Жаңалықтар

Қазақстанда Tengrinews.kz сайты DDOS шабуылына ұшырағанын хабарлады. Бірақ қорғаныс жүйесі сыр берген жоқ. Мұндай шабуыл желтоқсан айының басында да болды деп жазды басылым.

«Ол [қорғаушы] күдіктеніп, Астанадағы «Қазақтелеком» абоненттерінің (және олардың ұялы байланыс операторларының) мекенжайларын жауып тастады», – деп баяндады басылым өзінің Telegram-каналында.

«Қазақтелекомның» техникалық мамандары мәселені шешуге көмектесті, Tengrinews.kz оның себептерін анықтауды жалғастыруда.

2023 жылдың соңында басқа интернет-басылымдарға да шабуыл жасалды. Kursiv Media оқырмандары серверлерге сұраныс санының күрт өсуіне байланысты медиа-сайттарға кіруде қиындықтарға тап болды. 2023 жылдың 6 желтоқсаны мен 11 желтоқсаны аралығында сұраныстардың көлемі 1,3 миллиардқа жетті. Былай күндерде қаралым саны 0,6–1 миллион болатын. Сол себепті тиіст...

Алматы қаласында Қаңтар оқиғасы кезінде қираған нысан орнына мультифункционалды бизнес-парк ашылады. 2022 жылы «Променад» сауда үйі тоналған.

Promenade ЖШС қала құрылысын жоспарлау және урбанистика басқармасына бұл жерді қалай түлететіні туралы ақпарат берген. Орталықта коворкинг ашылады. Алты мәжіліс залы, екі зал және 46 кеңсе жабдықталады деп жазды Tengrinews.kz.

Сауда үйі Абай даңғылы мен Байтұрсынұлы көшесінде тұр. Қаңтар оқиғасы кезінде ғимарат іші өртенді. Оның үстіне бейсауат жүргендер тонаған.

Қаладағы бүлік кезінде 335-тен астам ғимарат қираған. Оның 10-ы мемлекеттік мекемелер деп есептелінеді.

Қызылордада қызды жезөкшелікке тартқан күдіктінің ісі жабық сот отырысында қаралды. Қалалық №2 сот оны 4,5 жылға бас бостандығынан айырды.

Сотталушы заңсыз жолмен пайда табуды көздеген. Қаршадай қызды интимдік қызмет көрсетуге бірнеше рет тартқан. Қорғаушы айыпталушының баласы бар екенін айтып, жазаны жеңілдетуді сұраған.

Қалалық сот материалдары бойынша жәбірленушінің өкілі күдіктіні кешіретінін айтқан.

«Сот үкімімен сотталушы ҚР ҚК 309-бабы 2-бөлігінің 2),3)-тармақтары бойынша кінәлі деп танылып, 4 жыл 6 ай мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалды», – деп хабарлады №2 соттың баспасөз қызметі.

Бұған дейін 16 жастағы оқушы қызды қатарластары зорлады деген ақпарат тарады. Жыныстық құлдықта болған қызды...

Қазақстан футбол құрамасының бас бапкері, ресейлік тренер Станислав Черчесов әлеуметтік желіде қазақша жаза бастады.

Ол шабуылшы Абат Айымбетовті түрік клубы «Адана Демирспордағы» жетістігімен құттықтаған.

«Ойыншыларымыздың еуропалық чемпионаттардағы жетістіктерін ұдайы бақылап отырамын. Кеше шабуылшы Абат Айымбет Түркиядағы чемпионатта «Адана Демирспор» үшін гол салды. Бұл – оның үшінші матчтағы үшінші голы. Міне бүгін Абатқа қоңырау соғып, жетістігімен құттықтадым. Осы қарқынды төмендетпеуіне тілектестік білдірдім. Ол дарынды жігіт, болашағы алда. Жарайсың, бауырым!», – деп жазды Станислав Черчесов.

Мұның алдында құраманың бас бапкері қазақша сауал қойған журналисті келеке етіп, французша жауап беруге ұмтылған болатын. Бірақ ол кейіннен мұнысын әзілге жорыған...

Қостанайда ERG-ге қарасты қарасты мекемеде бір жұмысшы қаза болды. Бұл туралы Соколов-Сарыбай тау кен байыту өндірістік бірлестігінің баспасөз қызметі хабарлады.

