Сүт зауыты, жаңа порт және транзит артуы: Қазақстан-Иран келісімі
Президенттер Қасым-Жомарт Тоқаев пен Масуд Пезешкиан Қазақстан-Иран бизнес-форумына қатысты. Ақорданың баспасөз қызметі хабарлағандай, екі елдің көшбасшылары сауданы күрт ұлғайту және экономика, көлік, технология және экологиядағы әріптестікті кеңейту жоспарларын мәлімдеді.
2 млрд доллар тауар айналымына жету
Қазақстан-Иран бизнес форумында Қасым-Жомарт Тоқаев өткен жылы екі ел арасындағы тауар айналымы 340 млн доллардан асып, биыл бірнеше есе өсім күтілетінін айтты. Қазақстан мен Иран сауда көлемін алдымен 1 млрд долларға, содан кейін 2 млрд долларға дейін көтеруге келісті.
«Соңғы 20 жылда Иран Ислам Республикасы Қазақстан экономикасына 226 миллион доллардан астам инвестиция салды. Қазіргі уақытта біздің елімізде ирандық бизнес-қоғамдастық ашқан 350-ден астам кәсіпорын табысты жұмыс істеуде», – деді Тоқаев.
Президент олардың саны өсетініне сенім білдірді.
Логистика: порттарға басымдық беру және транзитті арттыру
Форумның басты тақырыбы көлік дәліздерін дамыту болды. Тоқаев Қытай мен Еуропа арасындағы жүктердің 85%-ы Қазақстан аумағы арқылы өтетінін еске салды. Ол Иранды логистиканы кеңейтудің маңызды серіктесі деп атады.
Елдер Иранның Шахид Раджай портында бірлескен терминал салуды және Ақтау мен Құрық порттарының Амирабад, Анзали, Бендер-Аббас және Чабахармен байланысын нығайтуды жоспарлап отыр.
«Біз Ақтау және Құрық порттарының ирандық Амирабад және Анзали порттарымен байланысын орнатуға мүдделіміз. Сондай-ақ Бендер-Аббас және Чабахар теңіз порттарымен серіктестік орнату жоспарлары бар. Біз үшін Орталық Азияны Парсы шығанағымен байланыстыратын мультимодальды дәліздерді дамыту маңызды, бұл істе Қазақстан – Түрікменстан – Иран темір жолы ерекше рөл атқарады», – деді Тоқаев.
Президент Қазақстан – Түрікменстан – Иран бағыты бойынша тасымалдау көлемі 2030 жылға қарай екі есеге артуы мүмкін екенін атап өтті.
Ауыл шаруашылығы: жаңа сүт зауыты және астық сатылымының өсуі
Иран қазақстандық астықты ірі сатып алушылардың бірі болып қала береді. Өткен жылы аграрлық тауар айналымы 220 млн долларға жетті, ал 2025 жылдың 10 айында астық сатылымы 280 млн-ға шықты.
Ирандық Solico Group Қазақстанда қуаттылығы жылына 200 мың тонна өнім шығаратын сүт зауытын салып, балалар тағамын өндіруді бастауға ниетті. Kourosh Food Industry өсімдік майын шығару және құс шаруашылығын дамыту жобаларын қарастыруда.
Тоқаев Қазақстанның агросектордағы жаңа бірлескен жобалар үшін ашық екенін атап өтті.
Цифрландыру: жасанды интеллект пен инновация
Қазақстан цифрлық трансформацияны күшейтуде. Аймақтағы алғашқы жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі құрылды. Биыл Орталық Азиядағы алғашқы суперкомпьютер іске қосылып халықаралық жасанды интеллект орталығы Alem.AI ашылды.
Алатау қаласын криптоиндустрия мен технологиялық бизнес үшін озық даму хабының аумағы ретінде дамытуға ерекше назар аударылады. Президент ирандық компанияларды цифрлық саладағы ынтымақтастыққа шақырды.
Каспий: экологиялық сын-қатерлерге бірлескен жауап
Тоқаев Каспий теңізін сақтауды басты міндеттердің бірі деп атады. Ол су деңгейінің төмендеуі аймақтың экологиясы мен экономикасына әсер ететінін атап өтті.
Президент Каспийді құтқару жөніндегі мемлекетаралық бағдарламаны әзірлеуді және халықаралық ұйымдарды белсенді түрде қосуды ұсынды. Қазақстан Тегерандағы VII Каспий саммитіне қатысуды жоспарлап отыр және алдағы екі жылда IV Каспий Экономикалық Форумын өткізуді ұсынды.
Иранның ұстанымы: жаңа жобалар және тікелей рейстер
Президент Масуд Пезешкиан жеке сектор бірқатар перспективалы бағыттарды қалыптастырғанын атап өтті. Олардың ішінде Каспийдегі кеме қатынасы консорциумы; Ақтаудағы ауыл шаруашылығы өнімдерінің қоймалары мен тарату орталығының құрылысы; азық-түлік және орау өнімдерінің бірлескен зауыты; Алматыдағы құрылыс материалдарының экспорттық паркі, сондай-ақ минералдық ресурстар және шикізатты қайта өңдеу саласындағы жобалар бар.
«Біз, сондай-ақ, Иран-Қазақстан бірлескен сауда кеңесін құруды, тікелей әуе рейстерін ашуды, бизнес–визаларды оңайлатуды және екі елде сауда көрмелерін өткізуді қолдаймыз», – деді Иран президенті.
Бұған дейін Тоқаев Иран президентін «Көрші тату болса – құт» деген мәтелмен қарсы алған еді.
