Маркетинг пен жарнама бізді үнемі бірдеңе сатып алуға үгіттеп тұратындай болып көрінетін заманда зыринг күн өткен сайын қаражат пен эмоцияны басқаруға арналған таптырмас құрал ретінде жақсырақ танылып келеді. Бұл практика бірдеңе сатып алғаннан емес, жай ғана көңіліңіз қалап тұрған әлдебір затты зерттеп, таңдап, бағамдап, саралап көргенен ләззат алуды үйретеді. Зыринг адамға қаржылық сауатты болуды, қажетсіз шығынды қысқартуды және эмоция үстінде жасалған шопингтен бас тартуды қалай үйретеді? Осы және өзге сауалдардың жауабын бүгінгі мақаламыздан оқи аласыз.
Зыринг деген не?
Зыринг – сатып алғыңыз келетін тауарды саналы түрде зерттеп, бақылап, бірден бас сала төлем жасауға ұмтылудан бас тартуға бағытталған практика. Қарапайым шопинг жасағанда адам көбіне эмоция үстінде сауда жасайтын болса, зыринг адамдарды әр сауда-саттықты саналы түрде жасауға үйретеді. Бұл эмоция мен қалтаңыздағы қаражатты басқару құралы деуге де болады.
Бұл түсінік адамдарды қажетінен көп зат сатып, шамадан тыс сомаға сауда жасауға мәбүрлеудің қолдану мәдениетіне қарсылық ретінде пайда болды. Расында, қазір маркетинг ғасыры. Күнделікті түрлі тауар шығып жатқандықтан, бұған қоса оның көпшілік қолданып көретіндіктен, адамдар бірдеңеден қалып бара жатқан сияқты болып, тауарды тек «сатып алу үшін» сатып алатын кез де көп болады. Ал зыринг адамдарды сол сатып алу кезеңінен емес, керісінше сол сатып алғалы тұрған тауарын зерттеп көруден, сапасын бақылап, бағалап көруден, салыстырып көруден ләззат алуды үйретеді. Ол сонымен қатар уақыт өте қарыжылық сауат дағдысын да жақсарта түседі.
Зыринг пен қарапайым шопингтің айырмашылығы қандай?
Әдетте жарнамадан әсерленіп, болмаса, жеңілдіктерді жіберіп алғымыз келмегеннен немесе кенет бірдеңе сатып алғымыз келіп кеткеннен, яғни сауда жасап, «жеңіл дофамин» алу үшін шопинг жасап жатамыз. Ал зыринг алғыңыз келетін тауарды асықпай бақылап көріп, оның қажет-қажет емес екенін ойлануға мүмкіндік береді. Мұны әдетке айналдырған адамның қаржылық сауаты да артады әрі эмоциясын басқаруға да бұрынғыдай қиналмайтын болады. Бір сәттік қалаудың артынан еріп кетудің орнына адам ойланып, өзін саналы шешім қабылдап үйренуге тәрбиелейді.
Зырингті mindful shopping концепциясымен – саналы сауда-саттық ұғымымен салыстыруға болады. Бұл адамға қажетсіз тауар алудан сақтанып, ақшаны тек керек затқа жұмсауға дағдылануды үйретеді. Бұл дағды, әсіресе, қазіргі экономика тұрғысынан өте тиімді деуге болады. Себебі бүгінде тұтынушы сән индустриясының, гаджеттер мен өзге де тауарларді әзірдеуші компаниялар тарапынан болатын агрессив маркетингпен күн сайын бетпе-бет келеді.
Сонымен, зырингті күнделікті өмірге қалай енгіземіз?
Зыринг практикасын бірте-бірте енгізіңіз. Бірден сауда-саттықтан детокс аламын деу, бәрінен бір сәтте бас тарту да дұрыс шешім емес. Дүкенге кірсем, кассадан төлем жасамай өту ұят деген ішкі сезімнен арылыңыз. Дүкенге жай ғана не тауар бар екенін біліп, әрқайсысын зерттеп, бағаларын салыстырып, қандай жеңілдік болып жатқанын біліп қайту үшін де баруға болады. Бірдеңе алмай шығуға болмайды деген заң жоқ.
Қазір көбі ақшаны үйден шықпай-ақ жұмсай береді. Тек телефон шұқылап-ақ, бір сағат өтпей біршама затқа тапсырыс беріп қойғанын білмей қалатындар да бар. Осындай онлайн шопингті тым жақсы көретіндер үшін де зыринг – таптырмас амал. Мысалы, онлайн каталогтарды қарап, басқа адамдардың тауар жайлы пікірін оқып, баға салыстырып та уақыт өткізуге болады. Тауар шынымен ұнап жатса, оны уақытша «Себетке» сала тұрыңыз. Біраз уақыттан қайта оралып, бағаның өсіп-өспегенін бақылап көріңіз. Содан сол ол тауар сізге әлі де қажет пе, соны бір ойланып көріңіз. Бірақ әлі де «Тапсырыс беру және төлеу» батырмасын басуға асықпаңыз. Қажет пе деп тағы бір ойланыңыз.
