Министрлік Астрофизика институты ғалымдарының не себепті жұмыстан шығарылғанын түсіндірді
Әлеуметтік желіде Алматыдағы Фесенков атындағы астрофизика институты Ай мен планеталар физикасы зертханасының қызметкерлерінің жұмыстан шығарылғаны туралы ақпарат тарады. Бұл туралы зертхана жетекшісі Виктор Тейфель жазған. Содан кейін Ғылым және жоғары білім министрлігі жағдайды түсіндірді деп хабарлайды Kursiv.Media.
Министрліктің баспасөз хатшысы Олжас Беркінбаевтың хабарлауынша, 3 наурызда институтта ғылыми қызметтің тиімділігін арттыру және кадрлық әлеуетті дамыту мақсатында кадр құрамын жаңарту және ғылыми құрылымдардағы сабақтастықты күшейтуге қатысты ұсынымдарды көздейтін бұйрық шығарылған. Құжатқа сәйкес, зейнет жасына жеткен зертхана басшыларына зертхананы басқаруға үміткер ғалымдар туралы ұсыныс беру тапсырылған.
«Бұйрық аясында Ай мен планеталар физикасы зертханасының қызметкерлерімен институтішілік кездесу ұйымдастырылды. Бұл зертхананы 1974 жылдан бері басқарған Виктор Германович Тейфель қазір 92 жасқа толған. Ең жас ғылыми қызметкердің жасы – 76 жас. Тейфель В.Г. денсаулығының нашарлауына байланысты көру қабілетінен айырылып, өздігінен жүріп-тұра алмайтын жағдайға жеткен», – деп жазды Беркінбаев.
Зертхана құрамында жастардың болмауы кейінгі 20 жылда жалғасып келе жатқан түйткілге айналды. Институттың өзге зертханаларында, мысалы жұлдыздық астрономия, спектроскопия және радиоастрономия бағыттарында жас мамандар мен магистранттар есебінен кадрлық құрам жүйелі түрде жаңартылып жатқанда, Тейфель зертханасында мұндай үдеріс мүлдем байқалмайды. Министрлік өкілі мұны зертханада ғылыми сабақтастық мүлдем жоғалғанын көрсетеді деп мәлімдеді.
«Зертхана басшыларына Қазақстанның «Ғылым туралы» заңына сәйкес ғылыми жобалар мен гранттар арқылы қаржыландыру тек ғылыми жетекшінің бастамасы мен басқаруымен жүзеге асырылатыны еске салынды. 2020 жылдан бері Ай мен планеталар физикасы зертханасынан небәрі 3 гранттық өтінім берілген, өкінішке қарай, барлығы сәтсіз болды. Ал 2023 жылдан бері мүлде жоба ұсынылмаған. Сол уақыт аралығында институттың өзге зертханалары 40-тан астам өтінім беріп, өз қызметтерін қажетті құрал-жабдықтармен және жалақымен қамтамасыз етіп отыр», – деп мәлімдеді министрліктің баспасөз хатшысы.
2018 жылдан бері Тейфель зертханасының қызметкерлері Scopus, Web of Science халықаралық дерекқорларына кіретін рейтингтік журналдарда ғылыми мақала жарияламаған. Зертхана институт ішілік семинар өткізбеген, ел ішіндегі немесе шетелдік конференцияларға қатыспаған. Соңғы 30 жыл ішінде бірде-бір аспирант не PhD докторантты дайындамаған.
Айтуынша, зертхана қызметкерлері институттың ғылыми және қоғамдық өміріне араласпайды. Олар ғылыми-техникалық кеңестің отырыстарына жүйелі түрде қатыспаған, сондай-ақ АФИФ үшін стратегиялық маңызы бар биік таулы обсерваторияларда жұмыс істемеген.
«2025 жылдың 4 наурызыда АФИФ директорының атына Наблюдаторлық астрофизика бөлімінің жетекшісі А.В. Серебрянскийден (аталған зертхана осы бөлімге қарайды) қызметтік жазба келіп түсті. Онда жоғарыда аталған мәселелер нақты көрсетілген.
Кездесу барысында институт директоры Тейфельге зертхананы қысқартып, Наблюдаторлық астрофизика бөлімі құрамында жұмысын жалғастыруды, сондай-ақ жеке жұмыс орны ұсынылатынын айтты. Алайда В.Г. Тейфель және оның екі әріптесі – Харитонова Г.А. (88 жаста) және Филиппов В.А. (76 жаста) бұл ұсыныстан бас тартты», – деді Беркінбаев.
Осыған байланысты Қазақстанның Еңбек кодексінің 52-бабы 1-тармағы 24-тармақшасына сәйкес, бұл қызметкерлерге еңбек шартының бұзылатыны туралы хабарламалар табысталған. Олар бұл хабарламалармен танысып қол қойған.
