Дүниежүзілік банк "Бәйтерек"-ті реформалауға кеңес берді

Дүниежүзілік банк «Бәйтерек» холдингі мен оның даму перспективаларына арналған баяндамасында құрылымның қажет деңгейде ашық еместігін айтты. Бұл экономиканың дамуына, тиімді қаржы нарықтарын құруға жеткілікті ықпал етпейтінін атап өтті. Жағдайды түзету үшін баяндама авторлары реформа жүргізуді ұсынады.

«Бәйтерек» экономиканың жекелеген салаларына, оның ішінде ауыл шаруашылығы, құрылыс және тұрғын үй секторына жауапты сегіз даму институтын шоғырландырады.

Дүниежүзілік банк сондай-ақ «Бәйтерек» Қазақстанда дамыған Қаржы нарығын құруға және транзакциялар мен қаржыландыру деңгейінде капиталды тарту кезінде өзара толықтыруға жеткілікті көңіл бөлмейтініне де тоқталды. Холдинг өзінің стратегиясына Климаттық қаржыландыру мен экологияландыруды енгізуі керек. Бұл ESG күн тәртібін белсенді жылжытуды толықтыруға мүмкіндік береді.

Дүниежүзілік банк сарапшылары Үкімет пен басқа да мемлекеттік органдарға бірден бірнеше ұсыныстар дайындады. Қаржы министрлігіне «деректерді өндіру және жариялау процесін жақсарту » ұсынылады, әсіресе, холдингтің қарызы мен кепілдіктері бойынша, өйткені олар инвесторлар үшін ғана емес, жұртшылық үшін де маңызды. Тікелей «Бәйтерек» мемлекеттік қолдау қаражатын ол жұмыс істейтін мемлекеттік бағдарламаларды қаржыландырумен бөлісу қажет. Холдинг қызметкерлердің әлеуетін арттыру есебінен есептілікті нығайтып, орта мерзімді әсерді, қаржылық тұрақтылықты және нарықтық мінез-құлықты бағалаудың жаңа жүйесін әзірлеуі керек.

Үкімет холдинг операцияларының, оның ішінде клиенттері мен серіктестері, делдалдар туралы мәліметтердің ашықтығын арттыруы қажет. Сондай-ақ, Дүниежүзілік банк бірінші кезекте үшінші тарап акционерлерін тарту есебінен жеке қаржыландыру үлесін ұлғайтуды ұсынады. Қазіргі уақытта «Бәйтеректің» жалғыз акционері Үкімет, холдинг облигациялар шығару арқылы ғана жеке қаражат тартады. Тәсілдің өзгеруі тәуекелдерді басқаруды жақсартуға және тұрақты даму мақсаттары үшін үлкен ресурстарды жұмылдыруға ықпал етеді. Авторлар сыртқы қарыздың болуы бюджеттің шартты міндеттемелерін тудырады және бұл орта мерзімді қарызды басқару механизмін құруды талап ететінін айтып отыр.

Қараша айының соңында «Бәйтерек» «Самұрық-Қазына» қорымен бірге Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының (БЖЗҚ) активтерін инфрақұрылымдық жобалар арасында 1,5 трлн теңге бөлуге қатысатыны белгілі болды. Қаражаттың бір бөлігі бірнеше өңірде электр станцияларын салуға және жаңғыртуға бағытталатын болады. «Бәйтерек» және «Самұрық-Қазына» БЖЗҚ сатып алатын облигациялар шығарады.

Бұл ретте Дүниежүзілік банк холдингтің белгілі бір жетістіктерін мойындайды. 2013 жылы құрылғаннан бері ол активтердің құнын ЖІӨ-нің 5,6%-дан 12%-на дейін арттыра алды. Сонымен қатар, берілген несиелердің 90%-дан астамы төрт секторға шоғырланған. Ал портфельдің жартысы ипотека мен құрылыс несиелеріне тиесілі. Меншікті және қарыз қаражаттарының арақатынасы соңғы үш жылда 3,8-ден 4,9-ға дейін өсті.

Жылдың алғашқы тоғыз айының қорытындысы бойынша» Бәйтерек » пайдасын 2,3 есе, 400,1 млрд теңгеге дейін арттырды. Холдингтің операциялық кірісі қаңтар-қыркүйекте екі есеге, 590 млрд теңгеге дейін, таза комиссиялық кірісі – 2,2 есе, 33,5 млрд теңгеге дейін, таза пайыздық кірісі – 59,3%-ға, 508,6 млрд теңгеге дейін өсті, салық салуға дейінгі пайда 466,5 млрд теңгені құрады. Бұл өткен жылғы көрсеткіштен 2,2 есе жоғары.

«Бәйтерек» активтері жылдың алғашқы тоғыз айында 9,3%-ға, 13,4 трлн теңгеге дейін, міндеттемелер 6%-ға, 10,7 трлн-ға дейін, капитал 25% – ға өсті.