«Вагон төңкергішті жөндеу кезінде слесарь өмірге сәйкес келмейтін жарақат алды», – делінген хабарламада.

Қостанайда ERG-ге қарасты қарасты Соколов-Сарыбай тау кен байыту өндірістік бірлестігі ERG тобына кіреді. Темір кенін өндіріп, өңдеумен айналысады.

Мұның алдында, 30 қазанда Ақтөбе облысы Хромтау ауданындағы Дөң тау-кен байыту комбинатында апат салдарынан екі қызметкер опат болған еді. «Қазхром» ТҰК» АҚ филиалы қаза болған жұмысшылардың отбасына көмек беретінін айтқан. Бұл компания да ERG-ге қарайды.

Бұл оқиғадан кейін хром, марганец, ферроқорытпалар өндіретін «Қазхромды» еңбек...

Банк ЦентКредит артықшылығы бар акциялары үшін 2023 жылға дивиденд төлемек. Биыл сәуір айында қаржы ұйымы қарапайым акциялар бойынша дивиденд төлемейтінін хабарлаған.

Акционерлердің кезекті шешімі бойынша, «қарапайым акцияға айырбасталатын артықшылығы бар акцияға» 42 теңге есептеледі. Дивиденд төлеу 30 желтоқсаннан басталады.

Қор биржасының мәліметі бойынша, банктің CCBNp тикерімен 295 414 дана артықшылығы бар акциясы айналымда жүр. Әр акцияға 42 теңгеден есептегенде 12,4 млн теңге дивиденд төленбек. 2022 жыл үшін де артықшылығы бар акциялары үшін 12,3 млн теңге аударылған.

Былтыр банктің таза пайдасы 2022 жылмен салыстырғанда 10 млрд теңгеге қысқарып, 135 млрд теңгені құраған болатын. Сол кезда қаржы ұйымының былтырғы пайдасы банктің өзінде...

Tesla электромобильдерінен ақау шығып, қайтарып алып жатыр. Кері қайтарылатын Model 3, Model Y, және  Cybertruck электропикаптарының ұзын-саны – 700. Оған дөңгелектерінің қауіпсіздігіне қатысты түйткіл шыққаны түрткі болып отыр.

 Интерфакстың хабарлауынша, компания дөңгелектеріндегі қысымды бақылау жүйесінен кілтипан табылғанын мойындап отыр. Оны дер кезінде жоймаса, апат қатерін күшейтеді. Бұл түйткілді бағдарламалық қамтамасыз етуді қашықтан жаңарту арқылы кетіруге болады.

Tesla электромобильдерінен шыққан кемшілікке тоқталсақ, дөңгелектегі қысым жүйесіндегі бақылау лампасы жанбай қалуы ғажап емес. Жүргізушіге қысымның төмендегенін ескертпей қалады. Суық мезгілде дөңгелектердің қысымының түсіп кетуі жиі кездеседі.

13 желтоқсандағы жағдай бойынша, Tesla электромобильдерінен шыққан ақауға қатысты компанияға 76 кінәрат талап түскен. Сондай-ақ дөңгелектер...

Алматылық ЖЭС-ті газға көшіру 2026 жылы аяқталу керек. Бұл туралы Алматы тұрғындарымен кездесуінде Алмасадам Сәтқалиев мәлімдеді.

Оның айтуынша, қаладағы экологиялық мәселелерді шешу үшін ЖЭС-ті газға көшіру жоспарланып отыр.

 «2024 жылы өткен мемлекеттік талдаудың нәтижесі бойынша, жоба құны 388 млрд теңгеге жетті. Қазіргі уақытта жоба аясында құрылыс алаңы бойынша геологиялық барлау жүргізілді. 1-кезеңдегі барлау жұмысында 22 ұңғыма бұрғыланды, 2-кезеңдегі барлау жұмысында 111-ден 111 ұңғыма бұрғыланды.  Релелік қалқан ғимараты үшін қадаларды құю жұмыстары аяқталды», – деп түсіндірді Сатқалиев.

Жоба аяқталса, ЖЭС-2 арқылы қалада зиянды заттардың бөлінуін 37,3 тоннадан 2,7 тоннаға дейін азайтуға болады.

