KEGOC – бұл Қазақстандағы электр энергиясын тарату мен басқарудағы басты ойыншы. Олардың жұмыс бағыттары:
- Электр энергиясын ұлттық желі арқылы беру
— Елдің барлық аймақтарына жарық жетуі үшін KEGOC желілер арқылы қуатты таратады. - Ұлттық электр желісін пайдалану
— Инфрақұрылымды басқарып, оны заманауи талаптарға сай ұстайды. - Электр энергиясын желіге беру және тұтынуды техникалық диспетчерлеу
— Жүйенің дұрыс әрі тұрақты жұмыс істеуі үшін барлық ағымдарды қадағалайды. - Энергияны өндіру мен тұтыну арасындағы теңгерімді ұйымдастыру
— Тұтынушы мен өндірушінің арасындағы тепе-теңдікті сақтайды. Электр таусылып қалмауы немесе артық кетпеуі үшін.
Осы бір көрінбейтін, бірақ өміріміздің өзегіне айналған электр энергиясының артында тұрған алып жүйенің жүрегі — KEGOC.
KEGOC — Қазақстанның электр жүйесінің күре тамыры. Бұл компания еліміздің барлық түкпіріне жарық таратады, көзге көрінбейтін тоқ жолдарының сақшысы секілді. Оның жұмысын адам ағзасындағы қан айналымымен салыстыруға болады — тоқ үзілсе, бүкіл жүйе тоқтайды.
КEGOC кімге тиесілі?
2025 жылдың 21 қаңтарындағы мәліметке сүйенсек:
- 85% акция – «Самұрық-Қазына» қорына тиесілі.
- 6,88% – БЖЗҚ-ның, яғни қарапайым халықтың зейнетақы жинағынан.
- 8,12% – жеке тұлғалар мен кіші инвесторлардың қолында.
Жалпы 275 миллионнан аса акция айналымда жүр. Олар KASE биржасында KEGC тикерімен саудаланады. Бұл — KEGOC-тың ашық әрі инвестицияға қолжетімді компания екенін көрсетеді.
Акция бағасының құбылысы: электр импульсіндей толқынды
KEGOC-тың акция бағасы 2021 жылы ерекше серпіліс жасап, 1900 теңгеге дейін көтерілді. Бұл сол жылы төленген рекордтық дивидендтермен (I жартыжылдықта — 50,85 тг, II жартыжылдықта — 84,72 тг) тікелей байланысты болса керек. Инвесторлар үшін бұл кезең — «алтын уақ» болды. Бірақ 2022 жылдан кейінгі жылдарда акция бағасы тұрақсызданып, бірде түсіп, бірде көтерілуін жалғастыруда. 2025 жылдың маусым айындағы баға — 1449 теңге шамасында. Бұл — өткен жылдармен салыстырғанда біршама төмендеу, бірақ нарықтық тұрақсыздықты ескерсек, бұл да — қалыпты жағдай.
Дивидендтер: энергия тек сым арқылы емес, акция арқылы да беріледі
KEGOC — дивиденд төлеу бойынша тұрақты әрі жомарт компания. 2019 жылы қарапайым 48,86 теңгемен басталған дивиденд тарихы, 2024 жылы рекордтық деңгейге жетті:
- 2024 жылы: I жартыжылдықта – 82,40 тг, II жартыжылдықта – 81,00 тг.
Яғни, бір жыл ішінде әр акцияға 163,40 теңге төленді — бұл KASE-дегі кей компаниялармен салыстырғанда өте тартымды нәтиже. - Алдыңғы жылдардағы динамикаға қарасақ, 2021 жылы дивидендтер бірден екіге бөлініп, 135,57 теңгеге жеткен.
- 2022 жылы біраз бәсеңдеп, жалпы 116,03 тг төленді.
- 2023 жылы бұл көрсеткіш қайта өсіп, 157,24 теңгеге жетті.
Түйін: KEGOC — тұрақты табыс іздейтін инвестор үшін сенімді дивидендтік компания.
Инфографика 01: KEGOC-тың қаржылық жағдайы
Қаржылық денсаулық: Кіріс, EBITDA және таза табыс
1. Кіріс (Revenue): Ақшаның басты ағыны
- 2022 жыл – 217,3 млрд теңге
- 2023 жыл – 252,1 млрд теңге
- 2024 жыл – 319,9 млрд теңге
Үш жылда өсім – 47%!
KEGOC-тың кірісі жыл сайын тоқтаусыз өсіп келеді. Бұл өсімнің артында не тұр? Біріншіден, электр энергиясын жеткізу көлемінің ұлғаюы. Екіншіден, тарифтің өзгеруі. Үшіншіден, компанияның техникалық шығындарды азайтып, тиімділікті арттыруы. Яғни, KEGOC – қаржы ағыны мен энергия ағынын қатар басқарып отырған шебер ойыншы.
