Келер жылы бөлшек инвесторларға жалпыға бірдей салық декларациясын толтыру қиынға соғуы мүмкін. Олар Салық кодексінің 363-бабы бойынша 240.00 кіріс нысанын тапсырады. Бұл туралы Алматыда өткен Freedom Tax Talks конференциясында брокерлік компаниялар мен сауда алаңдарының өкілдері бөлшек инвесторларда қандай проблемалар туындайтынын және Қазақстанда салықтық әкімшілендіру институты пайда болуы мүмкін екенін талқылады.
2023 жылдың соңында брокерлерге салық агенттерінің функцияларын беру ұсынылған еді. Қазір қазақстандық қор нарығындағы операциялар бойынша салықтар мүлдем алынбайды. Талқылау шетелдік биржадағы операциялар салығына қатысты болып отыр.
Freedom Finance Global директорлар кеңесінің төрағасы Сергей Лукьянов клиенттердің тәжірибесін сипаттай отырып, азаматтарға салық декларациясын толтыру тәртібі толық түсіндірілмегенін айтады. Әсіресе, «шетелдегі мүлік» тармағы сұрақтар туғызады. Оны активтер сақталған немесе операция жасалған жерде емес, эмитенттің тұрғылықты орнында толтыру қажет. Сондай-ақ Лукьянов декларацияны тапсыру бірінші кезекте декларацияны тапсырған азаматтарға айыппұл салады деп қорқады.
Өз кезегінде KASE директорлар кеңесінің мүшесі Александр Дронин биржа екі жылдан бері есеп беретін салық агентіне айналғанын айтады. Яғни резидент қазақстандық салық жүйесіне есеп береді. Ол брокер салық агенті болған жағдайда да декларацияны тапсыру қажет болатынын ескертті.
«Салық агенті декларацияны тапсыруды тоқтатпайды. Біз жалпыға бірдей декларацияға қол жеткізуіміз керек. Бұл 1,5 мың декларация уақыт өте келе 1,5 миллионға айналады деп үміттенемін», – деді ол.
Астана ITS алаңы бас директорының қаржы кеңесшісі Ольга Старовойтова мұндай жағдайға алғаш рет тап болған бөлшек инвестор үшін барлық салықтарды есептеу және төлеу өте қиын екенін атап өтті. Есепті өткізудің қиындығынан бөлек, декларацияға енгізілуі керек ақпараттың үлкен көлемінің проблемасы бар.
Ол қазір Қазақстанның салық заңнамасында салық агенті ұғымы жоғын атап өтті. Ол мысал ретінде Ресейдегі салық жүйесін келтіріп, барлық мәмілені өңдеу, салықты есептеу, оны клиенттің қаражатынан ұстап, бюджетке аударады.
«Ресейдегі салық жүйесі реттелген және нақты жазылған. Егер біз инвесторлар мүдделерінің теңгеріміне және бюджетке түсу деңгейіне қарайтын болсақ, онда қазақстандық жүйеде бюджетке түсу жағына қарай белгілі бір оң өзгеріс бар», – қосты ол.
ITS өкілі мәселені шешудің екі нұсқасын ұсынады. Солардың бірі – Ресей мен Германиядағы сияқты салық агенттігі институтын енгізу және олар үшін салық төлеушіге көмектесетін белгілі бір ережелерді белгілеу. Екіншісі – АҚШ-тағы сияқты салық кеңесшілерінің институты, онда салық төлеуші оған осы мәселеде көмектесетін мамандарға жүгінеді.
Лукьянов бұл жерде екі режим бар екенін түсіндірді, салық агентін ашатын және салық агентін ұстайтын. АҚШ-та инвестор туралы барлық ақпарат орналасқан арнайы анықтаманы бір рет толтыру қажет. Осыдан кейін купондарға, дивидендтерге салық салу 10% мөлшерлемемен жүреді.
Старовойтованың айтуынша, ITS өзінің тәжірибесін ескере отырып, салықтық сараптамадан бастап бағдарламалық жасақтаманы әзірлеуге және оны салықты есептеу және декларацияны алдын-ала толтыру үшін ұсынуға дейін көмек көрсетуге дайын.
Сергей Лукьянов Freedom Finance Global нарықта салық агенттігі болуға дайын екенін айтады.
«Қазақстанда салық агенті болуға дайынбыз. Мұны қалай жасау керектігін талқылауға дайынбыз. Өз бизнесімізді қоса алғанда, клиенттер алдында, мемлекет алдында жауаптымыз және бұл жүйені жасауға көмектесуге дайынбыз», – деді ол.
