Мектептегі буллингке мұғалімдер жауапты ма
Қазақстанда әрбір үшінші жасөспірім құрдастарының тарапынын қысымға ұшырап, буллингтің құрбаны болады. Ең қиыны, мұның соңы адам өлімімен аяқталған фактілер де кездеседі. Мектеп оқушылары арасындағы буллингке кім жауапты? Буллинг мәселесін қалай тоқтатуға болады? Бұл сұрақтардың жауабын Kursiv.Media тілшісі, Мәжіліс депутаттарынан сұрап, олардың пікірін біліп көрді.
Буллингке ұшыраған бала қайда хабарласа алады
Жуырда ғана Мәжіліс мінберінде ант қабылдап, депутаттардың қатарын толықтырған Екатерина Смолякова елде бірнеше көмек көрсету орталықтары ашылып жатқанын айтады. Сол себепті қиындыққа тап болғанда бірден сондай орталықтардың көмегіне жүгінуге кеңес берді.
«Жедел қоңырауларға бірден жауап беретін орталықтар ашылған, олар 24/7 жұмыс жасайды. Сондай орталықтарға хабарласса, олар тиісті көмекті көрсетеді. Буллингтің қандай түріне ұшырап тұр, соған мән беру керек. Мысалы 1414 нөміріне хабарласса, психологиялық көмек ала алады», – деді депутат.
Дептутат Елнұр Бейсенбаев болса «Жедел қызмет орталығы» барын еске салды. «111» бірыңғай байланыс жүйесі іске қосылған. Егер қандайда бір буллинг көрсетілсе немесе басқа балалардың қатарынан ұрып-соғу әрекеті болса, кез-келген ата-ана, бала сол нөмірге хабарласа алады.
Буллинг үшін кім жауапты?
Елнұр Бейсенбаев балалар омбудсмені және өзінің бастамасымен буллингке қатысты арнайы заң әзірленгенін атап өтті. Сондай-ақ буллинг бойынша барлық мемлекеттік орган тарапынан жасалатын алгороитмдер әзірленген. Онда қысымға тап болған жағдайда кімге хабарласуға болатыны, қандай көмек көрсетілетіні жайлы мағұлматтар жинақталған.
Ал буллинг үшін кім жауапты деген сауалға депутат жауапкершілік негізінен қысым көрсеткен баланың ата-анасында болатынын айтады.
«Заң жобасын қабылдадық бұдан былай, егер бір бала екінші балаға буллинг ұйымдастыратын болса, онда тікелей ата-анасы жауапты болады. Ата-анасына міндетті түрде айыппұл салынады, қателеспесем 10 АЕК«, – деді Елнұр Бейсембаев.
Бейсенбаев жауапкершілік ата-анада ғана емес, мұғалімдерде де барын ашып айтты. Әсіресе, мектеп психологтарының рөлі маңызды. Олардың тарапынан түсіндіру жұмыстары көбірек болу керек деп санайды. Өкінішке қарай, осыған дейін мектептердегі психолгиялық тестердің өзі дұрыс болмағанын айтты.
«Естеріңізде болса, бұл заң жобасын қабылдағанға дейін мектептерде әртүрлі психологиялық түсініксіз тестер болатын. Оған ешкім баға бере алмайды, біліктілігін анықтай алмайды. Олардың барлығы қазір тоқтатылды. Бүгінде бір жүйеге келтірілген және бір форматта жасалған»,– деді депутат.
Буллингті тоқтатуға бола ма?
Депутаттардан буллингті түбегейлі тоқтату мүмкін бе деп сұрап көрдік. Екатерина Смолякова кешенді, әрі жүйелі жұмыс болған кезде ғана бұл мәселені шешуге болатынын айтады.
Ал Елнұр Бейсембаев адам бар жерде буллинг те, өзге де қылмыстар орын ала береді деген пікірде.
«Адам бар жерде буллинг те, адам бар жерде қылмыс та, түрлі шектен шығатын мәселелер болып жатады. Ең алдымен қоғамның, жалпы адамдардың санасын, мәдениетін өзгерту қажет»,– деп түсіндірді депутат.
Ал Таңсәуле Серіковтің пікірі мынадай:
«Буллингті, әрине, тоқтатуға болады, оны тоқтатуға емес алдын-алуға болады. Отбасындағы дұрыс тәрбие, ұлттық құндылық бір-біріне сыйластық… Күні кешегі Теміртаудағы оқиғаны алсақ, адамды сыйламағандықтың көрінісі. Сондықтан мұның түпнұсқасы тәрбиеде жатыр«– деп мәлімдеді ол.
Айта кетейік, буллингтің өзі бірнеше түрге бөлінеді: физикалық, әлеуметтік, вербальді және кибербуллинг.
Еске салайық, өткен жылы сәуір айында Қасым-ЖомартТоқаев әйелдердің құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін заңға қол қойған болатын. Заңға сәйкес әйелдер мен балаларға қатысты кез келген сипаттағы зорлық-зомбылық үшін жауапкершілік күшейеді. Кей тұстарда заңбұзушылықтар үшін жаза әкімшілік жазадан, қылмыстық жазаға ауысты.
