Тау шатқалындағы демалыс

Еуропада таулы өңірде тынығуды қалайтын туристердің саны артып келеді

Тау бөктеріндегі демалысқа деген сұраныстың өсуімен, Альпі бойындағы үйлер мен ғимараттар бағасы да жоғары өрлеуде. Дегенмен, бүгін таулы өңірдегі шипажайлар климаттың өзгеруінен бастап, қала құрылысы ережелеріне бейімделу дегендей түйінді мәселелермен де бетпе-бет келуде. Knight Frank сарапшылары өздерінің Ski Property 2024 атты есебінде Альпідегі жылжымайтын мүлік нарығының даму тенденциялары туралы әңгіме қозғаған.

Knight Frank Ski Property 2024 есебіндегі деректерге назар аударсақ, биыл Францияның ең негізгі таулы курорттары Шамони, Куршевель және Валь-д’Изерде саудаға шығарылған үйлердің саны пандемияға дейінгі деңгейге шаққанда 56%-ға қысқарып қалған. Швейцарияның Санкт-Мориц, Вербье, Кран-Монтана курорттарындағы жағдай да осы шамалас. Бұл – сол маңнан үй сатып алуды көздеген жұртты ақшасын қалтаға салып, әзір отыруға мәжбүрлей түскен: нысан табылды дегенде олар бірден мәмілеге келіп, төлем жасауға дайын.

Байқауымызша, Альпідегі дайын үйлерге Азиядан, Таяу Шығыс пен Оңтүстік Америкадан қызығушылар көп – әдетте бұл өңірлерде қыс жылымық келетінін ескерсек, мұндағы инвесторлар солтүстік аумақтардан жаңа қоныс іздеуге ден қойса керек. Франция мен Швейцарияның таулы өңірлерінен, әсіресе, Альпі бөктерінен баспана сатып алуды көздеген әлеуетті сатып алушылар тек шаңғы теуіп демалумен ғана шектелгісі жоқ, олар бұл аймақты өз капиталын инфляциядан қорғап, қаражат салымын әртараптандырудың тағы бір тиімді жолы деп қарастырады.

Баға тіпті де арзан емес

2022/2023 жылғы тау шаңғысы маусымы басталған сәтте әлем бойынша қиындай түскен макроэкономикалық жағдай демалыстың бұл түріне деген пандемиядан кейінгі серпінді сұранысты күрт төмендетіп жіберді. Сол кезде сарапшылардың біразы – тау шаңғысына қатысы бар демалыс орындарындағы жылжымайтын мүлік бағасының өсуі біртіндеп баяулай бастайды деп болжады. Соған қарамастан, жаһандық нарықтармен салыстырғанда Альпідегі көптеген нарықтарда баға атаулы қарқындап өсіп жатты. Әлем бойынша пайыздық мөлшерлемелердің шарықтап өсуі ауқатты инвсторлардың тау шаңғысы курорттарынан ғимарат сатып алсам деген ұмтылысына әсер ете алған жоқ, деп түйіндейді бұл тұрғыда Knight Frank сарапшылары.

Мамандардың айтуынша, 2022 жылдың маусымы мен 2023 жылдың маусымы аралығында таулы өңірдегі премиум санатындағы шале құны 4,4%-ға жоғары көтерілсе, тау шаңғысы курорттарындағы үйлердің бағасы соңғы бес жылда 19%-ға өскен. Ал жылжымайтын мүлік бағасы қарқындап қымбаттап жатқан курорттар рейтінгінде биыл екінші жыл қатарынан швейцариялық Клостерс (былтырғы қымбаттау +16%-ды құраған), Давос (былтыр +13%) және Андератт (былтыр +9%) көш басында тұр. Бұл арада бағаның өсуіне септік етіп отырған факторлар – ұсыныс тапшылығы және курорттардағы инфрақұрылымның жақсаруы.

Француз Альпісі бойынша алып қарасақ, мұндағы ең қымбат курорт Шамони (+7%) екенін көре аламыз. Жыл бойы жұмыс істейтін осынау демалыс орнында шаңғы тебу маусымы қызған шақта адамдардың саны 10 мыңнан 130 мыңға дейін жетеді. Бұл курортқа қызығушылық танытқандардың жастары да әуестері де әртүрлі: тау шаңғысын қалайтындар, маунтин-байкерлер, спидрайдерлер мен трейлраннерлер, т.т. Сондай-ақ, бұл арада көптеген спорттық шаралар да өткізіліп жатады, бұл, әрине, инвесторлардың назарын аудару мақсатындағы тиімді тетіктердің бірі.

