Отбасы банктің басқарма төрағасы Ләззат Ибрагимова қарапайым коммерциялық банктерге тұрғын үй жинақтары жүйесінде жұмыс істеуге рұқсат етілсе, Қазақстанда тәуекелді жағдайлар болатынын ескертті.
Қазіргі уақытта Отбасы банк тұрғын үй құрылыс жинақтары (ТҚЖ) жүйесіндегі жалғыз оператор және мемлекет салымдар бойынша сыйлықақыларды төлеуге үлкен сома жібереді.
Алайда қазір парламентте барлық банктерге жеңілдетілген ипотека алу мүмкіндігінің орнына төмендетілген мөлшерлеме бойынша (мысалы, 2%) депозиттер ұсыну – ТҚЖ жүйесінде жұмыс істеуге құқық беретін түзетулер талқылануда.
«Біз шағын және орта бизнеске несие бермейміз, құрылыс компанияларына несие бермейміз, тұтынушылық несие бермейміз, ал әмбебап банкте сіздің салымыңыз осы төмен мөлшерлемемен бұлыңғыр болады. Тұтынушылық несие немесе несиелеудің басқа түрлері үшін қайнар көзі бола алады. Осы тұрғыдан алғанда одан да күшейтілген бақылау қажет болады», – деді ол «Астана» халықаралық қаржы орталығының (AIX) биржа басшысы Әсел Мұқажанованың подкастында.
Ибрагимова коммерциялық банктің ең маңызды міндеті пайданы ұлғайту және акционерлерге дивидендтер төлеу екенін еске салды.
«Акционерлерге және банк алдына қойылған міндеттерге мұқият қарау керек шығар. Егер коммерциялық банктің ең үлкен міндеті – таза пайданы көрсету және акционердің алдында жақсы дивидендтік кірісті көрсету болса, қалғанының бәрі осы стратегиялық мақсатқа кетеді. Сондықтан мен, сарапшы ретінде, шешім қабылдайтын құрылымдардың барлығына мұқият қарап, осындай шешім қабылдауға болатын тәуекелдер бар ма деп ойлағанын қалаймын», – деді ол.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Қазақстандағы барлық банктерге тұрғын үй құрылыс жинақтары жүйесі шеңберінде халыққа ипотека беруге мүмкіндік беретін заңнамалық түзетулер әзірледі. Әзірге Отбасы банк Қазақстанда ТҚЖ жүйесінде жұмыс істейтін жалғыз банк. Ол салымшылардың ақшасын тұрғын үй жинағына тартуды, мемлекеттік сыйлықақыны төлеуді және төмен мөлшерлемелер бойынша ипотека беруді көздейді.
Мемлекеттік қолдаудың арқасында Отбасы банктің ипотекалық қарыздары бойынша сыйақы мөлшерлемелері жылдық 3,5%-дан 5%-ға дейін ауытқиды, ал нарықтық ипотека бойынша мөлшерлемелер жылдық 20-25% құрауы әбден мүмкін. Реттеуші бірнеше рет ипотека бойынша шекті мөлшерлемені жылдық 20%-ға шектеуге тырысты, алайда Ұлттық банктің базалық мөлшерлемені 10 қазанда бірден 1,5 пайыздық тармаққа-жылдық яғни 18%-ға дейін көтеруімен банктердің маржасын ескере отырып, мұны істеу іс жүзінде мүмкін болмады.
