Жаңа Салық кодексінде қандай өзгерістер қамтылады?
Үкімет корпоративтік табыс салығы мөлшерлемесін 25%-ға дейін ұлғайту, қызметкерлер үшін міндетті әлеуметтік сақтандыру жарналарын (МӘСМС) және жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналарын (МЖЗЖ) алып тастау мүмкіндігін қарастырып жатыр. Бұл туралы жаңа Салық кодексі жобасында жазылғаны белгілі болды.
Бұған дейін Қаржы министрі Мәди Такиев жаңа Салық кодексі жобасын 15 мамырдан кешіктірмей Мәжілістің қарауына енгізу керектігін айтқан болатын. Бірақ бұл құжат депутаттарға ұсынылған жоқ.
Кейін Мемлекеттік кірістер комитеті төрағасының орынбасары Жәнібек Нұржанов MyBuh.kz ұйымдастырған конференция барысында Салық кодексін дайындау соңғы кезеңде екенін айтты. Оның айтуынша, 2024 жылдың қыркүйегінде Мемлекеттік кірістер комитеті құжатты парламентке жіберуі керек. Ал маусым айынан бастап кодекстің нормаларын түсіндіру жұмыстары басталады. Ол төменде «Курсив» ұсынатын нормалар соңғы нұсқа емес екенін, әлі де қарастырылатынын атап өтті.
КТС (корпоративтік табыс салығы) мөлшерлемелерін саралау
Жобада келесі КТС мөлшерлемелерін белгілеу ұсынылады:
- 30% – банк секторы мен ойын бизнесі үшін;
- 25% – жалпы белгіленген мөлшерлеме;
- 10% – әлеуметтік салаға (білім және денсаулық сақтау) және қаржылық лизингке;
- 3% – ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер үшін және өңдеуші өнеркәсіп үшін өңдеу деңгейіне байланысты.
Нәтижесінде бюджетке жыл сайын қосымша 2,4 трлн теңге түседі. Бүгінгі таңда КТС-тің жалпы мөлшерлемесі 20%, ал жеке өндірістегі ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізуден түскен табыс үшін – 10%-ды құрайды.
Жалақы қоры
Міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ) төлеу тәртібін сақтау ұсынылады. Жеке табыс салығын есептеу үшін тек МЗЖ бойынша шегерімдер және 30 АЕК стандартты шегерім қолданылады (қазіргі уақытта 14 АЕК).
Әлеуметтік салықты жою нұсқасы қарастырылуда. Бұл ретте бюджет шығындарының орнын толтыру КТС мөлшерлемесін арттыру арқылы жүзеге асырылады.
2024 жылдың басынан бастап енгізілген жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналары жойылуы мүмкін. Міндетті медициналық сақтандыру бойынша аударымдарға қызметкер аударатын міндетті медициналық сақтандыру жарналары енгізілуі мүмкін. Яғни төлем жұмыс берушінің есебінен жүзеге асырылады.
9% (Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына 4,5%, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына 4,5%) мөлшерлеме бойынша жұмыс берушінің есептелген төлемдері бойынша бірыңғай төлемді енгізуге болады.
Ұсынылған нұсқада:
- 2025 жылы жеке табыс салығының тиімді мөлшерлемесі 8,1% (-691 млрд теңге) орнына 5,9% құрайды;
- МЗЖ өзгермейді – тиімді мөлшерлеме 9,8% болады;
- қызметкер төлейтін міндетті медициналық сақтандыру жарналары болмайды (2025 жылы тиімді мөлшерлеме 1,4% болуы керек еді);
- МӘМС жарналары 2,2%-дан 4,5%-ға дейін өседі (+286 млрд теңге);
- әлеуметтік салық – 3,7% орнына 0% (-1,9 трлн теңге);
- әлеуметтік аударымдар 3,7%-дан 4,5%-ға дейін өседі (+271 млрд теңге);
- OPVR – 2,5% орнына 0% (-780 млрд теңге).
Осылайша, қызметкерге түсетін жүктеме 19,3%-дан 15,7%-ға, жұмыс берушіге – 14,6%-дан 9%-ға дейін төмендейді. Мұның нәтижесінде бюджет 2,9 трлн теңге кем алады.
Жеке тұлғаларға салық салу
Жобада жалпы құны 450 миллион теңгені құрайтын мүлікке, ал кедендік құны 75 миллион теңгеден асатын жеңіл көліктерге салық мөлшерлемесін көтеру нұсқасы қарастырылуда.
Бір литрі 500 мың теңгеден асатын қымбат алкогольдік өнімге, 10 мың теңгеден жоғары сигараға, қымбат теңіз кемелері мен ұшақтарға акцизді қосымша енгізу ұсынылып отыр.
Қазақстандықтардың зейнетақысын жеке табыс салығынан босату, құнды қағаздармен операциялар бойынша жеке тұлғалардың кірістеріне салық салуды құнның оң және теріс өсімін теңгеру тұрғысынан қайта қарау ұсынылады.
Сондай-ақ жеке практикамен айналысатын адамдарды ҚҚС төлеуші емес деп тану, көлік құралдары салығына пайдалану мерзіміне қарай (10 жылдан 20 жылға дейін – 0,7; 20 жылдан жоғары – 0,5) төмендету коэффициенттерін қолдану ұсынылады.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының резиденттері үшін барлық қолданыстағы жеңілдіктерді (KASE және AIX биржаларында тіркелген компаниялардың акциялары үшін; дивидендтерден босату) алып тастай отырып, дивидендтер бойынша 5% төмендетілген мөлшерлемені белгілеу мүмкіндігі қарастырылуда).
Арнайы салық режимдері
Бұл бағытта үш арнаулы салық режимін енгізу мүмкіндігі қарастырылуда:
- жеке кәсіпкерлер үшін: кіріс шегі – айына 340 АЕК (1,25 млн. теңге), мөлшерлеме – айналымнан 4%;
- шағын және орта бизнес үшін: табыс шегі – жылына 135,4 мың АЕК (500 млн. теңге), қызметкерлер саны – 50 адамға дейін, мөлшерлеме – 2%-дан 8%-ға дейін;
- шаруа қожалықтары: жеңілдіктер сақталады, салық бірыңғай әлеуметтік салықты алып тастай отырып, жеке табыс салығы түрінде төленеді.
Еске сала кетсек, 11 наурыз Ұлттық экономика министрлігі Ашық НҚА порталында «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының кодексінің жобасына консультативтік құжатты жария талқыға шығарды.
