1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күні – еліміздегі этносаралық татулық пен өзара түсіністіктің маңызды символына айналған мемлекеттік мереке. Бұл күн – жүзден астам ұлт пен ұлыс өкілдері тату-тәтті өмір сүріп жатқан елдің бейбітшілік пен бірлік жолындағы табысты үлгісін паш ететін сәт.
Қазақстан көпэтносты мемлекет ретінде тарихи жағынан алғанда күрделі процестерден өткен. Кеңес үкіметі кезінде жүргізілген жаппай көшірулер, саяси репрессиялар және тың игеру кезеңі – түрлі этностардың Қазақстанға келуіне себеп болған тарихи факторлар еді. Соның нәтижесінде бүгінгі таңда елімізде қазақтардан өзге ондаған халықтың ұрпағы өмір сүруде.
Жүз мыңнан асатын ірі этностар: ел тарихына сіңген халықтар
Қазақстанның этностық бейнесінде жүз мыңнан астам халқы бар бірнеше ірі этнос ерекше орын алады. Бұл – сан ғана емес, сонымен қатар ел өмірінің ажырамас бөлігіне айналған мәдениет, дәстүр, еңбек үлесі.
Орыстар – қазақ халқынан кейінгі ең ірі этностық топ. Саны үш миллионға жуық бұл қауым – Қазақстан қалаларын салып, өндірісті өркендетуге, ғылым мен білім салаларын дамытуға айтарлықтай үлес қосқан. Тілдік және мәдени тұрғыдан алғанда, орыстар еліміздің қоғамдық өмірінде әлі де маңызды рөл атқарып келеді.
Өзбектер – оңтүстік өңірлердің ажарын келтірген, еңбекқор әрі сауда-саттыққа бейім қауым. Қазақтармен көрші, кейде туыс болып кеткен бұл этнос ауыл шаруашылығы, құрылыс және шағын бизнесте белсенді.
Украиндар – кезінде тың игеру науқаны кезінде келген, қазір Қазақстанның солтүстік және орталық аймақтарында қоныстанған халық. Олар дәстүрін де, тілін де сақтай отырып, қазақ жерін туған отанындай көріп келеді.
Ұйғырлар – әсіресе, Алматы облысында көп шоғырланған, мәдениеті бай әрі дәстүрге берік қауым. Ұйғыр асханасы мен өнері қазақ қоғамында кеңінен танымал.
Немістер – тәртіп пен еңбекқорлықтың символындай. Кеңес дәуірінде жер аударылған неміс халқы бүгінде техникалық білім, ауыл шаруашылығы мен өндіріс саласында көп жетістікке жеткен.
Татарлар – ислам дінін, түркілік тамырын сақтаған, қазақ халқымен ғасырлар бойы қатар өмір сүріп келе жатқан бауырлас жұрт. Олар білім мен мәдениет саласында белсенді, көптеген мектептер мен медреселер ашқан этнос.
Әзербайжандар – соңғы он жылда саны қарқынды өсіп келе жатқан этнос. Олардың дәстүрі, қонақжайлығы, тағам мәдениеті қазақстандық ортаға үйлесімді сіңісіп кеткен.
Кәрістер – күштеп қоныс аударылған тағдырлы халықтың бірі. Соған қарамастан, білім мен технология, медицина мен ауыл шаруашылығында табандылықпен еңбек етіп, өз орнын тапқан қауым.
Этностық құрылым: 2015 жылдан бергі өзгерістер: неге мән беру керек?
Соңғы онжылдықта Қазақстандағы этностық құрылымда бірқатар елеулі өзгерістер орын алды. Кейбір этностардың өкілдері саны артып, басқалары азайған. Мұның себептері әртүрлі: демографиялық өсім, миграция, тарихи отанына көшу, ішкі көші-қон, т.б.
Бұл өзгерістер этностар арасындағы туу деңгейі, әлеуметтік жағдайы, көші-қон үрдісі сияқты көрсеткіштердің әртүрлілігімен түсіндіріледі. Мәселен, түріктер мен орыстар арасында тарихи отанына қоныс аудару үрдісі белсенді жүріп жатса, Орталық Азиядан келген кейбір этностар – өзбектер, тәжіктер, дүнгендер – керісінше, табиғи өсім арқылы халық санын арттыруда.
Этностардың бейбіт қатар өмір сүруі – ұлттық саясаттың жетістігі
Қазақстан халқы Ассамблеясы 1995 жылы құрылып, бүгінде этносаралық келісімді нығайтудың басты институтына айналды. Бұл ұйым 300-ден астам этномәдени бірлестікті біріктіреді. Олардың басты мақсаты – әр этностың мәдениеті мен тілін сақтай отырып, қазақстандық біртектілікті дамыту.
Қорытынды
Мемлекет көпэтносты қоғамның ерекшелігін ескере отырып, тіл саясатына, мәдени орталықтарды қолдауға, ұлттық мектептерге, бұқаралық ақпарат құралдарына ерекше назар аударып келеді. Кейбір этностар өз тілінде мектеп ашып, газет шығарып, мәдени фестивальдер өткізеді.
Бірлік – экономикалық және әлеуметтік тұрақтылықтың негізі
Қазақстандағы этностық әртүрлілік тек мәдени құндылық емес, сонымен қатар елдің экономикалық, саяси және әлеуметтік дамуына үлес қосатын маңызды фактор. Әрбір этнос өкілі – ел экономикасының әр саласында еңбек етіп жүрген азамат: құрылысшы, мұғалім, дәрігер, инженер, бизнесмен, ғалым.
Бірлік пен келісімнің арқасында Қазақстан посткеңестік кеңістікте этносаралық қақтығыстан ада мемлекет ретінде танылып отыр. Бұл фактор инвестициялық климатқа да оң әсер етеді. Себебі тұрақты әрі бейбіт ел – шетелдік капитал үшін тартымды орта.
