Әлеуметтік тұрақтылық пен ашықтыққа басымдық: Kursiv ESG Conference 2025 қалай өтті

Алматыда мемлекет, бизнес және халықаралық ұйым өкілдерінің басын қосқан дәстүрлі Kursiv ESG Conference 2025 іс-шарасы өтті. Форумда тұрақты даму стандарттарының жаңа кезеңдері талқыланды. Негізгі назар ESG қағидаттарын іс жүзінде енгізу, платформалық жұмыспен қамтуды реттеу, «жасыл» облигациялар нарығын дамыту және ақпаратты ашу бойынша халықаралық IFRS S1/S2 стандарттарына көшуге аударылды.

«ESG –ауыртпалық емес, салауатты экономикаға жол»

Kursiv.media бас директоры Анастасия Новикова конференцияны аша отырып, тұрақты даму қағидаттары енді сәнді тренд емес, Қазақстанда нақты тәжірибеге айналып келе жатқанын атап өтті. Бірнеше жыл бұрын ESG тек «сәнді сөз» ретінде жиі айтылып, іс жүзінде сирек қолданылған еді. Қазір жағдай өзгеріп келеді.

Анастасия Новикова поблагодарила участников, экспертов и партнеров конференции за интерес к теме и поддержку форума. Особые слова благодарности она адресовала генеральному спонсору мероприятия Yandex Qazakstan.

«ESG күн тәртібі Қазақстан үшін шынымен өзекті бола бастады. Иә, көптеген компаниялар ESG-ді қосымша ауыртпалық пен қаржылық шығын деп қабылдайды. Бірақ болашаққа көз салғандар мұның олай еместігін түсінеді», – деді Новикова.

Ол экология, әлеуметтік жауапкершілік және корпоративтік басқару секілді ESG-дің құрамдас бөлігі халықтың өмір сапасы мен экономиканың тұрақтылығымен тікелей байланысты екенін айтты. Экология туралы айтқанда, бұл – таза су мен ауа, яғни дені сау ұлт, ал әлеуметтік салада адам капиталының дамуы, өйткені кез келген компанияның басты ресурсы – адам. Басқаруда мәселесінде – ашықтық пен айқын құрылым, бүгінгі таңда бұл инвесторлар үшін негізгі бағдар.

«ESG-дің барлық үш бағытын дамыта отырып, компания тек бизнесін емес, ел экономикасын да нығайтады. Біз Kursiv-тегілер тек оқиғалар туралы жазғымыз келмейді – елдің дамуына үлес қосып, бизнес, мемлекет және қоғам арасындағы ашық диалог алаңын құрғымыз келеді», – деді Новикова.

Әлеуметтік тұрақтылық – ESG тізбегіндегі жетіспейтін бөлігі

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Виктория Шегай өз сөзінде ESG талқылауларында көбінесе оның басты құрамдас бөлігі – әлеуметтік тұрақтылық ескерілмей қалатынын атап өтті.

«Біз ESG-ді көбіне экологиямен және корпоративтік басқарумен байланыстырамыз, бірақ негізгі тұлға – адам назардан тыс қалып жатады. Ал кез келген тұрақты модельдің өзегі – адам», – деді вице-министр.

Қазір Қазақстанда шамамен 1 миллион адам немесе жұмыспен қамтылғандардың 10%-ы цифрлық платформалар арқылы еңбек етеді. Олардың қатарында курьерлер, таксистер, жеткізу және микрожұмыстарды орындаушылар бар.

«Мұндай еркін еңбек формалары жаңа әлеуметтік қорғау құралдарын қажет етеді», – деп атап өтті ол. – «Өткен жылы біз Yandex Qazaqstan компаниясымен бірге платформалық жұмыскерлерді әлеуметтік және медициналық сақтандыру жүйелеріне қосу бойынша пилоттық жоба бастадық».

Нәтижесінде 90 мың адам тұрақты әлеуметтік аударымдар жасай бастаған.

Тәжірибе көрсеткендей, фрилансерлер үшін жеке кәсіпкер ретінде тіркелу қолайсыз, өйткені табыс тұрақсыз, жұмыс мерзімі белгісіз. Сондықтан жаңа Әлеуметтік және Салық кодекстеріне түзетулер енгізілді. Енді платформалардың қатысушылары жеке кәсіпкерлікті тіркемей-ақ өзін-өзі жұмыспен қамтығандар ретінде жұмыс істей алады.

Олар үшін бірыңғай 4% мөлшерлеме енгізілді:

• 2% – зейнетақы жарналары,
• 1% – әлеуметтік сақтандыру,
• 1% – медициналық сақтандыру.

Мемлекет бұл санат үшін жеке табыс салығынан бас тартты.

«Біздің мақсатымыз – көбірек салық жинау емес, адамдарда әлеуметтік қорғау жүйесіне қатысу мәдениетін қалыптастыру. Адам өз болашағы үшін жауапкершілікті сезініп, сақтандыру мен жинақ жүйесіне сенуі керек», – деді Виктория Шегай.

