Қазақстан үкіметі 2025 жылы шамамен 8 миллион азаматты қамтуы тиіс жалпыға ортақ декларацияның соңғы кезеңін тоқтату туралы шешім қабылдаған болатын. Алайда Halyk Finance сарапшылары бұл шешім елдегі көлеңкелі экономиканың үлесін арттырып, салық жүктемесін әділ бөлуді күрделендіруі мүмкін деп тұжырымдайды.
Сарапшылардың пайымдауынша, жалпыға ортақ декларациялау тоқтаған соң, экономиканың көлеңкелі секторындағы табыстың анықталмауы салдарынан адал салық төлеушілерге түсетін жүктеме артуы мүмкін.
Одан бөлек, салық базасын талдауда қиындық туғызады. Қазақстандықтардың кірісі туралы нақты деректердің болмауы жаңа тиімді салық механизмдерін енгізуге кедергі келтіреді.
Үшіншіден, жүйеге деген сенім әлсірейді. Егер салық жүктемесі әділетсіз қайта бөлінсе, бұл халықтың салық жүйесіне деген сенімін төмендетпек.
Соңғы кезеңнің тоқтатылуы 2026 жылға жоспарланған салық реформасына дайындықты да қиындатуы ықтимал. Сарапшылардың пікірінше, реформаны жүзеге асыру үшін салық мөлшерлемелері мен шектерін қайта қарауға дәл деректер қажет.
Үкімет цифрлық деректердің ашықтығы мен қаржылық бақылаудың күшеюі жалпыға ортақ декларациялауды өткізбеуге негіз деп тұжырымдаған. Дегенмен, Halyk Finance сарапшылары мұндай шаралар халықтың кірісі мен шығыны жөнінде толыққанды ақпарат бере алмайды деп есептейді.
Жалпыға ортақ декларациялаудың төртінші кезеңін тоқтату туралы бастаманы 2024 жылдың қарашасында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев көтерді. Келесі жылы мемлекеттік қызметшілер, оларға теңестірілген тұлғалар, жеке кәсіпкерлер және компаниялардың топ-менеджерлерінен бөлек, шамамен 8 миллион халық декларацич тапсыруы тиіс еді.
