Еуразиялық Экономикалық Одақ (ЕЭАО) елдерінде қосылған құн салығы (ҚҚС) экономикалық саясаттың негізгі салықтық құралы. Одақ құрамына Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан және Ресей кіреді. Бұл елдерде ҚҚС мөлшерлемелері әртүрлі, бірақ ортақ нарықтағы сауда процестері біріздендірілген. Арменияда ҚҚС мөлшерлемесі 20%-ды құрайды, жеңілдетілген мөлшерлемелер қарастырылмаған. Беларусьте де 20% мөлшерлеме қолданылады, бірақ кейбір әлеуметтік маңызы бар тауарлар үшін 10% мөлшерлемесі бар. Қазақстандағы ҚҚС мөлшерлемесі ең төмен – 12%, және арнайы жеңілдіктер қарастырылмаған. Қырғызстанда да ҚҚС 12% деңгейінде белгіленген.
Армения
Арменияда қосылған құн салығы (ҚҚС) стандартты мөлшерлемесі 20%-ды құрайды. Бұл көрсеткіш ТМД елдері арасында кең таралған. Арменияда кейбір қызмет түрлері ҚҚС-тан босатылған. Мысалы, медициналық және қаржылық қызметтер. Сонымен қатар экспорттық операцияларға 0% мөлшерлеме қолданылады, бұл экспорттаушыларға қолдау көрсетуге бағытталған.
Беларусь
Беларусьте сату салығы 20%-ды құрайды. Беларусьтегі сатудан алынатын салық мөлшерлемесі 2006 жылдан 2024 жылға дейін орташа есеппен 19,58%-ды құрап, 2010 жылы 20,00%-ды құрап, барлық уақыттағы ең жоғары көрсеткішке жетті және 2007 жылы 18,00%-ды құрады. Беларусьте сату салығының мөлшерлемесі тұтынушылардан белгілі бір тауарлар мен қызметтерді сатып алу бағасына байланысты алынатын салық болып саналады. Сату салығы мөлшерлемесі үшін біз қолданатын эталон ең жоғары мөлшерлемені білдіреді. Сату салығы ставкасынан түсетін кірістер Беларусь үкіметі үшін маңызды кіріс көзі.
Ресей
Ресейде қосылған құн салығының (ҚҚС) стандартты мөлшерлемесі 20%-ды құрайды. Бұл мөлшерлеме 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап енгізілді. Бұған дейін, 2004 жылдан бастап, ҚҚС мөлшерлемесі 18% болған. Сонымен қатар кейбір әлеуметтік маңызы бар тауарлар мен қызметтерге 10% төмендетілген мөлшерлеме қолданылады. Мысалы, азық-түлік өнімдері, дәрі-дәрмектер және балалар тауарлар арқылы осы санатқа жатады. Экспорттық операцияларға 0% мөлшерлеме қолданылады, бұл экспорттаушыларға қолдау көрсетуге бағытталған.
Қазақстан
Қазақстанда қосылған құн салығының (ҚҚС) стандартты мөлшерлемесі қазіргі уақытта 12%-ды құрайды. Алайда соңғы уақытта ҚҚС мөлшерлемесін арттыру мәселесі талқылануда. Премьер-министр Олжас Бектенов ҚҚС мөлшерлемесін көтеру қажеттігін атап өтті.
Қазақстан 2006 жылдан бастап ҚҚС 15%, дәл бір жыл өтіп, 14% және 2008 жыл 13% және 2009 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін 12% ставкамен салық мөлшерлемесі сақталып келеді.
Қырғызстан
Қырғыз Республикасында қосылған құн салығының стандартты мөлшерлемесі 2008 жылдан бері 12%-ды құрайды және осы уақыт аралығында өзгермеген.
Қырғызстанда кейбір қызмет түрлері ҚҚС-тан босатылуы мүмкін. Мысалы, медициналық және қаржылық қызметтер. Сонымен қатар, экспорттық операцияларға 0% мөлшерлеме қолданылады, бұл экспорттаушыларға қолдау көрсетуге бағытталған.
ЕЭАО аясында ортақ салық саясаты толық жүзеге аспағанымен, ҚҚС-ты есептеу мен төлеу механизмдері үйлестірілген. Ортақ нарықтағы тауар қозғалысы, экспорт пен импортты салықтық реттеу және электронды сауда мен цифрлық қызметтерге салық салу басты назарда тұр.
Қазақстанда Үкімет ҚҚС бойынша тіркеу шегін 15 миллион теңгеге дейін төмендетуді ұсынып отыр. Қазір бұл меже 78 миллион теңгені құрайды.