Платформадағы жұмыспен қамту ашықтықтың салалық стандартына айналуға тиіс

Yandex Qazaqstan басшысы Тимур Шалекенов цифрландыру мен жаңа Салық кодексі такси мен жеткізу салаларындағы платформалық жұмысты әлеуметтік тұрғыда қорғалған және қаржылық тұрғыда ашық етуге көмектесетінін айтты.

«Біз үшін ең бастысы – платформамыздағы серіктестердің әлеуметтік тұрғыда қорғалғанын сезінуі. Бұл уақытша табыс көзі емес, икемді кестесі бар толыққанды жұмыс», – деді ол.

Шалекеновтың айтуынша, платформалық жұмысты реттеу әлі де шынайы жағдайдан артта қалып отыр, әрі оны жетілдіру қажет. Жаңа Салық кодексі цифрлық платформалардың ішкі процестерін ішінара ескергенімен, түрлі жұмыспен қамту формаларын біріктірудің барлық қырлары қамтылмаған.

«Егер адамның жеке кәсіпкерлігі немесе басқа бизнесі болса, ол өзін-өзі жұмыспен қамтыған мәртебесін ресми түрде біріктіре алмайды. Жаңа кодексте бұл мүмкіндік ескерілсе, өсу әлеуеті зор болар еді», – деді ол.

Шалекенов реттеу кезең-кезеңімен дамитынын айтты:

«Біз соңғы нүктеге жеттік деп айта алмаймыз. Маңыздысы – қозғалыс. Әр тоқсанда нарықты барынша ашық әрі түсінікті етуге ұмтылуымыз керек».

Қазақстанның ESG нарығы 1 триллион теңгеге жуықтады

IFC Орталық Азия мен Түркия бойынша ESG жөніндегі кеңес беру бағдарламасының сарапшысы Адалят Абдуманапова Қазақстандағы тұрақты қаржыландыру нарығы пікірталастан практикаға өтіп, «жасыл» облигациялар саны мен инфрақұрылым тереңдігі артып келе жатқанын атап өтті.

Оның айтуынша, Қазақстандағы ESG-дің дамуы реттеушілер мен сарапшылардың (ҚНРДА, Ұлттық банк, биржа және халықаралық кеңесшілер) бірлескен жұмысының нәтижесі. 2022 жылдан бері биржадағы тұрақты қарыз нарығы айтарлықтай жеделдеді: бүгінде жасыл, әлеуметтік және тұрақты даму облигациялары секілді 38 ESG-облигация орналастырылған, олардың жалпы көлемі 1 трлн теңгеге жуықтаған.

Негізгі сұраныс даму институттары, ұлттық компаниялар мен жеке инвесторлардан келіп отыр.

Халықаралық қорлар инвестициялық декларацияларына ESG-скринингті барған сайын жиі енгізіп, қарапайы мәлімдемелерді ғана емес, нақты расталған деректерді талап етуде. Осыған байланысты жобаларды тексеружәне стандартталған есептілік, айқын облигация паспорттары мен тексерушілерге бірыңғай тәсілдер сияқты инфрақұрылымды тереңдетуге сұраныс артып отыр

«Әлемдік инвестициялық қауымдастық ESG бойынша тұрақты ұстанымда. Біздің міндет – тек «жасыл» белгі емес, әсер ету сапасын көрсететін нақты метрикалар бар инфрақұрылым құру», – деп қорытындылады Абдуманапова.

Kursiv ESG Conference 2025 қатысушылары

• Виктория Шегай (Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі)
• Тимур Шалекенов (Yandex Qazaqstan басшысы)
• Ляззат Қайбалдыева (CAIER ESG-консалтинг бөлімінің жетекшісі)
• Адалят Абдуманапова (IFC сарапшысы)
• Виктор Коваленко (Ernst & Young компаниясының Орталық Азиядағы ESG бойынша өңірлік директоры)
• Макпал Бедрек (ҚНРДА өкілі)
• Айнагүл Искакова (KASE басқарма төрағасының орынбасары)
• Баглана Мусина (Freedom Holding Corp.)
• Мария Тимофеева (Yandex Qazaqstan)
• Анар Жұмагұлова (Beeline Қазақстан)
• Василий Калабин (PwC Kazakhstan)
• Виктор Коваленко (EY)

Kursiv.media Қазақстанда ESG тақырыбын жүйелі түрде дамытып келеді.
Басылым 2022 жылы бизнес қауымдастықтың алғашқы тұрақты даму тәжірибелерін жариялады, ал Kursiv ESG Conference осы жұмыстың қисынды жалғасы ретінде бизнес, мемлекет және сарапшылар арасындағы диалог алаңына айналды.

Бас серіктес: Yandex Qazaqstan

Ақпараттық серіктестер:

• Baribar
• Dknews
• Bluescreen
• 65info.kz
• Er10
• Город24
• Weproject.media
• Rednews