Күнделікті тұрмыста жарық, су, жылу, газ, интернет сияқты коммуналдық қызметтерге ай сайын едәуір қаражат жұмсалатыны белгілі. Дегенмен қарапайым әрі тиімді әдістерді қолданып, осы шығындарды азайтуға болады. Төменде электр қуаты, су, жылу мен газ, интернет төлемдерін үнемдеу жолдары және мемлекеттен берілетін жеңілдіктер мен аймақтық ерекшеліктерді қарастырып көрдік.
Электр энергиясын үнемдеу
Электр энергиясын үнемдеу – коммуналдық төлемдерді азайтудың ең тиімді жолдарының бірі. Үйдегі тұрмыстық техника мен жарықтандыруға кететін электр қуатын тиімді пайдалану арқылы айтарлықтай үнемдеуге болады. Мысалы, сарапшылар түрлі тәсілдерді қолданып, айлық электр төлемін 25-30%-ға дейін төмендетуге болатынын айтады . Электр энергиясын үнемдеуге арналған негізгі кеңестер:
Энергия үнемдейтін шамдарды пайдалану. Кәдімгі қыздыру шамдарына қарағанда жарықдиодты (LED) шамдар 10 есеге дейін аз электр қуатын тұтынады және үздіксіз 3 жылға дейін жұмыс істей алады. Бағасы қымбаттау болғанымен, олар өзін ұзақ мерзімде толық ақтайды. Сондықтан үйдегі барлық жарық көзін біртіндеп LED шамдарға ауыстырған жөн.
Қажетсіз жарық пен құрылғыларды сөндіріп отыру. Бөлмеден шыққан кезде жарықты өшіруді әдетке айналдырыңыз. Сол сияқты пайдаланбай тұрған электр құрылғыларын (теледидар, компьютер, телефон зарядтағышы т.б.) желіден суырып қою керек. Кей құрылғылар өшірулі тұрса да, розеткаға қосылып тұрса қуат тұтына береді . Мысалы, күту режиміндегі теледидар, музыкалық орталық, микротолқынды пеш секілді техника жылына 300-400 кВт·сағқа дейін артық энергия жұмсауы мүмкін . Толық сөндіріп отырсаңыз, электр энергиясының шамамен 10%-ын үнемдей аласыз .
Энергия тиімділігі жоғары тұрмыстық техниканы таңдаңыз. Жаңа техника сатып алғанда, энергетикалық тиімділік класын назарға алу маңызды. A класты техника ең үнемді болып саналады, ал C класты құрылғылар A класына қарағанда 40%-ға көп электр энергиясын жұмсайды . Яғни тоңазытқыш, кір жуғыш машина, кондиционер сияқты ірі техникада A+, A++ класындағы үлгілерін қолдану электр шығынын едәуір азайтады.
Күн панельдерін орнату мүмкіндігін қарастыру. Жеке үйде тұрсаңыз және бастапқы қаржы жұмсауға дайын болсаңыз, шағын күн электр станциясын орнату ұзақ мерзімде электр шығынын төмендетеді. Қазақстан заңнамасы бойынша қазір жеке тұрғын үйлерге 200 кВт-қа дейінгі күн панельдерін орнатуға рұқсат етіледі . Тіпті өндірілген артық электр энергиясын жергілікті желі арқылы мемлекетке сатып, табыс табуға да мүмкіндік бар. Әрине, күн батареяларын орнату бастапқыда қомақты қаржы талап етеді, бірақ болашақта электр төлемін азайтып, автономды энергия көзіне ие боласыз.
