Теңге бағамы тұрақты болған кезекті бір маусым аяқталды. Алты айға жуық шамамен бір деңгейде тұрған теңге тамыз бен қыркүйекте ай сайын шамамен 3% – ға құнсызданды. «Курсив» теңге бағамына ықпал еткен негізгі факторлар мен қысқа мерзімде USD/KZT жұбы қалай құбылатынын түсіндіруге тырысып көрді.
Көктемнен бері долларға шаққанда 440-460 теңге көлемінде ауытқыған ұлттық валюта тамыз айының ортасында жекелеген сауда күндерінің қорытындысы бойынша 1 долларға 461-462 теңгеге жетті. 1 қыркүйекте доллар 459,69 теңгені құрады, осылайша өсім бір айда 3,1%-ға жетті. Алайда, қазақстандық валюта үшін тамыз айы дәстүрлі түрде қиын болды, өйткені осы кезеңде тұрақты фондық фактор – демалыс маусымының шарықтау шегіне жетіуі, теңге бағамына қарсы жұмыс істейді.
2022 жылғы деректерге сүйенсек, тек «сапарлар» санаты бойынша қызметтер импорты (жеке және іскери) $2,4 млрд құрады, оның шамамен 40% – ы (9 939 млн) III тоқсанда жұмсалды (өкінішке орай, ай сайынғы дерек жоқ).
Күздің алғашқы айы валюта нарығы үшін мазасыздық әкелгендей. Теңгенің құнсыздануы жалғасты. Алайда, теңгенің басына бұлт үйірілген, ең күрделі күн 27 қыркүйек болды. Сол күні 1 доллар үшін 479,50 теңге шамасында жүріп жатқан сауда күрт 486,00 теңге дейін секіріп, соңғы мәміле 482,00 теңге бағамында жабылды.
Сол күні KASE-де USD/KZT жұбымен 2 216 млн операция жүрді. 28 қыркүйек осы жұптағы сауда шарықтау шегіне жетіп, 2 241 млн болды. Бұл туралы Ұлттық банк қыркүйек айындағы валюта нарығындағы есебінде былай жазды: «Қазақстан қор биржасындағы сауда-саттықтың орташа тәуліктік көлемі бір айда $158-ден 1 162 млн-ға дейін ұлғайды», ал сауда-саттықтың жалпы көлемі 3 3,4 млрд-ты құрады.
Нәтижесінде қыркүйек айында доллардың нығаюы тағы 3,2% -. құрады. Осы көрсеткішпен теңге қыркүйекте ең белсенді құнсызданған тұрақсыз валюталар тобына кірді. Егер Ұлттық Банк қадағалайтын валюта бағамдарының қозғалысын талдайтын болсақ, онда теңге валюталардың арасындағы ең тұрақсызы шығар. Доллар түрік лирасына қатысты 2,8% – ға, Ресей рубліне – 2,0% – ға, Мексика песосына-1,9% – ға, Бразилия реалына-1,6% – ға нығайды.
Тамыз айындағы бұл тренд немен байланысты? Валюта нарығындағы жаздың соңғы айын қорытындылай келе, ҰБ төрағасының орынбасары Әлия Молдабекова долларды нығайтатын бірнеше факторларға назар аударды. Біріншісі-ФРЖ-ның алғашқы тұлғаларының қатаң риторикасынан туындаған доллар индексін (DXY) нығайту.
ФРЖ басқарушыларының, сондай – ақ олардың басқа орталық банктердегі әріптестерінің тамыз-қыркүйек айларындағы мәлімдемелері ставкалардың төмендеу кезеңі жақын арада келмейтініне дейін қысқарды. Қыркүйек айында бүкіл әлемдегі макроэкономистер «ұзақ уақытқа жоғары ставкалар»өрнегін жиі қолданды. Американдық МБҚ-ға ставкалар өсуді жалғастырды және бұл өз кезегінде долларды нығайтты.
