдарын пайдалана алады. Ең перспективалы бастамаларды анықтау, нәтижелерді қадағалау және операцияларды оңтайландыру арқылы ЖИ компаниялардың шығарындыларын 40 пайызға азайтуға көмектеседі және бұл процесте айтарлықтай пайда әкеледі. Жасанды интеллекттің өзі үлкен көлемдегі деректерді жинау мен сақтауды және күрделі алгоритмдерді құруға және орындауға қабілетті компьютерлерді құруды қажет етеді. Жасанды интеллект шешімдерін әзірлей отырып, біз бұл жүйелерді тиімдірек етуіміз керек. Таза нөлдік болашаққа қол жеткізу үшін біз атмосферадан шығарындыларды жою бойынша жұмыстарға күш-жігерімізді аямай жұмсауға тиістіміз. Жасанды интеллект тікелей ауаны түсіру, көміртекті ұстау және сақтау сияқты көміртекті кетіру технологияларын одан әрі дамытуда пайдалы болуы мүмкін: мысалы, өнеркәсіп процестерін оңтайландыру, зиянды заттардың ауаға таралып кетуін бақылау сияқты», деп түсіндіреді.
Орман, теңіз шөптері және сулы-батпақты жерлер сияқты көміртегіні жұтатындар табиғи түрде атмосферадан көміртегіні алып тастай алады. Жасанды интеллект негізінде жасалған шешімдер бұл ретте де айқын көмектесе алар еді дейді консалтинг.
«Ормандардың жойылуын анықтау немесе экожүйелердегі көміртегі секвестрін бағалау үшін спутниктік суреттерді талдау арқылы жасанды интеллект табиғатқа негізделген шешімдерді, соның ішінде жерді басқару мен ормандарды қалпына келтіруді қолдануға көмектеседі. Осы мақсатта осал өңірлерде ағаштарды заңсыз кесу әрекеттерімен күресудің инновациялық стратегиясын әзірлеу үшін BCG бүкіл әлемдік жабайы табиғат қорымен ынтымақтастық орнатты. Салдарды жұмсарту маңызды болғанымен, климат өзгерісінің салдарын азайту үшін бейімделу және тұрақтылық бойынша күш-жігерімізді күшейту қажет болады. ЖИ кризисті басқару, инфрақұрылымды нығайту, халықты қорғау және биоалуан түрлілікті сақтап қалу бойынша көмектесуге қабілетті. Жасанды интеллект жүйесі климатпен байланысты қауіп-қатерді алдын ала болжауға көмектеседі (ерте кезеңде ескерту, бәлкім ұзақ мерзімді болжам негізінде). Сонымен бірге, су тасқынының немесе құрғақшылықтың әсерін азайту үшін инфрақұрылымды дамытуды жоспарлау және жағалаудағы аймақтарды қатты дауыл мен теңіз деңгейінің көтерілуінен қорғау бойынша да көмектесе алады», дейді мамандар.
ЖИ сонымен қатар суға қатысты тәуекелдерге деген біздің тәсілдерімізді де өзгеріске ұшыратар еді. Қазір әлем халқының тең жартысы су тапшылығымен бетпе-бет келіп отыр (бұл мәселе біздің елде де жиі айтыла бастады және соған орай Су ресурсы және ирригация министрлігі де құрылды). Су қауіпсіздігі талаптарының сақталмауынан әлемде жыл сайын миллиондаған адам көз жұмады. Мұнымен қоса, тұщы су түрлері мен сулы-батпақты алқаптар алаңдатарлық жылдамдықпен азайып келеді. Су ресурстарын басқаруға қатысты біздің тәсілдерімізді оңтайландыра отырып ЖИ жүйесі бұл түйткілдердің табиғи шешімін табуы мүмкін. Ол шешімдер – сапалы сумен жабдықтауды жақсарту, биоалуан түрлілікті арттыру және тұщы су экожүйелерін қалпына келтіру.
«Шығыс Азия елдерінде жасанды интеллект технологиясы жасыл және ақылды қалаларды жобалауда қолданыла бастады. Соның арқасында электр желілерін жүргізу, энергетикалық тұрғыдан тиімді ғимараттарды салу және күн мен жел энергиясын тиімді пайдалану оңтайлы, қолайлы бола түсті. Ал үкіметтер энергия тұтынуды болжау және азайту үшін жасанды интеллект технологияларын енгізуге кірісті», деп пікір білдіреді сарапшылар.
Олардың айтуынша, климат өзгерісімен күрес жолында ЖИ әлеуетін толыққанды ашу үшін компаниялар мен ұйымдар келесідей әрекеттерді жүзеге асыруы тиіс.
- Деректерді бөлісіңіз. Климаттық шешімдер инновациясына үлес қосу және олардың енгізілуін жеңілдету үшін климат туралы іргелі деректер мен модельдерді жаһандық игіліктер арқылы қолжетімді етіңіз.
- Потенциалды арттырыңыз. Климаттың өзгеруі мәселелерін шешу үшін, талдаулар мен сарапшылардың сенімді жиынтығына кең қолжетімділікті қамтамасыз етіңіз.
- Сенімді еселей түсіңіз. ЖИ көмегімен есептілік пен ашықтық есебінен деректер мен модельдерге деген сенімді нығайтыңыз.
- Экожүйе құрыңыз. Шешімдерді әзірлеуді жеделдету үшін мемлекеттік және жеке сектордың, сондай-ақ ғылыми орталықтардың тізе қосып жұмыс істеуі маңызды.
Пенсильвания университетінің доценті Дэвид Ролниктің айтуынша, шын мәнінде ЖИ адамнан керемет жұмыс істемейді, оның артықшылығы – жедел жұмыс істей алады, аса ауқымды деректер қорын талдай отыра дұрыс заңдылықты анықтауға қабілетті.
«Дәл осы үлкен деректер массивтерін лезде өңдеу, ақпаратты жүйелеу және байланыстарды табу қабілеті ЖИ-ді экономиканың барлық салаларында ойынды түбегейлі өзгертетін құралға айналдырды. Мұның бәрі климатология мен климаттың өзгеруін бақылауға қатысты. Спутниктер жинайтын климаттық деректер көлемі бұрын-соңды болмаған ауқымға жетті. Ауа-райы болжамдары егжей-тегжейдің ең жоғары деңгейімен жасалады. Климаттық модельдер мен сценарийлерде әлі де көптеген белгісіздік факторлары бар. Ғалымдар деректердің үлкен массивін өңдеу және жүйелеу және қоғам мен қоршаған ортаға болашақ шындыққа бейімделуге мүмкіндік беретін дәлірек болжамдар жасау үшін де пайдаланады», дейді ғалым.
