Жаңалықтар

Сербияның оппозициялық депутаттары сейсенбі, 4 наурыз күні, парламент ғимаратының ішінде түтін гранаталары мен көзден жас ағызатын баллон лақтырды. Бұл әрекет тікелей эфирде көрсетіліп, наразылық белгісі ретінде жасалды деп хабарлады Reuters.

Мән-жайы

Белгілі болғандай, наразылық шарасы төрт ай бұрын теміржол вокзалының төбесі опырылып, 15 адамның қаза табуына байланысты басталған.

Заң шығару сессиясында Сербияның Прогрессивті партиясы (SNS) басқаратын билеуші коалиция премьер-министр Милош Вучевичтің отставкасын бекітуі керек болған. Алайда билеуші коалиция күн тәртібіне енгізген басқа мәселелер оппозицияның ашуын туғызған. Кейбір оппозициялық саясаткерлер орындарынан жүгіріп шығып, парламент спикеріне қарай бет алып, күзетшілермен қақтығысқан.

Басқалары түтін гранаталары мен көзден жас ағызатын баллон...

Қазақстан футбол федерациясының экс-президенті Әділет Барменқұлов істі болып жатыр. Бұл туралы Қаржылық мониторинг агенттігі хабарлады.

«БАҚ тарапынан келіп түскен сұраныстарға байланысты, ҚМА Қазақстан футбол федерациясының бұрыңғы басшылығына қатысты сотқа дейінгі тергеуді бастағанын растайды» делінген агенттік хабарламасында.

Әділет Барменқұлов Қазақстан футбол федерациясының президенті қызметінен 2024 жылғы қарашада кеткен. Ол федерация басшылығына 2022 жылы келген.

Барменқұловтың тұсында ұлттық құрама көп-көрім ойын көрсетіп, Еуро-2024 турнирінің іріктеу кезеңінен өтуге сәл қалған.

Halyk Finance сарапшылары наурыз айында доллар бағамы 505-515 теңгеге дейін қымбаттауы мүмкін деген болжам жасайды. Олардың пікірінше, бұған бірнеше фактор әсер етеді. Соның арасында Ұлттық Банктің Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры (БЖЗҚ) үшін қайтадан доллар сатып алуға кірісуі бар.

Ұлттық Банктің валюта нарығына қатысты есебіне сәйкес, наурыз айында Ұлттық қордан бюджетке шамамен 700-800 млн доллар сатылмақ. Бұған қоса, Ұлттық Банк экспорттан түскен 500 млн долларды да нарыққа шығарады. Бұл шара қаңтар айында теңгені қолдау мақсатында енгізілген еді.

Теңгені қолдау үшін тағы қандай шаралар қабылданады?

Былтыр жыл соңында квазимемлекеттік сектордағы компаниялар валюта түсімдерінің 50%-ын нарықта сатуға міндеттелген...

«Болашақ» бағдарламасы бойынша іріктеуге қатысуға құжат қабылдау жүріп жатыр. Құжат жарты жыл бойы қабылданып, 17 қазанда аяқталады.

Конкурстық іріктеу 2025 жылғы 1 сәуір мен 31 желтоқсан аралығында өтеді. Құжат egov.kz порталы арқылы қабылданады.

Басым мамандықтар мен квоталар

Шетелде кадрлар даярлау кезінде инженерлік-техникалық және медициналық мамандықтарға басымдық беріледі. 

2025 жылы «Болашақ» бағдарламасы бойынша 645 стипендия бөлінді. Оның ішінде магистратура бағдарламасына – 411 стипендия, докторантура/резидентураға – 41 стипендия, тағылымдамалар бойынша – 193 стипендия бар.

«Болашақ» бағдарламасы шеңберінде стипендия тағайындау үшін төмендегідей квота санаттары көзделген:

Тағылымдамадан өту

...

2025 жылдың 1 қаңтарындағы есеп бойынша, Қазақстандағы микроқаржы ұйымдарының активі 3,0 трлн теңгені құрады. Өткен жылдың төртінші тоқсанында активтер көлемі 2,1%-ға көбейген. Өсімнің негізгі себебі – микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ) несие портфелінің ұлғаюы, деп хабарлайды Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінен.