Айтпақшы, 2023 жылы біз осы маңнан нысан сатып алғысы келетіндердің мотивациясын анық көрсететін екі бірдей жаңа трендті байқай алдық: олар әдетте қары қалың әрі шаңғы тебу маусымы ұзақ дейтін курорттарды немесе қыста да, жазда да кең ауқымды белсенді демалыс ұсынатын орындарды таңдайды. Осының нәтижесінде таулы өңірдегі сұранысқа ие тартымды курорттар қатарында Санкт-Моритц, Валь-д’Изер және Куршевель 1850, сондай-ақ, жыл бойы жұмыс істейтін Шамони мен Верьбе алға шыққан.

Жалға беру бағасы қымбат, ұсыныс – аз…

Соңғы жылдары тау баурайындағы шале атаулыда демалуға деген сұраныс та өсіп келеді. Осыдан он жыл бұрын бұл санаттағы үйлерді әрі кетсе 10 не 15 аптаға жалға алу әдет болатын, ал қазір бұл үйлерді 30 аптаға дейін, тіпті жыл бойына жалға алатындар да жоқ емес.

Вербье, Кран-Монтан, Шамони және Межев сынды тау арасындағы орташа биіктіктерде орналасқан курорттарда шаңғы тебу маусымында туристердің келу көрсеткіші 20 апта, ал жаз айларында 10 апта деңгейінде сақталады. Мұндай резорт-отельдер туристерді кең ауқымда тартып, тіпті жаз айларында қонақ күту көрсеткіші өте жоғары болады. Ал тау шатқалындағы курорттардағы үйлердің жалға беру бағасы, әсіресе, шаңғы тебу маусымы қызған шақта (Рождество, Пасха кездерінде) қымбаттай түседі. Шаңғы тебу маусымы ұзаққа созылатын курорттар (22 аптадан астам): Гштаад, Шамони және Валь-д’Изер.

Көптеген курорттарда ғимараттарды жалға беруден түсетін бизнестің табыстылығы шамамен 4%-ды құрайды. Мысалға, Шамонидегі құны шамамен 1 млн еуро тұратын үш бөлмелі шале 30 аптаға жалға берілсе, жиынтық табыс 80 000 еуроны, салық салғанға дейінгі таза пайда 40 000 еуроны құрауы мүмкін.

Бұл үйлер мен ғимараттарды жалға бергендегі басты шығындар – жөндеу жұмыстары және қызмет көрсету дегенге саяды, оның ішінде қыста қар күреп, жазда бақшаны күту жұмыстары да бар. Сол сияқты, коммуналдық шығындар мен ғимаратты жалға берген агенттіктің сыйақысы және жылжымайтын мүлікті басқару төлемдері де есепке алынады.

Жылжымайтын мүлікті жалға беру бизнесінің табыстылығын арттыру тұрғысында, француз Альпісі бойынша Knight Frank сарапшысы Родди Арис – жалға беретін үйді курорттың орталығынан, мүмкіндігінше, мейрамханалар мен сыраханалардың маңынан таңдаған жөн, сондай-ақ бұл үйлердің жобасы мейлінше икемді, яғни өзгертуге оңай болғаны дұрыс, сонда бұларда әртүрлі отбасылық топтарды орналастыруға болады, деп кеңес береді.

Әрине, Альпі баурайындағы үйлердің бәрі түгелдей инвесторлар үшін ең табысты, ең тиімді активтер тізімінің басында тұрған жоқ. Бірақ бұл аймаққа деген туристердің қызығушылығы жыл бойы толас таппай, мұнда спортқа, өзге де ойын-сауық түрлеріне негізделген әртүрлі шаралар көптеп ұйымдастырылады. Оның сыртында қазір жалға берілетін үйлердің саны да азая түскен, өз кезегінде бұл жылжымайтын мүлікті жалға беру бизнесінің кірістерін арттыруға септік етуде.

Ал Альпі баурайындағы қала құрылысына қатысты қатаң ережелер (мысалға, тұрғын үй қорының 20%-нан асатын үйлердің үлесі жоғары локацияларда екінші үй салуға шектеу бар) жалдауға қатысты ұсынысты одан әрі төмендетіп, жалға беру бағасының қымбаттауына алып келуде. Кей курорттарда баспананы жалға беру бойынша ұсыныс тапшылығы туындап, мейрамханалардың қожайындары өз қызметкерлеріне арнап апартамент не шале сатып алуға мәжбүр болып отыр.

