2025 жылдың 4 шілдесінде Америка Құрама Штаттары өзінің ең басты ұлттық мейрамы — Тәуелсіздік күнін атап өтіп жатыр. Биыл елдің тәуелсіздігіне 249 жыл толып отыр. АҚШ тәуелсіздігіне қалай қол жеткізді? Kursiv Media осы тақырыпқа қысқаша шолу жасады.
Тарихи бастама: 1776 жылдың 4 шілдесі
18-ғасырдың ортасында Солтүстік Америкадағы 13 британдық колония Ұлыбританияның салық саясаты мен қатаң бақылауына қарсы шықты. 1775 жылы АҚШ-тың Тәуелсіздік соғысы басталды. Бір жылдан кейін, 1776 жылы 4 шілде күні Томас Джефферсон бастаған топ Тәуелсіздік декларациясын дайындап, 4 шілдеде Екінші Континентальды Конгресс оны бекітті.
Құжатта халықтың еркін өмір сүруге, бақытқа ұмтылуға және тең құқыққа ие екені жария етілді. Бұл демократиялық идеялар Америка қоғамының іргетасына айналды.
Францияның шешуші рөлі
Америка революциясы кезінде Франция АҚШ-қа әскери, қаржылық және дипломатиялық қолдау көрсетті. Бұл көмексіз АҚШ-тың жеңіске жетуі екіталай еді. Францияның көмегі келесі бағыттарда ерекше болды:
- Әскери қолдау: 1778 жылы Франция мен АҚШ арасында ресми одақ құрылды. Француз әскері мен флоты соғысқа тікелей араласып, американдық әскермен бірге шайқасты.
- Маркиз де Лафайет: Жас француз офицері Лафайет Американың еркіндігі үшін күресіп, генерал Вашингтонның сенімді серігіне айналды.
- Йорктаун шайқасы (1781): Француз флоты британ әскерін теңізден қоршап, бұл шайқас АҚШ-тың шешуші жеңісімен аяқталды.
- Қаржылай көмек: Франция АҚШ-қа үлкен көлемде қаржы бөлді, бұл соғысты жалғастыруға мүмкіндік берді.
Бостандық мүсіні: Франция мен Американың достығының символы
Бостандық мүсіні — Америка Құрама Штаттарының ең танымал символдарының бірі. Бұл мүсінді 1886 жылы Франция Америкаға тәуелсіздігінің 100 жылдығына орай сыйға тартқан. Мүсін еркіндік, демократия және жаңа өмірге деген үміттің белгісі ретінде Нью-Йорк қаласының маңындағы Эллис аралына орнатылған. Мүсіннің авторы — француз мүсіншісі Фредерик Бартольди, ал ішкі темір құрылымын Эйфель мұнарасын салған инженер Гюстав Эйфель жобалаған. Оң қолында алау ұстаған әйел бейнесі әлем халықтарына еркіндік жарығын таратса, сол қолындағы тақтада 1776 жылдың 4 шілдесі — АҚШ-тың тәуелсіздік алған күні жазылған. Мүсіннің аяқ жағындағы үзілген шынжырлар — езгіден құтылудың белгісі. Бүгінде Бостандық мүсіні — тек Американың емес, бүкіл әлем үшін еркіндік пен үміттің символы саналады.
Мерекелік дәстүрлер: от шашу мен отбасылық пикник
АҚШ-та 4 шілде күні шерулер, от шашулар, музыкалық фестивальдер, отбасылық іс-шаралар ұйымдастырылады. Елдің түкпір-түкпірінде адамдар үйлеріне ұлттық туларын іліп, патриоттық әндер шырқалады.
Фейерверкпен тойлау дәстүрі елдің негізін қалаушылардың бірі — Джон Адамс тарапынан ұсынылған. Ол өзінің әйелі Эбигейлге жазған хатында:
«Америка тәуелсіздігі әр жылы от шашу, қоңырау үні, от пен жарық, ойын-сауықпен тойлануы керек», — деген.
АҚШ президенттеріне қысқаша шолу
АҚШ президенттері — елдің тарихы мен бағытын қалыптастырған басты тұлғалар. Бүгінге дейін Американы 46 президент басқарды. Солардың ішіндегі ең маңыздысы мен ерекшеленетіндері:
| № | Президент | Қызмет мерзімі | Ерекшелігі |
|---|---|---|---|
| 1 | Джордж Вашингтон | 1789–1797 | Тұңғыш президент, Тәуелсіздік соғысы батыры |
| 2 | Джон Адамс | 1797–1801 | 2 шілдені Тәуелсіздік күні деп санаған, заңгер, дипломат |
| 3 | Томас Джефферсон | 1801–1809 | Тәуелсіздік декларациясының авторы, білім мен ғылымды қолдаушы |
| 16 | Авраам Линкольн | 1861–1865 | Құлдықты жойған, Азамат соғысын аяқтаған |
| 32 | Франклин Рузвельт | 1933–1945 | Ұлы депрессия мен Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі көшбасшы |
| 35 | Джон Кеннеди | 1961–1963 | Ең жас сайланған президент, қастандық құрбаны |
| 40 | Рональд Рейган | 1981–1989 | Бұрынғы актер, суық соғысты тоқтатудағы рөлімен танымал |
| 44 | Барак Обама | 2009–2017 | АҚШ тарихындағы алғашқы афроамерикалық президент |
| 45-47 | Дональд Трамп | 2017–2021, 2025–қазіргі | Кәсіпкер, медиа тұлға, екінші рет сайланған алғашқы үзілісті президент |
Бүгінгі Тәуелсіздік күні: ұлттық бірлік пен демократия символы
Қазіргі Америка үшін Тәуелсіздік күні — ұлттық рух, азаматтық бірлік және демократиялық құндылықтарды дәріптейтін күн. Бұл күн ел азаматтарына еркіндікке жету жолындағы күрестің маңызын және демократияның құндылығын еске салады.
Келесі жылы, 2026 жылы, Америка Құрама Штаттары өзінің 250 жылдығын кең көлемде атап өтпек.
Бұған дейін, Тоқаев Трампты АҚШ-тың тәуелсіздік күнімен құттықтап жеделхат жіберген еді.