ЖЭС-ті көмірден газға көшіру...

Қазақстан экономикасы 2025 жылы 5,5% өсім көрсетуі ықтимал. Мұндай болжамды Еуразиялық даму банкінің сарапшылары жасап отыр. Экономиканың өсіміне бюджет саясаты, базалық мөлшерлемені төмендету, мұнай өндірісінің артуы және мемлекеттік ірі инфрақұрылым жобаларды жүзеге асыруы ықпал етпек.

Қазақстан 2025 жылы Теңіз кен орнын кеңейту жобасын аяқтауды жоспарлап отыр. Кеңейту жобасы аяқталса, өндірілетін мұнай көлемі 40%-ға артады. Ел бюджетінің басым бөлігі мұнайдан түскен салықтан қалыптасатындықтан, өндірістің артуы ел экономикасының дамуына ықпал етеді.

2024 жылдың 11 айында ел экономикасы 4,4% өскен. Бұл Үкімет меже еткен 6%-дан аз.

Инфляция төмендей ме?

Қаржы ұйымы 2025 жылы Қазақстандағы инфляция төмендейді деп болжайды. Болжам бойынша...

Әлемге әйгілі жапондық автокөлік бренді Toyota Қытайда жеке кәсіпорын салады. Зауытта өзінің премиум сегментіне кіретін Lexus брендінің электромобильдерін шығаратын болады. Бұл туралы Nikkei Asia басылымы хабарлады.

Дереккөз ақпаратына сүйенсек, зауыт Шанхайда орналасады және шамамен 2027 жылы іске қосылады. Осы арқылы Toyota әлемдегі ең ірі автомобиль нарығындағы позициясын нығайтпақ. 

Қазіргі уақытта Toyota Қытайда автокөліктерді тек жергілікті өндірушілермен бірлескен кәсіпорындарда шығарады. Мысалы, оның FAW компаниясымен бірлескен кәсіпорны бар. Зауыт жазда Чэндуде жаңа Land Cruiser Prado өндірісін бастады. Toyota-ның қытайлық серіктестеріне GAC және BYD кіреді.

Осылайша, Шанхай зауыты Toyota-ның дербес жұмыс істейтін алғашқы жергілікті зауыты болмақ. Компанияның өзі инсайдерлердің ақпаратын әлі растаған...

Бірыңғай уақыт белдеуінің қазақстандықтардың денсаулығына әсерін зерттеуге кететін шығын екі есеге қысқарды. Осыған дейін үш жылдық зерттеуге 160 млн теңге жұмсалуы мүмкін деген Ғылым және жоғары білім министрлігі соманы 54 миллион теңгеге дейін қысқартып тастады. Бұл мәлімет министрліктің конкурстық құжаттамасында көрсетілген.

 «Бағдарламаның жалпы сомасы 2025 жылға – 54 млн теңге», – делінген құжатта.

Құжатта уақыт белдеуінің ауысу тиімділігі туралы ғылыми негізделген қорытынды жасалғаны туралы айтылған. Сондай-ақ зерттеу нәтижелері бойынша халықтың  психикалық және физикалық денсаулығына әсері туралы ғылыми негізделген тұжырымдар ұсынуылуы тиіс.

«Бұл аймақтық ерекшеліктерді анықтап, теріс салдардың алдын алуға бағытталған нақты ұсыныстар...

Ғылыми дәреже алу үшін оқуға келетін шетелдіктердің арасында қытайлықтардың үлесі басым. Бұл туралы Бірінші кредиттік бюро хабарлады.

Бюро мәліметінше, Қытайдан Қазақстанға ғылыми дәреже алу үшін келетін азаматтардың саны осы жылы екі есе артқан. Мәселен, 2024-2025 оқу жылында 89 Қытай азаматы Қазақстанға докторантура оқуға келген. Бұл өткен жылдың көрсеткішінен 2,2 есе көп.

Сонымен бірге жалпы шетелден келіп, докторантура оқитындардың арасында қытайлықтардың үлесі басым. Олардың үлесі 65%-ды құрайды.