2. EBITDA: Операциялық қуат
- 2022 жыл – 102,5 млрд теңге
- 2023 жыл – 108,1 млрд теңге
- 2024 жыл – 124,9 млрд теңге
Өсу қарқыны – тұрақты, сенімді
EBITDA – бұл компанияның «бұлшық еті», яғни негізгі қызметтен түсетін таза операциялық табысы. KEGOC бұлшық етін жыл сайын «жаттықтырып», табысын өсіріп отыр. Бұл дегеніміз – шығын азайған, табыс артып жатыр. Қаржы мамандары мұны «жақсы басқару» деп атайды.
3. Таза табыс: Қалтаға түсетін пайда
- 2022 жыл – 26,7 млрд теңге
- 2023 жыл – 43,4 млрд теңге
- 2024 жыл – 59,5 млрд теңге
Таза табыс 2 жылда 2,2 есе артты
Бұл — жай ғана сандар емес. Бұл әр акционердің, әр инвестордың көзіндегі қуаныш пен есепшотындағы өсім. KEGOC таза табысты арттыра отырып, дивидендтерді де көбейтіп келеді. Енді компания акциясын иелену — тек ұлттық мүдде емес, нағыз қаржылық стратегияға айналып барады.
KEGOC: Болашақ бағыты және әлсіз тұстары
KEGOC – еліміздің электр энергиясын тарату жүйесінің басты операторы. Бірақ кез келген алыптың өз осал тұстары болады. Оларды білмей, болашақты болжау қиын.
Әлсіз тұстары:
1. Тәуелділік тарифтерге
KEGOC табысының басым бөлігі – электр қуатын тасымалдау қызметі үшін алынатын тарифтерге байланысты.
Тарифтерді мемлекет реттейтіндіктен, компанияның бағаларды өз бетінше көтеруге мүмкіндігі жоқ.
Бұл – табыстың өсуін тежейтін басты фактор.
2. Капиталды көп қажет ететін бизнес
Электр желілерін жаңарту, кеңейту – арзан жұмыс емес.
Жаңа инфрақұрылым салу, ескісін жөндеу мульти-миллиардтық инвестициялар талап етеді.
Бұл – шығындарды арттырып, таза табысқа қысым түсіреді.
3. Технологиялық тәуекелдер
Энергетика саласы – цифрландыру мен автоматтандыруға бет алған кезеңде.
KEGOC бұл бағытта бірқатар жобаларды қолға алғанымен, технологиялық артта қалу қаупі бар.
Бәсекелес ортада тиімділік төмендеп кетуі мүмкін.
4. Климаттық және апаттық тәуекелдер
Электр желілері – дауыл, боран, аяз, өрт сияқты табиғи құбылыстарға тәуелді.
Бір ірі апат – бүкіл аймақта жарықтың үзілуіне және үлкен қаржылық шығынға әкелуі мүмкін.
5. Акциялар бағасының құбылмалығы
KEGOC дивидендтері жоғары болғанымен, акция бағасы соңғы жылдары айтарлықтай төмендеді.
Инвестор үшін бұл тұрақсыздық белгісі болуы мүмкін.
Болашағы: Мүмкіндіктер мен өсу бағыттары
1. Жасыл энергетикамен интеграция
Қазақстанда жаңартылатын энергия көздері (күн, жел) дамып келеді.
Бұл энергияны ұлттық желіге қосу міндеті – KEGOC-қа тиесілі.
Компания жаңа станцияларды желіге интеграциялау арқылы қосымша табыс таба алады.
2. Сандық трансформация
KEGOC цифрлық басқару жүйесін енгізіп жатыр (SCADA, Big Data).
Бұл – желіні тиімді басқарып, шығынды азайтуға, апаттық жағдайларды болдырмауға мүмкіндік береді.
Сандық серпіліс компанияны жаңа деңгейге шығарады.
3. Аймақтық экспорттық әлеует
Қазақстан Орталық Азияда электр транзитінің хабына айнала алады.
KEGOC Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан елдерімен байланыс орнатып, трансшекаралық саудадан пайда көре алады.
4. Дивидендтік саясат – инвесторға тартымды
Компания жыл сайын тұрақты түрде жоғары дивиденд төлеп келеді.
2024 жылы бұл көрсеткіш бұрын-соңды болмаған деңгейге – 163,4 теңгеге жетті (екі бөлікте).
Бұл – ұзақ мерзімді инвесторлар үшін тартымды фактор.
KEGOC – қаржылық тұрақты, стратегиялық маңызды компания. Бірақ ол мемлекеттік реттеуге тәуелді, технологиялық жаңаруды қажет етеді.
Сонымен қатар, жасыл энергия, цифрландыру, экспорт секілді өсу мүмкіндіктері өте жоғары.
Егер KEGOC осы мүмкіндіктерді дер кезінде пайдаланып, технологиялық серпін жасай алса – ол жай ғана монополист емес, аймақтық энергетикалық ойыншыға айнала алады.