Суды үнемдеу
Су ресурстарын үнемдеу – тек төлемді азайтып қоймай, табиғатты қорғауға да үлес қосатын маңызды қадам. Үйде суды көп пайдаланатын аймақтар – ас үй, жуынатын бөлме және дәретхана. Суық және ыстық судың әр текше метрі үшін тариф өсіп отырған заманда суды үнемдеудің төмендегідей жолдары бар:
Су есептегіштерін орнату және пайдалану. Пәтеріңізде әлі жеке су есептегіш құралдары (құрылғылары) орнатылмаған болса, оларды міндетті түрде қойдырыңыз. Есептегіш арқылы нақты жұмсаған суыңыз үшін ғана төлейсіз. Ал есептегіш жоқ үйлерде суға төлем тіркелген адам санына немесе жалпы үйдің шығынына қарай бөлініп есептелуі мүмкін , бұл кейде артық төлемге соқтырады. Суық және ыстық суға бөлек есептегіш қойып, ай сайынғы көрсеткішті беріп отырсаңыз, суды үнемдеуге деген ынта да артады.
Ақауларды уақытылы жөндеу. Егер краннан су тамшылап тұрса немесе унитаздың бакы ағып тұрса, оны дереу жөндетіңіз. Болмашы су ағуының өзі тәулігіне ондаған литр суды зая кетіреді. Мысалы, унитаздың бак бөлігіндегі ақау бір күнде 200–250 литрге дейін суды босқа ағызуы мүмкін (тәулігіне шамамен төрт толық бак су). Мұндай ақаулар бір ай бойы түзетілмесе, су шығынынa қоса төлемді де еселеп арттырады.
Интернет пен басқа қызметтерді үнемдеу
Коммуналдық төлемдер тек жарық пен судан тұрмайды. Үйдегі интернет, телефон, кабельді теледидар сияқты қосымша қызметтер үшін де ай сайын ақы төлейміз. Дұрыс жоспар таңдап, қажетсіздерін қысқарту арқылы бұл шығындарды да азайтуға болады. Назар аударатын жайттар:
Тиімді тарифтік жоспарларды пайдалану. Интернет пен ұялы байланыс провайдерлері ұсынатын тарифтерді мерзімді түрде қарап, өз қажеттілігіңізге сай ең тиімді жоспарын таңдап алыңыз. Мысалы, интернетті тек әлеуметтік желі мен жаңалық оқуға пайдаланатын болсаңыз, ультра-жоғары жылдамдықтағы қымбат пакеттің қажеті шамалы – одан арзанырақ, жылдамдығы орташа тариф те жетуі мүмкін. Керісінше, үйде бірнеше адам жоғары сапада бейне көретін болса, шексіз трафигі бар тиімді пакет таңдаған дұрыс. Сол сияқты, қалалық телефон (стационарлық) желісін көп қолданбасаңыз, айына төлейтін абоненттік төлемді үнемдеу үшін одан бас тартып, тек ұялы байланысқа ауысуға болады.
Қажетсіз қосымша қызметтерден бас тарту. Коммуналдық төлем түбіртегін мұқият зерттеп шығыңыз: кейде сіз пайдаланбайтын қызмет түрлері үшін төлеп жүруіңіз мүмкін
Мәселен, көптеген үйлерде бұрын қосылған үй телефоны мен кабельді теледидар жылдар бойы пайдаланылмайтын жағдайда қалады – бірақ оның ақысы ортақ төлемге еніп кетуі мүмкін. Егер шынымен қажет емес деп санасаңыз, ол қызметтерді өшіртіп тастаңыз. Сол сияқты, көп қабатты үйдің 1-қабатында тұрсаңыз, лифт үшін алынатын ақшаға төлемеуге құқықтарыңыз бар (кейбір ПИК-тер бірінші қабат тұрғындарынан лифт қызметі үшін ақы алмауды қарастырады, осыны өз үйіңіздің басқармасынан анықтап алыңыз). Әр адам өзіне керексіз қызметтерді табуы тиіс, сонда ай сайынғы артық төлемдер жойылады.
Еске сала кетейік, Қазақстанда 1 ақпаннан бастап коммуналдық қызметтерге тариф бағалары қымбаттаған еді.