Соңғы бір жылда Қазақстанда докторантура оқитын шетелдік азаматтардың үлесі 1,5 есе артып, 137 адамға жеткен. Бұл 15 жылдан бергі ең жоғары көрсеткіш саналады. Қазақстан Болон декларациясын қабылдағаннан бері докторнаттар саны...

Алматыда жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, аз қамтылған және көпбалалы отбасынан шыққан балалар мен ерекше қажеттілігі бар балалар мен спорттық және шығармашылық жетістікке жеткен балаларға арналған президенттік шырша өтті. Оған ұйымдастырушы ретінде қала әкімі Ерболат Досаев келген.

«Таңғажайып жаңа жыл» аталын мерекелік шараға қаланың әр ауданынан 400 бала жиналған.

Балаларға ертегі кейіпкерлері квесттер мен ойындар ұйымдастырып, арнайы сыйлық таратты.

Бүлдіршіндерге Абай атындағы Қазақ ұлттық опера және балет театры артистері «Щелкунчик» ертегілік қойылымын көрсетті.

Аяз Ата мен Ақшақардың дәстүрлі байқауларынан кейін танымал әнші SADRADDIN ән шырқады.

Шымбұлақ тау-шаңғы курортында шаңғы тебу бағасы 25-30 пайызға қымбаттаған. Шымбұлақтың Жалға беру департаментінің басшысы Елдос Курсабаев неге бағаны көтергенін айтып берді.

«Биыл Шымбұлақ тау-шаңғы курорты шаңғы тебушілер үшін абонементтерді көтеруге мәжбүр болды. Оған бірнеше себептер бар. Біріншісі, инфляцияның әсері. Барлық қызмет түрлері қымбаттап жатыр. Екіншіден, инфрақұрылымдарымызға жүктеме орасан зор», – деді Елдос Курсабаев.   

Оның айтуынша, өткен операциялық жылы Шымбұлаққа 1,5 миллион турист келіп, қонақ болған. Туристердің санының күрт артуы қанат жолдарына, мейрамханаларға, әжетханаларға ауырлық түсіреді.

«Мұның бәрін бір қалыпта ұстау, уақтылы жөндеу, профилактикалық жұмыстар өткізу қомақты қаражатты талап етеді. Сосын...

Қытайдың  Commercial Aircraft Corp of China Ltd (COMAC) компаниясы С919 ұшақтарын Қазақстан және Индонезияға сатпақшы. Бұл туралы өзінің құпия дереккөздеріне сілтеме жасап Bloomberg жазады.

Басылымның мәліметінше, қытайлық компанияның өкілдері қазақстандық SCAT Airlines, индонезиялық Angkor Air-мен келіссөздер өткізген. COMAC қарсы тарапқа С919 сериясындағы 156-190 орындық жолаушылар ұшағын сатып алуды ұсынған. Компания Гонконгте, Сингапур және Джакартада халықаралық кеңселерін ашып, әлемдік авиация нарығында белсенділігін арттырып жатыр.

Қазір ұшақ шығаратын көшбасшылар Boeing пен Airbus-тың өндірісінде және ұшақ жеткізуіне қатысты жаһандық кедергілер болып жатқандықтан, қытайлық тарап осы сәтті пайдалануға тырысып жатыр деп жазады шетелдік басылым.

СОМАС тапсырысты қаржыландыру, әуежайлардың инфрақұрылымын жаңартуға көмектесу және басқа...

Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) елдерінің ішінде экономикасы құлдырап, ЖІӨ бойынша ең төмен өсім көрсеткен ел – Қазақстан. Елдің экономикалық өсімі Қырғызстаннан да төмен болып отыр. Бұл туралы Еуразиялық экономикалық комиссияның есебінде жазылған.

«2024 жылдың 9 айының қорытындысы бойынша Еуразиялық экономикалық одақтың барлық елінде жалпы ішкі өнім өсімінің оң динамикасы байқалады. ЕАЭО-дағы ЖІӨ-нің өсу қарқыны 4,2%-ға өсті», – делінген комиссия есебінде.

Одаққа мүше елдер арасында жақсы экономикалық көрсеткішке жеткен Қырғызстан. Бұл елдің ЖІӨ-сі 8,4%-ды құраған. Екінші орында 6%-бен Армения тұрса, үшінші орында экономикасы – 4,5%-ға артқан Беларусь мемлекеті тұр. Ал ең соңғы орындарда...

