Қазақстандық ғалымдар әзірлеген дәрі обыр ауруын емдеуде оң нәтиже көрсете бастаған. Ісікке қарсы препарат нәтижелі болғаны туралы Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек хабарлаған болатын. Бұл препарат туралы ақпаратты нақтылау үшін KURSIVMEDIA редакциясы министрлікке сауал жолдаған болатын.
Сынақтан сәтті өткен
Министрлік мәліметінше, дәрі авторы – медицина ғылымдарының докторы, профессор Дос Сарбасов. Профессор мышьяк триоксидімен (АТО) біріктірілген аскорбин қышқылының (DVC) зерттелетін d-изоформасы препаратын қолдана отырып, онкологиялық ауруларды емдеудің жаңа әдісін ойлап тапқан. Бұл әдіске 2022 жылы клиникаға дейінгі зерттеу жүргізіп, төзімді және қауіпсіз дозасы анықталған. Содан кейін, клиникалық сынақтан өткізе бастаған.
«DVC-тің төмен дозаларын стандартты АТО дозасымен біріктіріп, бір реттік және бірнеше рет енгізудің клиникалық зерттеуінің бірінші кезеңі 2023 жылы зерттеуге енгізілген пациенттерде ісік өсуін тұрақтандыру нәтижелерімен аяқталды»,- делінген министрлік жауабында.
Енді DVC және АТО препараттарының жоғары дозалары зерттелмек. Бұл дозадағы дәрілердің төзімділігі мен қауіпсіздігін зерделеу бойынша клиникалық зерттеулердің екінші кезеңі Алматы қаласында Қазақ онкологиясы және радиологиясы ғылыми-зерттеу институтында өткізіледі.
«Қазіргі уақытта DVC-нің ең жоғары тасымалданатын дозасы белгіленді, бұдан әрі АТО-ның ең жоғары тасымалданатын дозаларын анықтау үшін DVC-мен дәйекті енгізу кезінде мышьяк триоксидінің (АТО) дозасын ұлғайту бойынша зерттеулер жүргізілетін болады»,- деп хабарлайды министрлік.
Ведомство мәліметінше 30 пациент стандартты АТО дозасымен бірге DVC максималды төзімді дозасын бір реттік енгізу үшін зерттеуден өткен. Ал 8 емделушіге зерттелетін препараттар бірнеше рет енгізілген.
Екінші кезең сынақтарының да сәтті өткенін препаратты әзірлеген ғалым Дос Сарбасовтың өзі хабарлады.
«Біз қатерлі ісікке қарсы аппаратты 2022-2023 жылдары сынай бастадық, рұқсат құжаттарын алдық. Клиникалық сынақтың 1-ші және 2-ші кезеңдерін өткіздік. Қазір біз жоғары дозаны алуға қол жеткіздік. Сынақтар Қазақ онкология және радиология институтында өтуде. Біз глюкозаны сіңіретін рак клеткаларын жоямыз. Халықаралық патентіміз бар. Бақылау тобында болған 5 пациенттің жағдайын тұрақтандыруға әсер етті. Ісік өскен жоқ, бір науқаста ісік 30%-ға азайды. Істі соңына дейін жеткізіп, 2-3 жыл ішінде жобаны аяқтауымыз керек», — деп мәлімдеді ғалым.
Енді препараттың тиімділігін зерделеу үшін 3-ші фазаның клиникалық зерттеулері жүргізіледі. Бұл кезеңде обырға қарсы препарат Алматы, Астана, Павлодар қалаларында жүргізеледі. Осы мақсатта рұқсат алу жөніндегі есептік құжаттар әзірленіп қойған.
«Клиникалық зерттеудің барлық кезеңдері аяқталғаннан кейін препарат Қазақстанда тіркеледі»,- деп хабарлайды министрлік.
Басқа қандай дәрілер әзірленіп жатыр?
Министрлік хабарлауынша, қазіргі таңда бұдан бөлек «QazBioPharm» Ұлттық холдингінің еншілес ұйымдарында басқа да ауруларға қарсы дәрілік заттар әзірленіп жатыр. Мәселен, «Инфекцияға қарсы препараттардың ғылыми орталығы» АҚ базасында туберкулездің мультирезистентті түрін емдеу үшін қолданылатын «Танерин» препараты әзірленіп, тіркеуден өткен. Бұл препарат 43 елде патенттеліп, пайдалануға берілген. Сонымен қатар, орталықта тамақ және мұрын ауруларын емдеуге, сондай-ақ жараларды емдеуге қолданылатын таблеткалар, сыртқы қолдануға арналған ерітінділер, тамаққа арналған спрейлер және мұрынға арналған тамшылар сияқты әртүрлі жаңа дәрі-дәрмектер дайындалып жатыр.
