Ресей мұнайы Өзбекстан нарығынан қазақ мұнайын ығыстырып жатқан жоқ. Энергетика вице-министрі Ерлан Аққенженовтың айтуынша, өзбек жеріне жеткізілетін қазақ мұнайының көлемі Ресей мұнайымен салыстырғанда, әлдақайда жоғары. Егер жеткізу шарттарын жақсартуға келіссек, экспортталатын мұнай көлемін көбейтуге болады.
«Кейбір БАҚ-та қазақ мұнайын Өзбекстан нарығынан ресейлік мұнай ығыстырып жатқаны туралы ақпарат тарады. Ол шындыққа жанаспайды. Жыл басынан Өзбекстанға 87 мың тонна көлеміндегі қазақ мұнайы жөнелтілген. Шыны керек, Ресей мұнайы Қазақстан арқылы транзитпен жеткізіледі. Ал көлемін салыстырсақ, қазақ мұнайының көлемі өте жоғары», – вице министр.
Дегенмен, Энергетика министрлігі таратқан анықтамада жыл басынан бері Қазақстан арқылы Өзбекстанға 79 мың тонна ресейлік мұнай жеткізілгенін, ал қаңтар-қыркүйек айларында қазақстандық мұнай экспорты 46 мың тоннаны құрағаны жазылған. (2022 жылы Өзбекстанға экспорт 87 мың тонна немесе мұнай экспортының жалпы көлемінің 0,13%-ын құрады), Осылайша, бұл цифрлар Ресей мүнайы қазақстандық мұнайды Өзбекстан нарығынан ығыстырып жатыр деген тұжырымды растайды.
Бұған дейін ресейлік «Ведомости» басылымы Өзбекстанға мұнай жеткізуде Ресей Қазақстанның алдын орап кетті деп жазған.
«2023 жылдың қаңтар – маусымында Қазақстан Өзбекстанға темір жол арқылы 23 900 тонна мұнай және 10 мың тоннаға жуық газ конденсатын жеткізді, Бұл Argus шолуы жүргізген кезеңдегі (мерзімі нақтыланбаған) ең төменгі көрсеткіш болды. Өзбекстанның Мемлекеттік Кеден комитетінің (КТК) деректері жеткізілімдердің теріс динамикасын растап отыр, бірақ деректер әртүрлі. Ведомствоның мәліметінше, 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында Қазақстан Өзбекстанға мұнай жеткізуді жылына үш есеге 36 400 тоннаға дейін төмендетті», – делінген басылым жариялаған мақалада.
Биыл наурыз айында Ресей Федерациясындағы барлық магистральдық мұнай құбырларына иелік ететін ресейлік «Транснефть» және «ҚазТрансОйл» жүйелері «Газпром» мұнай жөнелте бастады. Өсімнің ықпал етуіне де осы фактор себепші болған.
Нәтижесінде екінші тоқсанда жобалық қуаты жылына 5,5 млн тонна мұнайды құрайтын Ферғана мұнай өңдеу зауыты бағытында Қазақстан аумағымен Өзбекстанға өтетін құбырлар арқылы Ресей мұнайының транзиті биылғы жылдың бірінші тоқсанына қарағанда төрт есеге жуық өсіп, 37,9 мың тоннаға жетті.
«ҚазТрансОйл» биыл өз құбырлары арқылы 250 мың тонна Ресей мұнайын Өзбекстанға тасымалдайтыны хабарлаған. Кейіннен жоспар 180 мың тоннаға дейін азайды. Мұнай «Омбы – Павлодар – Шымкент – мұнай тиеу тірегі Шағыр» (темір жол цистерналарына тиеу) бағыты бойынша тасымалданады, ол Энергетика министрлігі бекіткен мұнай беру кестесіне сәйкес жүзеге асырылады.
Ресей мен Өзбекстан 6 қазанда мұнай жеткізу, сондай-ақ мұнай өнімдерін теміржол көлігімен жеткізу саласындағы ынтымақтастықты кеңейту туралы келісімдер жасады. Оған Мәскеудегі Ресей Президенттері Владимир Путин мен Өзбекстан президенттері Шавкат Мирзиеев арасындағы келіссөздердің қорытындысы бойынша қол қойылды. Болжалды жеткізілім көлемі нақты айтылмаған еді.