Таулы өңірдегі курорттардың тұрақтылығы         

Knight Frank мәліметінше, ұзақ мерзімді перспективада алып қарағанда, тұрақтылық тұрғысындағы ең тиімді демалыс орындары деп теңіз деңгейінен 2 мың метрден астам биіктікте орналасқан шаңғы трассалары танылуы мүмкін. Әйтсе де, Гштаад, Церматт, Шамони, Вилар-сюр-Оллон секілді курорттар орналасқан деңгей дәл осындай биік болмаса да, олар таудың солтүстік беткейі есебінен қалың қар жамылғысын қамтамасыз етуде.

Қазір бұл аймаққа тән тартымдылықты туристер үшін одан әрі арттыру мақсатында курорттар өзара келісіп, шаңғы тебу аясын кеңейту мүмкіндігін беретін мульти-пасс ұсынуда. Мысалға, Порт-дю-Солей аймағы Франция мен Швейцарияның 12 курортына жол ашқан. Ал тау беткейлеріне жауған қардың қалың қалпын сақтап қалу үшін ондағы тастарды жинап алып, шөп егуге ден қойған.

Бұл курорттардың тұрақтылығын бағалаудағы маңызды критерийдің бірі (әсіресе, Альпі баурайындағы климаттың өзгеруіне қатысты алаңдаушылық аясында) – олардың экологиялық мақсаттағы ұсыныстары мен ұстанымдары. Бүгінде Альпі аймағындағы экологиялық курорт деп танылған орындарға «Green snowflake» («Жасыл қарша») белгісі беріледі. Мұндай марапатқа Францияда 22 курорт ие болған. Олардың біразында тауға көтергіш тетіктер мен ар шашатын құрылғылар жаңартылатын энергия көздері негізінде жұмыс істейді.

Вербье және Валь-д’Изер курорттары болса инфрақұрылым жұмысы мен электроавтобустар үшін күн сәулесінен заряд алатын батареяларды қолдануды әдет еткен. Гштаад алқабында курорт бойынша жылу қажеттілігінің жартысына жуығын қамтамасыз ететін қалдықтарды кәдеге жарату орталығы бар. Ал Францияның он шақты курортын басқарып отырған The Compagnie des Alpes өзіне тиесілі қар күреуші 130 құрылғыны өсімдік майынан алынатын отынға (HVO) ауыстыруды мақсат етуде.

Жыл бойы жұмыс істеуге дайын…

Айтпақшы, Knight Frank сарапшыларының айтуынша, таяу жылдары Альпі курорттарының жаз айларындағы тартымдылығы, оларға деген қысқы сұраныстан асып түсуі ықтималы. Compagnie du Mont-Blanc мәліметінше, Шамонидегі тауға көтергіштен түсетін кірістің 40%-ы мамыр мен қазан айлары аралығына сай келеді екен. Осыған ұқсас жағдай Кран-Монтанада да байқалған – жергілікті туризм басқармасының өкілдері, бұл курортқа 2022 жылдың қысында келіп демалғандардың 44%-ы жаз айларында тағы келді, деп отыр.

Knight Frank мәліметінше, соңғы жылдары Еуропада Жерорта теңізіндегі адам қыж-қыж қайнаған жағажайлардың орнына Альпідегі белсенді демалысты таңдайтын туристер саны артып келеді. Тау шатқалында демалғанды қалайтын әуесқойларға арналған іс-шаралар тізімі де ауқымды, оның ішінде, мысалға, альпинизм, жартасқа өрмелеу, маунтинбайк (ағылшынша: мountain bike), трейлраннинг (trail running), параплан, байдарка, каякинг (Snow kayaking), теннис, балық аулау, т.б. бар.

Және де тау бөктеріндегі курорттар тек спортшыларды ғана емес, сонымен қатар, салауатты өмірді таңдайтын туристер мен музыкалық және гастрономиялық фестивальдардың, өнерге негізделген іс-шаралардың жанкүйерлерін де қызықтыруда. Бүгінде бұл курорттарда SPA, йогамен айналысу, велнес (wellness) және сауықтыру шаралары кең тарап, танымалдылыққа ие болуда. Айтпақшы, Grand View Research дерегінше, 2030  жылға қарай әлем бойынша велнес-туризм индустриясы 1,02 трлн АҚШ долларына жетуі әбден мүмкін.