Аи-92 маркалы бензин мен дизель отынының бөлшек бағасын 2024 жылдан бастап литріне 205 және 295 теңгеден 230 және 345 теңгеге дейін, ал қазақстандық мұнай өңдеу зауыттарына (МӨЗ) жеткізу кезінде шикі мұнайдың құнын тоннасына 95-105 мың теңгеден 135-145 мың теңгеге дейін арттыру қажет, деп есептейді мұнай өндіруші ұйымдардың өкілдер.
Қазақстанның мұнай өндіруші ұйымдардың өкілдері съезінің қорытындысы бойынша әзірленген сценарийде ішкі нарыққа жеткізу кезінде мұнайдың құнын екі кезеңмен арттыру ұсынылады. Бірінші кезеңде 2023 жылы мұнай құны тоннасына 120 мың теңгеге дейін өседі. МӨЗ-де дизель отынының құны тоннасына 320 мың теңгені, Аи-92-тоннасына 230 мың теңгені құрайды. Жанармай құю станциясында мұнай өнімдерінің құны ағымдағы деңгейде қалады: дизель отыны – жергілікті жүргізушілер үшін литріне 295 теңге және шетелдік жүргізушілер үшін литріне 450 теңге, АИ-92 литріне -205 теңге.
Екінші кезеңде (2024 жылдың басынан бастап) ішкі нарықтағы мұнай құны тоннасына 135-145 мың теңгеге дейін өседі. МӨЗ-дегі дизель отынының құны тоннасына 370 мың теңгеге дейін, Аи- 92-тоннасына 260 мың теңгеге дейін ұлғаяды. Мұндай жағдайда жанармай құю бекеттеріндегі бөлшек сауда бағасы дизель отынының литріне 345 теңгеге дейін (шетелдік жүргізушілер үшін литріне 450 теңге), АИ-92 – литріне 230 теңгеге дейін өседі.
Үшінші кезеңде Еуразиялық экономикалық одақтың мұнай өнімдерінің ортақ нарығын құру болып табылады. Бұл кезде Қазақстандағы бөлшек сауда бағасы ресейлік деңгейге дейін көтерілуі мүмкін. Жанармай бағасының кезең-кезеңімен көтерілуі болмаған жағдайда, бөлшек тұтынушылар 2025 жылдан кейін жанармай құю станциясына келіп, бензин мен дизель отынының ресейлік бағасына жақын немесе оған тең бағаны көруі мүмкін, бұл баға соққысын тудыруы мүмкін. Қазақстанда отын (бензин, дизель отыны, сұйытылған газ, газ) көрші елдерге (Ресей, Өзбекстан және Қырғызстан) қарағанда дәстүрлі түрде арзанырақ.
Мұнай өндіруші ұйымдардың өкілдері билік мұнай тасымалдау кестесін, оның ішінде экспортқа бекіту кезінде квоталарды бөлудің түсінікті тетіктері мен ережелерін әзірлеуі керек деп санайды. Онда экспорттың және ішкі нарықтың нэтбектерін (тасымалдау мен экспорттық кедендік бажды шегергендегі соңғы тұтынушы үшін мұнайдың құны) теңестіру ішкі нарық үшін шамамен 8 млн тонна мұнайдың экспорттық көлемінен қосымша әлеует туғызатыны атап өтіледі.