Қырғызстанда жемқорлық және өзге де қылмыстық істер үшін айыппұл салу ережесі күшін жояды. Парламенттің құқықтық комитеті Қырғызстан Ұлттық мемлекеттік қауіпсіздік комитеті ұсынған заң жобасын мақұлдаған.

Жоғарғы кеңестің құқық тәртіп, қылмысқа қарсы күрес және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл комитеті екінші және үшінші оқылымда сыбайлас жемқорлық және өзгеде қылмыс түрлері үшін айыппұл салу ережесін тоқтату мәселесін талқылаусыз мақұлдаған. Комитет оның орнына бас бостандығынан айыру туралы ережелерді бекітуді ұсынды.

Құжатқа сәйкес елдің қылмыстық кодексінің 336-348-баптарына өзгеріс енгізілуі қажет. Олардың ішінде бірнеше қылмыс көзделген: сыбайлас жемқорлық, лауазымдық жағдайды теріс пайдалану, билікті асыра пайдалану, кәсіпкерлердің қызметіне кедергі келтіру, көрінеу тиімсіз келісімшарт жасасу, заңсыз баю...

2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстан БРИКС-тің ресми түрде серіктес елдерінің бірі болады. Біздің елімізден басқа, бұл санатта Беларусь, Боливия, Индонезия, Тайланд, Куба, Уганда, Малайзия және Өзбекстан да бар. Бұл туралы бірінші болып Ресей президентінің көмекшісі Юрий Ушаков мәлімдеді. Артынша мұны Қазақстанның Сыртқы істер министрлігі де растады.

«Қазан саммитінің маңызды нәтижелерінің бірі БРИКС-тің серіктес елдер категориясы енгізілді. Тізімдегі 13 ел келісілді. Бұл мемлекеттерге тиісті шақырту жіберілді», – деді Юрий Ушаков.

Серіктестік мәртебесіне келсек, 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап серіктес атанатын елдердің өкілдері БРИКС самиттерінің отырыстарына және сыртқы істер министрліктерінің кездесулеріне шақырылып отырады.

2024 жылы...

2024 жылдың 9 айында «Астана» халықаралық қаржы орталығы (АХҚО) арқылы 3,1 млрд АҚШ долларына тең инвестиция тартылды. Бұл туралы қаржы орталығының баспасөз қызметі хабарлады.

Бұл қаражаттың үштен екі бөлігі (2,1 млрд теңге) – Astana International Exchange (AIX) биржасындағы портфельдік инвестициялар, ал қалғаны – АХҚО қатысушыларынан түскен қаражат.

Үш тоқсанда «Астана» халықаралық қаржы орталығының қатысушылары 41,3 млрд теңге салық төлеген. Бұл 2023 жылғы көрсеткіштен 4,3 млрд теңгеге артық,

Қазіргі уақытта халықаралық орталықта АҚШ, Ұлыбритания, Қытай, Түркия, Сингапур және басқа да 85 елден келген 3500-ден астам компания тіркелген. Биыл жаңадан 1,1 мың жаңа компания келген. Былтыр бұл көрсеткіш...

Енді жасанды интеллект елдегі әкімдерге ақыл-кеңес беріп, олардың жұмысына көмектесетін болады. ЖИ халықтың толғандыратын мәселелерді қалай шешу керек екеніне кеңес беріп, әкімдікке түскен өтініштерді талдайды. Бұдан бөлек әлеуметтік осал топтағы отбасылармен қалай жұмыс істеу қажеттігіне де ұсыныстар беретін болады.

Әкімдер апта сайын жасанды интеллектінің көмегімен қазақстандықтардың проблемалары туралы нақты ақпарат алатын болады.

 «Нақты көрсеткіштерді көрсете кетейін. Тамыздан желтоқсанға дейін 276 мыңға жуық отбасы өз жағдайын жақсартып, дағдарыс санатынан шықты. Мысалы, Риддер қаласы. Қараша айындағы жағдай бойынша мұнда 3643 әлеуметтік осал отбасы тұрады. Жасанды интеллект осы отбасылардың әл-ауқатына әсер ететін 3 өмірлік факторды анықтады», — деді Еңбек және әлеуметтік...

