Қазақстан мен Ауғанстан арасындағы сауда байланысы өз ерекшеліктерімен, тәуекелдерімен және жаңа мүмкіндіктерімен назар аудартады. Соңғы жылдары екі ел арасындағы тауар айналымы жоғарылағанымен, бұл бағытта бірқатар кедергілер де бар.
Қазақстандық кәсіпкерлердің көзқарастары
Ауғанстанмен жұмыс істейтін немесе жұмыс істеуді жоспарлап отырған қазақстандық кәсіпкерлерді үш топқа бөлуге болады. Бірінші топ — ондаған жылдар бойы сауда жасап келе жатқандар, олар қолайлы жағдайларға бейімделген және ауғандық серіктестерімен сенімді байланыс орнатқан. Мысалы, Қостанай облысының ұн өндірушісі Ауғанстанға 25 жыл бойы өнім жеткізіп, логистика мен төлемдер мәселесінде ешқандай қиындық көрмейтінін айтады.
Екінші топтағы кәсіпкерлер саудадағы айтарлықтай өзгешеліктерді атап өтеді. Мысалы, Тараздағы макарон өндірушісі доллар бағамының тұрақсыздығынан сақтанып, бартерлік сауданы жөн көреді. Оның айтуынша, ауғандықтармен тікелей тауар алмасу тиімдірек, себебі бұл тәсіл курстық ауытқулардан тәуелсіз болуға мүмкіндік береді.
Үшінші топтағы кәсіпкерлер болса, сенім мәселесі мен сапасыз өнім жеткізу сияқты қиындықтарды атап өтеді. Ауғанстандағы қазақстандық ұнның көтерме сатып алушысы сапа мәселелерін атап, кейбір қазақстандық жеткізушілердің төлемнен кейін тауарды бірнеше айға кешіктіретінін немесе сапасыз өнім жіберетінін айтты.
Төлемдер мен логистикадағы қиындықтар
Ауғанстанмен саудадағы басты мәселелердің бірі — төлемдерді жүргізу. Көп жағдайда банктік төлемдер үшінші елдер арқылы жүргізіледі, бұл қосымша қиындықтар туғызады. Соған қарамастан, өткен аптада алғаш рет Заман-Банк пен ауғандық Ghazanfar Bank арасында тікелей 10 мың доллар аударымы жасалды. Бұл алдағы уақытта төлем жүйесін жеңілдетудің белгісі болуы мүмкін.
Логистика да күрделі мәселелердің бірі болып отыр. Қазақстанның автокөлік тасымалдаушылары үшін бұл бағыттың тиімділігі төмен болғандықтан, бұл салада өзбек және түрікмен компаниялары жұмыс істейді.
Сонымен қатар, бизнес менталитетіндегі ерекшеліктер де бар. Ауған кәсіпкерлері келіссөздерді төмен бағамен бастап, біртіндеп көтеріп отырады, ал қазақстандықтар бастапқыдан нақты баға ұсынуға бейім. Сонымен қатар, Ауғанстанда жұмыс істеу үшін жеке таныстық маңызды рөл ойнайды. Жеке қарым-қатынас орнату арқылы сенімді серіктестік құруға болады.
Болашақ мүмкіндіктер
Қазақстанның кәсіпкерлері Ауғанстан нарығын Қазақстанның 90-жылдардағы жағдайына ұқсатады. Бұл нарықтағы өндірістік қуаттардың төмендігі қазақстандық өнімдерге деген сұранысты тудырады. Мысалы, макарон, өсімдік майы, химиялық өнімдер және тұрмыстық техника сияқты тауарларды Ауғанстан нарығына енгізуге болады.
Ауғанстанмен сауда Қазақстанның кәсіпкерлері үшін бір жағынан үлкен мүмкіндік болса, екінші жағынан көптеген тәуекелдерді де тудырады. Логистика, төлем жүйесі, сапа мәселелері және сенім дағдарысы сияқты кедергілер бар, бірақ дұрыс стратегия мен сенімді серіктестік арқасында бұл бағытта тұрақты табысқа жетуге болады.
