Қытай маркетплейстері Қазақстандағы жеткізу қызметін жандандыра түсті

Қытайдан Қазақстанға келетін сәлемдемелер саны ай сайын артып келеді. Сол себепті қытайлық маркетплейстер Қазақстандағы жеткізу қызметтерімен ынтымақтастықты кеңейтіп жатыр. Жергілікті логистикалық операторлар Қытайдан келетін арзан тауарлар ағынымен күресу үшін қуаттарын жылдам қарқынмен арттыру үстінде.

Қытай e-коммерциясындағы серпіліс

«Қазпоштаның» мәліметінше, 2024 жылдың алғашқы он айында Қытайдан Қазақстанға жеткізілген сәлемдемелер көлемі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 67%-ға өсіп, 2,7 млн-нан 4,5 млн сәлемдемеге жетті.

Бұл қарқынды өсудің негізгі себептерінің бірі ретінде Temu маркетплейсін атауға болады. 2022 жылы АҚШ-та құрылған Temu тез танымалдыққа ие болып, көп ұзамай Еуропа, Таяу Шығыс, Африка, Азия және Құрлық елдеріне таралды. Қазіргі уақытта Temu 83 елде жұмыс істейді. Қазақстандық тұтынушылар бұл маркетплейсті 2024 жылдың наурыз айынан бастап пайдалана бастады. Бүгінде Temu қосымшасы Қазақстанның App Store дүкенінде «Сауда» санатында ең көп жүктелген қолданба болып отыр. –

Temu Қытайдағы жеткізушілермен тікелей жұмыс істейді. Бұл оған қолайлы бағаларды ұсынуға мүмкіндік береді. Маркетплейстің тағы бір жетістікке жету факторы – жаңа нарықтарға шығу кезінде қолданатын агрессивті маркетинг стратегиясы. Қазақстандық қолданушылар бұл маркетплейстің негізінен әлеуметтік желілер арқылы ілгерілетіліп жатқанын байқады. Жаңа пайдаланушыларды тарту үшін сыйлықтар мен үлкен жеңілдіктер ұсынылады. Мұндай арнайы ұсыныстардың мерзімі қысқа болғандықтан, жаңа клиенттерді тауарды мүмкіндігінше тезірек сатып алуға ынталандырады.

Temu маркетплейсі Қытайда орналасқан тағы бір ірі сауда алаңы Pinduoduo-ны қамтитын PDD Holdings Inc компаниясына тиесілі. Кейінгі жылдары Pinduoduo-ның Қазақстандағы танымалдығы да өсіп келеді. Дегенмен ол негізінен қытай нарығына бағытталған.

PDD Holdings есептеріне сүйенсек, холдингтің 2023 жылғы таза пайдасы 2022 жылмен салыстырғанда 90%-ға өсіп, 60 млрд АҚШ долларын құрады. Жылдық табыс 90%-ға артып, 247,64 млрд АҚШ долларына жетті. 2024 жылдың бірінші тоқсанында PDD Holdings-тің нарықтық капиталдандырылуы Alibaba Group-тың (AliExpress маркетплейсін қамтиды) капиталдандырылуынан асып түсіп, PDD ең қымбат қытайлық e-коммерция алаңына айналды.

Қытай маркетплейстері отандық логистика қызметтеріне қалай әсер етіп жатыр?

Temu қазақстандық нарыққа келгенге дейін қазақстандықтар AliExpress, сондай-ақ Taobao, Tmall, 1688 және басқа да қытайлық маркетплейстерден тапсырыс жасайтын. Дегенмен, Temu мен Pinduoduo пайда болғаннан кейін қазақстандық логистикалық операторлар Қытайдан келетін сәлемдемелер ағынының күрт артқанын хабарлап, әлеуметтік желілерде тапсырыс беру орындарындағы ұзын-сонар кезектер туралы бейнелер пайда бола бастады.

«Temu қазақстандық нарыққа жаңадан келген кезде сәлемдемелер көлемінің өсуі болжамнан әлдеқайда жылдам болды. Сол себепті Қазақстандағы барлық Temu операторларының пункттерінде, әсіресе алғашқы айларда, ұзын-сонар кезектер қалыптасты. «Қазпоштада» сәлемдемелер саны күрт көбейіп отырды. Мысалы, бір күнде 100 сәлемдеме шығарылса, кейін 200, 300-ге дейін артып, аптаның соңына қарай бір пунктке мыңдаған сәлемдеме келуі мүмкін еді», – деді «Қазпоштаның» халықаралық бизнес департаментінің директоры Әнел Әбдірова.

Нәтижесінде ұлттық операторға кейбір логистикалық процестерді жедел оңтайландырып, автоматты сұрыптауды енгізуге, сондай-ақ Temu ғана емес, басқа да серіктестердің сәлемдемелерін уақтылы жеткізу үшін тапсырыс беру пункттеріндегі қызметкерлер санын арттыруға тура келді.

AliExpress Қазақстандағы танымал қытайлық маркетплейс ретінде алғаш рет танылғаннан бері 10 жылдан астам уақыт бойы «Қазпошта» оның негізгі операторы (соңғы миль операторы) болып келеді. Алайда Temu мен Pinduoduo «Қазпоштамен» шектелмей, қосымша Jana Post, NJJX, Tezber, YM Trans, Kimigo және ILine операторларымен де серіктестік орнатты.