Түркияда Кавакли ауылында оқ-дәрі шығаратын зауытта жарылыс болды. Алдын ала ақпарат бойынша 12 адам қаза тауып, тағы 5 адам жарақат алған. Бұл туралы CNN Тurk басылымы жазды.

Басылымның ақпаратына сүйенсек, жарылыс зауыттың өндірістік бөлігінде болған. Себебі әлі белгісіз. Үйінділердің астында қанша адам қалғаны әлі белгісіз.

Кавакли ауылы орналасқан Балыкесир провинциясының губернаторы Исмаил Устаоглуның айтуынша, жарылыс кезінде зауытта диверсия болмаған.

Устаоглу жария еткен ақпаратқа сәйкес, Кареси аймағында жарылғыш заттар өндірілген зауытта болған оқиға кезінде 12 адам қаза тауып, 5 адам жарақат алған. Зауытқа жақын ауыл тұрғындары жарылыстың өте күшті болғанын және сілкініс болғанын айтты. 

«Балыкесирдің Кареси...

2025 жылы Орал қаласында Қазақстан мен Ресей арасындағы өңірлік ынтымақтастықтың XXI форумы өтеді. Бұл туралы қала әкімі Мұрат Байменов келесі жылға арналған бюджет бекітілген қалалық мәслихат отырысында мәлімдеді.

Орал апталығының жазуынша, бұл халықаралық шараға дайындық үшін қомақты қаржы қарастырылып отыр. Қаланың тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығын жаңартуға 16,4 млрд теңге бөлінген. Қасбеттерді жөндеп, көппәтерлі үйлердің шатырын қайта жабуға тағы да 228 млн теңге жұмсалуы тиіс.

Орал қаласы үшін бұл өте көп шығын. Айталық, қаланың Экономика және бюджетті жоспарлау бөлімінің жетекшісі Азамат Қадыров Орал қаласының 2025 жылғы бюджеті 46 млрд теңге болғанын мәлімдеп отыр. Оның 4,4 млрд теңгесі республикалық бюджеттен және ұлтты...

2024 жылдың үшінші тоқсанында ұлттық компания қызметкерлерінің жалақысы өскен. ІІ тоқсанда жалпы 96,5 млрд теңге жалақы төленсе, ІІІ тоқсанда 105 млрд теңгеден асқан. Бір тоқсандағы өсім 9%-ға тең.

Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, Қазақстандағы ұлттық компаниялар қызметкерлерінің жалақы қоры І тоқсанда 100,5 млрд теңгені құраған.

Сондай-ақ ұлттық компаниялар өз қаражаты есебінен қызметкерлеріне ақшалай жәрдемақы төлейді. Шілде-қыркүйек айларында бұл көрсеткіш 624,7 млн теңгені құраған.

Ұлттық компаниялардың өндірістік емес шығыстары да артқан. Мәселен І тоқсан нәтижесінде өндірістік емес шығыстар 191,3 млрд теңгені құраса, ІІ тоқсанда 2,5 есе өсіп, 484 млрд теңгеге жеткен. Ал ІІІ тоқсанда өндірістік емес шығыстар 383,6 млрд теңге болған.

Халықаралық валюта қорының болжамынша, 2024 жылдың соңында әлемдік мемлекеттік қарыз 102 трлн долларға жетеді. Оның ішінде Қазақстанның мемлекеттік қарызы да көбейе түседі.

2024 жылдың көрсеткіші бойынша, елдің ЖІӨ үлесіндегі мемлекеттік қарыз көлемі 24,8%-ды құрайды. 2029 жылы бұл көрсеткіш 36,6%-ға жетуі мүмкін. Қазір Қазақстанның мемлекеттік қарызы, 2024 жылғы 1 қазандағы есеп бойынша, 30,5 трлн теңге немесе 63,6 млрд долларды құрады.

Жалпы бір жыл ішінде әлемдік мемлекеттік қарыз 5 трлн долларға ұлғайды. Мамандар сөзінше, болашақта бұдан да тез өсуі мүмкін. Оған халықтың қартайып, денсаулық сақтауға кететін шығындардың көбеюі себеп болып отыр. Оның үстіне геосаяси жағдай шиеленісе түсуіне байланысты қорғанысқа...