Ең дұрысы, әрине, есеп беруден бастау. Бір отырып, ай сайын эмоция үстінде зат сатып алуға қанша ақшаңыз кететінін есептеп көріңіз. Ол заттардың қаншасы сізге расымен қажет болғанын да бір саралап шығыңыз.
Содан кейін қаржылық мақсаттарыңызды айқындап алыңыз. Бұл да уақытша ләззаттан қашуға, қажетсіз затқа ақша жұмсамауға көмектеседі.
Қажет заттардың тізімін алдын ала жазып алып отыруды әдетке айналдырыңыз. Онлайн шопинг қолжетімді болғалы, көбіміз ойымызға бірдеңе келсе немесе кенет бір жарнаманы көре қалсақ, бірден телефон арқылы маркетплейстерге кіріп, сол нәрсені іздеп, тіпті бірден тапсырыс беріп қойып та жатамыз. Бұл – нағыз импульсив шопинг. Бұдан арылу үшін бір затты ұнатып қалсаңыз немесе керек деген ойға келсеңіз, оны алдағы айда алуыңыз керек заттар тізіміне жазып қойыңыз. Кейін келесі айлығыңыздың бюджетін жоспарлағанда, сол зат расымен қажет болса, оған да ақша бөлсеңіз болады. Осылайша тізім жасау сізге қажетсіз сауда жасаудан сақтануға көмектеседі.
Маркетингтік амалдарды танып үйреніңіз. Біз нағыз маркетинг ғасырында өмір сүріп жатқандықтан, бұдан басымызды түгел алып қашу мүкін емес, оны мойындау керек. Алайда, өз бетіңізше компаниялардың қай кезде шынымен жеңілдік жасап жатқанын, ал қай кезде жай ғана сізді сауда жасап, ақша жұмсауға үгіттеп жатқанын аңғара алатындай саналы болыңыз.
Зырингті өмірге енгізген соң, қандай өзгеріс болуы мүмкін?
Әрине, ең әуелі қажетсіз шығын азайып, ақшаңыз өзіңізде қалып, қалтаңыз қалыңдай түседі. Саналы түрде сауда жасап, әр төлем алдында ойланатын болғандықтан, қаржылық сауатыңыз да артады. Мұндайда адам ақшаның қадірін түсіне бастайды. Бұған қоса тауарды эмоция жетегінде емес, ойланып барып сатып алатындықтан, адам барынша сапалы, көпке шыдайтын дүние алуға тырысады. Бұл да, шығынымызды өзіміз басқара алатымыз да – жалпы шешім қабылдауға қабілетті екенімізді сезіну адамға сенімділік сыйлайтынын ұмытпаған жөн. Сонымен қатар зырингті өміріне енгізе алған адам көп ұзамай күйзелістің азайғанын да байқайды. Себебі адам қоғам мен жарнамашылар бізге таңып қойған «бәрін көру керек» деген жарыстан қалыс қалады, үнемі трендтегі заттардың бәрін алып көрудің мүлдем маңыз жоқ екенін түсінеді. Бұған қоса уақыт өте адам қаржылыққа тұрақтылыққа да жетеді. Ал бұл, әрине, күйзелісті азайтады.
Неліктен писхологтар үнемі зыринг практикасын қолданып көруге кеңес береді?
Психологтар эмоция үстінде сауда жасаудың жеңіл дофамин сыйлайтынын және мұның көп ұзамай тәуелділікке айналатынын айтады. Ал тәуелділіктің кез келген түрі адамға зиян. Мамандар да зыринг адамға өз-өзін, эмоцияларын бақылауға көмектесетінін баса айтады. Бұған қоса зыринг практикасы адамға өз қалауын тануды үйретеді. Кей адамдар қандай да бір затты ол шынымен қажет болған соң емес, тек іштегі эмоционалдық кеңістікті толтыру үшін немесе іші пысқаннан, болмаса көңілін көтеру үшін алып жатады. Зырингқа өтіп, импульсив саудадан бас тарту арқылы адам өзінің ментал саулығына қамқорлық жасаған болады.
Зыринг – сауда-саттықтан, бірдеңе сатып алудан түбегейлі бас тартып, өзіңді шектеу емес. Ол тек адамға шынайы қалауын, рас қажеттіліктерін танып, қажетсіз шығынды қысқартып, қаржылық сауатын арттыруға көмектеседі. Бұл қабілетті меңгеріп алу арқылы адам өз шешіміне сенімді бола түседі әрі осылайша өмір сапасын да жақсарта алады.