«Маркетплейстердің стратегиялары әртүрлі: біреулері тек бір оператормен, мысалы, «Қазпоштамен» ғана жұмыс істесе, басқалары бизнес стратегиясына байланысты бірнеше оператормен жұмыс істегенді жөн көреді. Әрбір стратегияның артықшылықтары мен кемшіліктерін түсінеміз, бірақ біз әр клиентке лайықты өнімді таңдап, қызмет сапасына баса назар аударуға тырысамыз», – деп түсіндірді Әнел Әбдірова.

«Біз тиімділігіміз бен клиенттер қанағаттануын арттыру үшін серіктестер іздеуді жалғастырамыз», – деп жауап берді Temu баспасөз қызметі «Курсив» газетінің қазақстандық логистикалық операторлармен серіктестік туралы сұрағына. Temu көлемді сәлемдемелер ағынымен жұмыс істей алатын жеткізу қызметтерін іздеуді жалғастырып жатқан болуы мүмкін. Өйткені кейбір операторлар Қытайдан келетін арзан тауарлар легіне дайын болмаған.

Tezber компаниясының бас директоры Әмірхан Мұқашевтің айтуынша, сәлемдемелер көлемі ай сайын шамамен 30-40%-ға артып отыр. «Өткен айда бізде шамамен 400-500 мың тапсырыс болса, қазір шамамен 700 мыңға жуықтап қалды», – деді Ә.Мұқашев қазанда Алматыда өткен Орталық Азия қойма жылжымайтын мүлігі саммитінде. Tezber Temu және Pinduoduo маркетплейстеріне қызмет көрсетіп, Қазақстанның барлық қалалары мен аймақтарына жеткізуді жүзеге асырады.

Tezber күн сайын шамамен 30-40 мың сәлемдеме таратады. «Келесі жылы Қытайдан келетін тауарлардың тәуліктік көлемінің бір миллион сәлемдемеге жететінін күтіп отырмыз. Яғни, сұраныс өте жоғары, ал логистикаға ұсыныстар жеткіліксіз», – деп атап өтті Ә.Мұқашев. Оның айтуынша, компания соңғы 10 айда инфрақұрылымын қарқынды түрде кеңейтті. Қазір Tezber-дің Қазақстан бойынша 600-ден астам тапсырыс беру пункті бар. Бірақ бұл жеткіліксіз болып отыр. Сондықтан компания тапсырыс беру пункттері желісін кеңейту үшін серіктестерді белсенді түрде іздеп жатыр.

«Біз қазірдің өзінде жүктемені толық игере алмай отырмыз. Қазіргі уақытта біздің транзиттік қоймамыздың ауданы небары 8 мың шаршы метрді құрайды. Өткен айда қойма аумағын екі есе арттырдық, бұрын шамамен 4 мың шаршы метр болған еді. Бірақ кеңейткенімізге қарамастан, бұл да жеткіліксіз болып тұр. Алматы қаласының әуежайы маңында шамамен 40 мың шаршы метр болатын өз қоймамызды салуды жоспарлап отырмыз», – деп қосты спикер.

Логистикалық инфрақұрылым ақсап тұр

Орталық Азиядағы қойма жылжымайтын мүлігі саммитінде сарапшылар Қазақстандағы логистикалық инфрақұрылымға сұраныс 2-2,8 млн шаршы метр деңгейінде болады деп болжап отыр. Қазіргі кезде Қазақстандағы қойма нарығының жалпы көлемі 1,4 млн шаршы метрді құрайды, оның ішінде 578 мың шаршы метр ғана А санатына жататын қоймалар. IBC Global мен Colliers сарапшыларының айтуынша, бұл сұранысты қанағаттандыруға жеткіліксіз.

«Қазақстандық логистика нарығы әлі де толығымен дамыған жоқ. Сондықтан тапсырыс көбейген кезеңдерде нарық қатысушыларының барлығы белгілі бір қиындықтарға тап болады», – деді Әнел Әбдірова. Ол «Қазпоштаның» бір артықшылығы – бұл үлкен көлемдерді өңдей алатын дайын инфрақұрылым және кіріс ағындарының күрт өсуін жеңілдету мүмкіндігі екенін айтты.

Өсіп келе жатқан көлемдерді игеру үшін операторлар қуаттарды кез келген тәсілмен арттыруға дайын. Мысалы, Tezber компаниясы франшиза ашып, басқа операторлармен ынтымақтастық орнатуды бастады. «Біз «Қазпоштамен» серіктес ретінде жұмыс істейміз, олардың бөлімшелерін тапсырыстарды беру үшін қолданамыз. Сонымен қатар Ozon-ның шамамен 70 тапсырыс беру нүктесі бар, ол арқылы қытайлық маркетплейстердің сәлемдемелері беріледі», – деп түсіндірді Tezber бас директоры Әмірхан Мұқашев. Компания келесі жылы Wildberries-пен серіктес болуды жоспарлап отыр. Ә.Мұқашевтың айтуынша, осындай ынтымақтастық маркетплейстерге өздерінің франчайзилерін жеткілікті көлеммен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Келесі жылы Qazpost YTO Express (ҚХР-дағы ең ірі логистикалық компаниялардың бірі YTO Express пен «Қазпоштаның» бірлескен кәсіпорны) жалпы Орталық Азия аймағы үшін логистикалық хаб ретінде қызмет ететін 60 мың шаршы метр қойма құрылысын бастамақшы. Қытайдан келетін сәлемдемелер ағынын едәуір арттыратын қойманың толық іске қосылуы 2026 жылға жоспарланған.