«Бұл дәрі-дәрмектердің кейбіреулері зертханалық жағдайда, олардың қауіпсіздігі мен тиімділігін тексеретін клиникаға дейінгі зерттеулер жүріп жатыр. Ал басқалары клиникалық сынақ жүргізу сатысына дайындалуда»,- деп хабарлайды министрлік.
Сонымен қатар Ұлттық биотехнология орталығында қазіргі уақытта онкогематологиялық
ауруларды, яғни лейкоз және лимфоманы емдеуге арналған жаңа терапевтік препаратты өндіру ұйымдастырылып жатыр. Осы орайда Қазақстанда химерлік антиген рецепторы терапевтік технологиясын енгізу мәселесі қарастырылып жатқаны айтылады.
«Бұл технология CAR-T терапиясы деп те аталады. CAR-T терапиясы иммундық клеткалардан тұратын жасушалық препараттарды пайдалану арқылы ісік клеткаларын шабуылдайды. Бұл терапия тиімді болып табылады. CAR-T терапиясы көптеген елдерде қолданылып келеді, алайда Қазақстанда ол бұрын-соңды қолданылған емес»,- деп хабарлайды министрлік.
QazVaC туралы
Kursivmedia редакциясы министрліктен пандемия тұсында шығарылған QazVaC вакцинасы туралы да сұраған болатын. Министрлік хабарлауынша, коронавирустық пандемия кезінде QazVaC отандық вакцина SARS-CoV-2 вирусының «Ухань» үлгісінен жаңадан жедел түрде құрастырылып, зертханалық және клиникалық сынақтардан сүрінбей өткен. Сонымен қатар, бұл препарат ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің уақытша тіркеуінен өтіп, сынақтардың нәтижелері шет елдің жоғары рейтінгілік журналдарында төрт ғылыми мақала көлемінде жарияланып үлгерген. Ал 2021-2022 жылдары Министрліктің сұранысына сәйкес жаңа вакцинаның бес миллион дозасы өндіріліп, едәуір адамды аурудан қорғап қалған. Алайда бұл вакцина коронавирустың мутацияға ұшыраған түріне қауқарсыз. Сондықтан қазіргі таңда бүкіл әлем, бұл вирустың басқа штамдарына арнап вакцина шығаруды қолға алған. Солардың қатарында Қазақстан да бар.
Пандемия барысында COVID-19 ауруының қоздырушысы SARS-CoV-2 вирусының генетикалық өзгеріске түскен сан-алуан мутанттық түрлері мен түршелері пайда болып (Альфа және түршелері, Бетта және түршелері, Дельта және түршелері, Омикрон түршелері) олардың кейбір эпидемиялық зор ықпалы бар үлгілеріне қарсы, дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынысы бойынша қорғаштау қасиеті жаңартылған вакцина даярлау міндеті пайда болған.
Министрлік мәліметінше, пандемия аяқталған соң, ковидке қарсы вакцина қолдану әдісі сиреген. Десе де, COVID-19 ауруы толығымен жойылып кете қоймаған. Коронавирустық инфекциясы әлі де тіркеліп тұрады. Мұндай жағдайлар Қазақстанда да кездеседі. Ковидтің қазіргі қоздырушылары SARS-CoV-2 вирусының Омикрон түріне жататын штамдары екен.
Елде COVID-19 ауруының эпидемиялық негізі жоғары қоздырушылары саналатын Дельта, Омикрон түршелеріне қарсы жаңартылған вакцина даярланған. Бұл препарат клиникаға дейінгі сынақтардан өтіп, зерттеуге жіберілуге әзірленіп жатыр. Ал QazVaC вакцинасы сол кезде айтылғандай, Дүниежүзілік денсаулық ұйымының реестріне тіркеле қоймапты. Оның себебін министрлік былай түсіндірді:
«Отандық вакцинаны Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының реестріне тіркеу жоспары өзгеріс тапқан жоқ. Бұл бағыттағы жұмыс жоспар бойынша жүргізіліп келеді және оны толық орындау ауқымды зерттеулер мен сынақтарды, материалдық шығындарды, жеткілікті уақытты қажет етеді. Сонымен қатар. вакцинаның қажеттігі және оны жаппай өндіру эпидемиялық жағдайға байланысты. Қазіргі кезде COVID-19 ауруының эпидемиялық әлі төмен болғандықтан бұл ауруға қарсы вакциналар жалпы өндірісте және сатылымда жоқ».
