Алтын бағасы жай ғана бір унция металдың құны емес. Ол – әлемдік экономиканың, қаржы жүйесіне деген сенімнің және геосаяси ахуалдың индикаторы. Сондықтан алтын бағасының қозғалысын инвесторлар, орталық банктер және саясаткерлер мұқият қадағалайды.
Нарықтар Рождествоны күтуде, орталық банктер – деректерді аңдиды
Жыл соңына қарай жаһандық қаржы нарықтары екіұдай күйге түсті: инвесторлар дәстүрлі Рождестволық раллиге үміт артса, орталық банктер экономикалық деректерге сүйеніп, асықпай әрекет етуге көшті. Ақша-несие саясатының болашағы қазір бұрынғыдан да көбірек статистикаға тәуелді.
Debasement trade және алтынның тарихи серпілісі
Негізгі әлемдік валюталардың әлсіреуі мен облигация кірістілігінің жаһан бойынша өсуі (әсіресе, Жапонияның мемлекеттік қағаздары есебінен) инвесторларды қайтадан debasement trade – ақшаның құнсыздануына қарсы сауда стратегиясына алып келді.
Осының аясында алтын тарихта алғаш рет унциясы 4400 доллардан жоғары көтеріліп, абсолют рекорд орнатты. Бұл раллиге геосаяси тәуекелдердің күшеюі де «үлес» қосты:
- АҚШ-тың Венесуэла мұнайын жеткізуге шектеу қоюы,
- Украинаның Ресейдің «көлеңкелі флоты» танкеріне Жерорта теңізінде жасаған алғашқы шабуылы.
Қазақстанда 22 желтоқсандағы 1 гр алтынның бағасы -72 024 теңгені құрайды.
ETF және орталық банктер арасындағы «алтын бәсеке»
Алтынға бағытталған ETF-терге капитал ағымы бес апта қатарынан жалғасуда. 2025 жылы мамырдан басқа айларда қымбат металға инвестиция салатын қорлар өз резервтерін ұлғайтты.
Goldman Sachs сарапшыларының пікірінше, жеке инвесторлар мен орталық банктер шектеулі алтын құймалары үшін бәсекеге түсе бастады. Бұл үрдіс сақталса, 2026 жылы алтын бағасы 4900 доллар деңгейіне жетуі мүмкін.
Қаржы нарықтарында белгісіздік күшейген сайын инвесторлар үшін ең басты сұрақтардың бірі – капиталды қалай сақтау керек? Осы тұста ғасырлар бойы өз маңызын жоғалтпаған құрал бар. Ол – алтын. Бүгінде алтын тек бағалы металл емес, ол сенім активі, яғни жүйелік тәуекелдерге қарсы қорғаныс.
Неліктен алтын «қорғаныс активі» саналады?
Алтынның басты артықшылығы – оның ешбір мемлекеттің міндеттемесіне байланбауы. Акция – компанияға, облигация – үкіметке немесе корпорацияға тәуелді. Ал алтын – дербес актив. Сондықтан:
- инфляция үдегенде,
- валюталар құнсызданғанда,
- геосаяси қақтығыстар күшейгенде,
- қаржы жүйесіне сенім азайғанда
инвесторлар капиталды дәл алтынға көшіреді.
Ақша-несие саясаты және алтын
Орталық банктердің мөлшерлеме саясаты алтын бағасына тікелей әсер етеді. Нақты (real) пайыздық мөлшерлемелер төмендеген немесе теріс аймаққа өткен кезде, алтынның тартымдылығы артады. Себебі ол пайыз әкелмесе де, құнды сақтайды.
Соңғы кезеңде АҚШ ФРЖ-сының, Еуропа орталық банкінің және Жапония банкінің шешімдері алтынды қайтадан күн тәртібіне шығарды. Ақша массасының өсуі мен бюджет тапшылықтарының ұлғаюы инвесторларды «ақшаның құнсыздануынан сақтану» стратегиясына итермелеп отыр.
Геосаяси тәуекелдер факторы
Алтын бағасы көбіне қорқыныш индексімен бірге қозғалады. Соғыс қаупі, санкциялар, энергия нарығындағы дағдарыстар – мұның бәрі алтынға деген сұранысты арттырады. Өйткені ол – кез келген сценарийде өтімділігін жоғалтпайтын актив.
Қазіргі жағдайда Таяу Шығыс, Украина–Ресей қақтығысы, шикізат нарығындағы саяси шешімдер алтынды портфельдің «сақтандыру полисіне» айналдырды.
Орталық банктер неге алтын жинап жатыр?
Соңғы жылдары орталық банктердің алтын сатып алуы рекордтық деңгейге жетті. Бұл бірнеше маңызды сигнал береді:
- доллар мен резервтік валюталарға тәуелділікті азайту;
- ұлттық резервтердің сапасын арттыру;
- ұзақ мерзімді тұрақтылықты қамтамасыз ету.
Яғни алтынды тек жеке инвесторлар емес, мемлекеттердің өзі қорғаныс активі ретінде қарастырып отыр.
Алтынның шектеулері бар ма?
Әрине, алтын – «сиқырлы құрал» емес. Қысқа мерзімде оның бағасы құбылмалы болуы мүмкін. Экономика тұрақты өсіп, мөлшерлемелер жоғары болған кезеңде алтын акциялардан қалып қояды. Сондықтан ол табыс табу үшін емес, тәуекелді азайту үшін қажет.
Қорытынды
Алтын – пайда қуатын актив емес, капиталды сақтау құралы. Ол әсіресе тұрақсыздық дәуірінде өз рөлін айқын көрсетеді. Сондықтан кәсіби инвесторлар үшін алтын – портфельдің табысты бөлігі емес, оның қауіпсіздік жастығы.
Қазіргі жаһандық жағдайда алтынның қорғаныс активі ретіндегі мәртебесі бұрынғыдан да нығайып келеді.
