Елімізде қолма қол ақша алу азайып жатыр

2025 жылдың қаңтар-ақпан айларында ел аумағында қазақстандық және шетелдік төлем карталары арқылы қолма-қол ақша алу бойынша 35 млн операция жүргізілген. Бұл бір жыл бұрынғыдан 9%-ға аз деп жазады Бірінші кредиттік бюро.

Соңғы рет бұдан да төмен көрсеткіш 2017 жылы тіркелген, ол кезде алғашқы екі айда 33,6 млн операция жасалған еді. Алайда сол жылмен салыстырғанда айналымдағы карталардың саны айтарлықтай өсті:

2017 жылғы 1 наурызда қазақстандық эмитенттердің карталары 16 млн дана еді
2025 жылғы 1 наурызда бұл көрсеткіш 81 млн-нан асты.

Белсенді қолданылған карталар саны да артты:

2017 жылы – 8,3 млн
2025 жылы – 41,8 млн

Қолма-қол ақша алу сомасы

Дегенмен карта арқылы жасалған қолма-қол ақшасыз операциялар саны өсіп келеді. 2025 жылдың қаңтар-ақпанында 2 млрд операция жасалды – бұл бір жыл бұрынғыдан 14%-ға көп. Олардың жалпы сомасы 25,9 трлн теңгеге жетті – бұл номиналды түрде 23%-ға, ал инфляцияны есепке алғанда 12%-ға артық.

Халықтың төлем әдеттері өзгеріп жатыр

Ұлттық банктің соңғы жылдардағы зерттеулері қолма-қол ақшасыз есеп айырысуға деген қызығушылықтың артып келе жатқанын көрсетеді. 2022 жылы халықтың 59%-ы төлем жасау үшін қолма-қол ақшаны пайдаланатынын айтқан. 2024 жылы бұл көрсеткіш 49%-ға дейін төмендеген.

Қолма-қол ақшаны пайдалану жас ерекшелігіне байланысты:

18-19 жас аралығындағы жастардың үштен бірі ғана қолма-қол ақшаны қолданады.
50-60 жастағы қазақстандықтардың 74%-ы әлі күнге дейін қолма-қол ақшамен есеп айырысады.

Дегенмен қазақстандықтардың көпшілігі қолма-қол ақшаның толық жойылуын қолдамайды. 2024 жылғы сауалнамаға қатысқан халықтың 75%-ы әлемде қолма-қол және қолма-қол ақшасыз төлемдердің қатар болуы керек деп есептейді.

2024 жылы халық күн сайын орта есеппен 35,1 млн қолма-қол ақшасыз операция жасады. Олардың жалпы сомасы 453,6 млрд теңгені құраған