Тимур Құлыбаев компаниясы көмір өндіру мен экспорттаудың қысқаруына ҚТЖ-ны кінәлап отыр

фото: kursiv.media

Нұрсұлтан Назарбаевтың күйеу баласы Тимур Құлыбаевқа тиесілі «Шұбаркөл Премиум» көмір өндіруші компаниясы қаңтар-тамыз айларының қорытындысы бойынша көмір өндіруді 52%–ға, ал экспортты 18,8%-ға қысқартты.

«2023 жылғы қаңтар-тамыз аралығындағы жұмыс нәтижелері бойынша көмір өндіру абсолютті мәнде 1075 мың тоннаны құрады. Өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі көмір өндіру көлемімен салыстырғанда көрсеткіш 52%-ға төмендеді. 2023 жылғы қаңтар-тамыз аралығындағы жұмыс нәтижелері бойынша көмірді экспортқа жөнелту абсолютті мәнде 1192 мың тоннаны құрады. Өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда көрсеткіш 18,8%-ға төмендеді», – деді» Шұбаркөл Премиум «бас директоры Фарит Азизов»Курсив» сұрауына жауабында

Оның айтуынша, мұның басты себебі – «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы (ҚТЖ) вагондарының жеткіліксіздігі.

«2023 жылдың 8 айы ішінде» Шұбаркөл Премиум » АҚ көмір өндіру көлемін толық орындамайды. Мұның негізгі себептері «ҚТЖ «ҰК» АҚ-ның сыртқы нарықтарға беретін вагондарының санын тұрақты түрде азайтуында, көмірді темір жолмен тасымалдауға тұрақты конвенциялық тыйым салуды енгізуінде», – деп атап өтті көмір өндіруші компанияда.

Қаңтар-тамыз айларында «Шұбаркөл Премиум» ҚТЖ-ға 1929,2 мың тонна көмір тасымалдауға өтінім берді, оның ішінде тасымалдаушы 1590,6 мың тонна тасымалдауға келісіп, іс жүзінде тек 1032,8 мың тоннасын, мәлімделген көлемнің 53,7%-ын жөнелтті. Көмірдің қойма қалдықтарын және оның өздігінен жану мүмкіндігін арттырмау үшін «Шұбаркөл Премиум » көмір өндіру көлемін өткізу деңгейіне дейін шектеді.

Ағымдағы жылдың маусым айында компания Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне (қыркүйекте ИИДМ өнеркәсіп және құрылыс министрлігі және көлік министрлігі болып бөлінді) шағым түсірді. ҚТЖ тарапының вагондарды толық ұсынбайтынына айтып, оны растайтын материалдарды алға тартты. Нәтижесінде, мемлекеттік органнан жауап алды. Жауапта деректерді лицензиялық-келісімшарттық міндеттемелерді орындамау жөніндегі негіздеме ретінде расталды. Компаниялардың мұндай міндеттемелерді орындамауы – оларды тиісті келісімшарттардан айыруы мүмкін.

«Шұбаркөл Премиум» 2023 жылдың қорытындысы бойынша 2 млн тоннаға дейін көмір өндіруді жоспарлап отыр. Бұл 2022 жылдың көрсеткішінен 33%-ға аз. Қаңтар-тамызда компания Польшаға 1021,6 мың тонна өнім жеткізді (2022 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда өсім 7,95 есе), 88,4 мың тонна – Латвияға, 71,5 мың тонна – Эстонияға және 10,1 мың тонна-Өзбекстанға. Өткен жылдың қаңтар-тамызында компания Польшаға 114,2 мың тонна көмір, Эстонияға – 124,7 мың тонна, Түркияға – 454 мың тонна, Кипрге – 502,5 мың тонна, Швейцарияға-220,2 мың тонна (Латвия мен Өзбекстанға көмір жеткізілмеген) жеткізді.

Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі «Курсив» редакциясына жауап қатып, Қазақстанда бір жыл бұрынғы 73,7 млн тоннамен салыстырғанда 69,7 млн тонна көмір өндірілгенін (қаңтар-тамызда) хабарлады . 2022 жылы өндіріс 113,9 млн тоннаны құрады. Қаңтар – маусымдағы көмір экспорты шамамен 13 млн тоннаны құрады, оның ішінде Ресейге – 7,4 млн тонна (2022 жылдың бірінші жартыжылдығында – 10,2 млн тонна), Қырғызстанға – 0,5 млн тонна (0,4 млн тонна), Өзбекстанға – 1 млн тонна (0,7 млн тонна), Польшаға-1,4 млн тонна млн тонна (0,68 млн тонна), Латвия – 1,2 млн тонна (40 мың тонна), Түркия – 0,6 млн тонна (0,1 млн тонна).

Тамыз айының соңында «Шұбаркөл Премиумы» 2022 жылдың қорытындысы бойынша кезекті 5 млрд теңге дивиденд төлейтінін мәлімдеді. «Шұбаркөл Премиум» акцияларының 67%-ы толығымен Тимур Құлыбаевтың Joint Resources компаниясына тиесілі. Қалған «Шұбаркөл Премиум» акциялары FCI MANAGEMENT LLP компаниясының Раушан Сағдиеваға (Құлыбаевтың басқа компанияларының тең иесі) және Trans Coal Investment group – Шынар Елимесоваға тиесілі.

«Шұбаркөл Премиум» 2022 жылдың қорытындысы бойынша Бас директор Фарит Азизовке жасалатын төлемдерді екі есе ұлғайтты. Атап айтқанда, 204,6 млн теңгеге немесе айына 17,046 млн теңгеге дейін арттырды. 2021 жылдың қорытындысы бойынша «Шұбаркөл Премиум» бас директорының сыйақы сомасы 99,8 млн теңгені (айына 8,3 млн теңге) құрады. Осылайша, сыйақы сомасы бір жылда екі еседен астам – 105%-ға өсті. Бұл төлемдерге жалақы, сыйлықақылар және басқа да сыйақылар кіреді. 2020 жылдың қорытындысы бойынша сыйақы мөлшері 37,7 млн теңгені (айына 3,1 млн теңге) құрады, бұл бас директорға жасалатын төлемдердің үш жыл ішінде 5,4 есе өскенін білдіреді.

Тимур Құлыбаев «Шұбаркөл Премиум» көмір компаниясынан 21 млрд теңгеге жуық дивиденд алғанын жазған едік.

Тамыз айының соңында сол кездегі Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі индустриялық даму комитеті төрағасының орынбасары Тұрар Жолмағамбетов мәлімдеді елімізде көмір қымбаттағанын мәлімдеген болатын.

«Қазір 9,1 млн тонна көмір қажет. Оның 2 млн тоннасы жеткізілді. Кей бөлігі қоймада сақталып тұр. Көмірдің бағасына келсек, қазір көмір шығаратын орындарда «Шұбаркөл» көмірінің бағасы – 7 570 теңге. «Қаражыра» көмірі – 9 мың теңге, «Майкубен вест» көмірі 6 700 теңге, «Шұбаркөл премиум» көмірі 9 мың теңге. Былтырмен салыстырғанда баға 7-10%, 15%-ға қымбаттаған. Үш жылға дейін көмір өндірушілерде баға өзгермеген», – деді Тұрар Жолмағамбетов.

Айтуынша, министрлік көмір өндірушілерден бағаны қымбаттатпауды сұрайды.