Qazaq Air әуекомпаниясын сату қалай жүзеге асады?

Бірнеше шетелдік және қазақстандық тұлға Qazaq Air (100% «Самұрық-Қазына» еншілесі) әуекомпаниясының акцияларын сату жөніндегі екі кезеңдік ашық конкурстың ақпараттары орналастырылған деректер базасына қол жеткізді, деп хабарлады » Самұрық-Қазына», «Курсив» басылымының сауалына.

«Бүгінгі таңда бірнеше жергілікті және шетелдік инвесторға инвестиция салу алдындағы зерттеу жүргізу үшін QAZAQ AIR бойынша ақпараты бар деректер базасына кіру мүмкіндігі берілді. Инвесторлар туралы сипаттамалар құпиялылық талаптарына сәйкес ашық жария етілмейді», – делінген Мемлекеттік холдингтің»Курсив» сұрауына берген жауабында.

Qazaq Air компаниясын сату жөніндегі екі сатылы ашық конкурс 18 тамызда жарияланды. Конкурстық өтінімдерді қабылдау 28 қыркүйекте аяқталуы керек еді, алайда Тәуелсіз Кеңесші ұсынысы негізінде бұл мерзім қыркүйек айының соңынан 13 қазанға, сағат 10:00-ге дейін ұзартылды. Мемлекеттік холдинг конкурсқа көбірек инвестор тарту және олардың арасындағы бәсекелестікті қамтамасыз ету мақсатында мерзімдерді ұзартты. Бұл мемлекеттік холдингке тиімді шарттар негізінде әуекомпанияны үшінші тұлғаға беруге мүмкіндік жасауы тиіс. Инвесторлардың баға ұсыныстары конкурстың екінші кезеңінде қаралатын болады. Екінші кезеңге бірінші кезеңде біліктілік іріктеуінен өткен инвесторлар немесе олардың консорциумдары жіберіледі.

Жекешелендіру қазақстандық әуетасымалы нарығын дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер жасауға, оның ішінде Qazaq Air ұшу географиясын кеңейтуге, флотты ұлғайтуға және «инновациялық шешімдерді» енгізуге мүмкіндік беретіні атап өтілді. Айта кету керек, Қазақстандық меншік иесі тасымалдаушының 100% акциясын иелене алады, ал шетелдік инвесторға тек – тек 49%-ы берілмек. Шетелдік иесі компанияны тиімді бақылауды жүзеге асыра алмайды.

Qazaq Air акцияларының 49-100% сату бойынша екі кезеңдік конкурстың жеңімпаздары ретінде бірнеше инвестор жариялануы мүмкін, ал әуекомпанияның мемлекеттік холдинг алдындағы 38 млрд теңге қарызы 2033 жылға дейінгі кесте бойынша өтелуі тиіс, деп хабарлады тамыз айында «Самұрық-Қазына» дамыту және жекешелендіру жөніндегі басқарушы директоры Салтанат Сатжан.

Жеке инвесторды тарту қазақстандық әуе тасымалы нарығын дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер жасауға, оның ішінде Qazaq Air ұшу географиясын кеңейтуге және de Havilland Canada Dash-8 Q400 Ng бес канадалық ұшақ бар флотты ұлғайтуға бағытталған. Шетелдік сарапшылар сатып алу есебінен операцияларды кеңейту үшін Катардың Qatar Airways авиакомпаниясы немесе Оманның Oman Air авиакомпаниясы тарапынан қазақстандық авиакомпанияны сатып алуға ықтимал қызығушылық туралы мәлімдейді.

100% акцияның бастапқы (ең төменгі) құны 10,2 млрд теңгені құрайды. Әлеуетті инвесторлар (жеке, заңды тұлға немесе заңды тұлғалар бірлестігі) конкурсқа қатысу үшін кепілдік жарна ретінде 173,4 млн теңге құюы тиіс.

Әлеуетті инвестор акциялар пакетін төлеуден басқа (10,2 млрд теңге) Qazaq Air әуе кемелерін сатып алуға жұмсалған «Самұрық-Қазына» мемлекеттік холдингіне – 38 млрд теңге қарызын төлеуге тиіс. Бұл қарыз 2033 жылға дейінгі кесте бойынша толық төленуі керек (бір транш – 2030 жылға дейін, екіншісі – 2033 жылға дейін). Бірінші транш бойынша өтеу 2024 жылдан 2029 жылға дейін жыл сайын 425 млн теңгеден, 2030 жылы – бірден 13,234 млрд теңгеден өтеді. Екінші транш бойынша өтеу 2024 жылдан 2032 жылға дейін 425 млн теңгеден, 2033 жылы – 18,282 млрд теңгеден жүріп жатыр.

Конкурс жеңімпазы инвесторға берілгенге дейін акциялар пакеті құнының 30% -ы мемлекеттік холдингке төлеуі тиіс. Ақшаның қалған бөлігі Тараптар келіскен бөліп төлеу кестесі бойынша мәміле жасалған күннен бастап 24 айдан кешіктірілмей төленуге тиіс. Мәміле бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің мақұлдауына жатады.

Qazaq Air 2015 жылы құрылған және осы уақытқа дейін «Самұрық-Қазына»портфельдік активі. 2022 жылдың қорытындысы бойынша Qazaq Air кірісі 2021 жылғы 12,8 млрд теңгемен салыстырғанда 20,4 млрд теңгені, EBITDA – 3,9 млрд теңгені (0,5 млрд теңге) құрады. Авиакомпания 561 мың жолаушы тасымалдады (2021 жылы 570 мың адам шектеулі халықаралық рейстермен). Маршруттық желі 16 ішкі және алты шетелдік бағытта ұсынылған. Әуекомпанияның базалық әуежайы Астанадағы Нұрсұлтан Назарбаев халықаралық әуежайы (бастапқыда Алматы әуежайы болған).

Qazaq Air-тен басқа, соңғы айларда басқа қазақстандық тасымалдаушы — Air Astana-ны жекешелендіру белсенді талқылануда. Оның акцияларының 51%-ы «Самұрық — Қазынаға» тиесілі, ал қалған 49% – ы Британдық BAE Systems. Бұл жағдайда мемлекет үлесін төмендетудің басым әдісі IPO арқылы биржаға шығу болып саналады. Оның мерзімі бірнеше рет кейінге қалдырылды, қазір 2024 жыл қарастырылуда.

Сонымен қатар, жеке заңды тұлға мәртебесіне ие емес Air Astana — Fly Arystan еншілес құрылымын жекешелендіру талқылануда. Акционерлердің бастапқы міндеті тасымалдаушыны дербес компанияға бөлу.