Активтер құрылымы:

Микрокредиттер және несие портфелі

2024 жылдың төртінші тоқсанында микроқаржы ұйымдарының несие портфелі 2,0%-ға өсіп, 2,8 трлн теңгеге жетті.

Бизнеске берілген қарыздар 2024 жылды...

Көктемде 1,3 миллион адам суда қалуы мүмкін. Еліміздегі 400-ге жуық гидроқұрылыс осыншама адамға қауіп төндіруі ықтимал.  

Бұл туралы «Amanat» партиясының хатшысы Ержан Жылқыбаев мәлімдеді. Sputnik ақпаратына қарағанда, бұл бөгеттер бұзылса, су тасқыны 530 елдімекенді басуы мүмкін.

Өзен түбі тереңдетілмеген

Астанадағы қорғаныс бөгетін қайта құру жұмыстары бес жылдан бері жүргізіліп келеді. Бірақ әлі аяқталмаған. Сондықтан көктемде 1,3 млн адамға қауіп бар.

«Атбасарда былтыр жарамсыз болып қалған су өткізу құрылғыларының жөндеу жұмыстары әлі аяқталмады. Солтүстік Қазақстан облысында бірнеше жылдан бері өзен түбін тереңдету жұмыстары жүргізілмеген. Елімізде мұндай ондаған мысал келтіруге болады» – деп...

АЭС салу үшін Үкімет шетел банктерінен қарыз алуы мүмкін. Бұл туралы Үкімет сағатынан кейін өткен брифингте Ұлттық экономика вице-министрі Арман Қасенов айтты.

Қандай қаражатқа салынады?

Министрлік өкілінің айтуынша, АЭС жобасы кез-келген коммерциялық жобадан еш айырмашылығы жоқ. Үкімет қалай АЭС-ке қажетті жабдықты жеткізетін компания анықталады, солай жұмысты бастамақшы. Яғни жеткізуші анықталған соң, жобаның қандай қаражатқа және қай елдің қаражатына жүзеге асырылатыны белгілі болады.

«Егер қандай да бір шет елдің құрылығысы пайдаланылса, сол елдің банктерінен қаражат тартылуы мүмкін. Мәселен, жабдық Қытайдан әкелінсе, қытайлық Эксим банк бар, ал Германиядан алсақ, мұндай жобаларды Hermes қаржыландырады...

Оқу-ағарту министрлігі кейінгі бес жылда педагогтердің жалақысы 100%-ға өскенін хабарлады.

Министрлік мәліметінше, елде 8 мыңға жуық орта білім беру ұйымында 400 мыңға тарта педагог жұмыс істейді.

«2020 жылдан бастап Президент тапсырмасына сәйкес, педагогтердің жалақысы 100%-ға өсті. Сондай-ақ 2023 жылдың қыркүйегінен бастап мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының тәрбиешілерінің жалақысы 30%-ға артты. Ал техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарына кәсіпорындардан тартылған мамандарға 30-35 % көлемінде үстемеақы қосылды», – делінген министрлік хабарламасында.

Жалақы тағайындау

«Педагог мәртебесі туралы» заң қабылданғаннан кейін, педагогтердің жалақысы бойынша қалыптасу тәртібі өзгерген. Енді жалақы мөлшері төмендегідей критерийлерге байланысты анықталады:

4 наурызда Қазақстан премьер-министрі Олжас Бектенов ESTA Construction компаниясының бас директоры Мұстафа Топракпен кездесті. Олар Маңғыстауда 1,35 млрд доллардың ірі газ-химия зауытын салу мәселесі талқыланды.

Қымбат жоба

Бектенов осы компаниямен екі апта ішінде құны 1,35 млрд доллар(675 млрд теңге) болатын инвестициялық келісім жасауды тапсырды.

Үкіметтің ресми мәліметінше, жоба Маңғыстауда «Құрық» теңіз порты маңында ірі газ-химия өндірісін құруды көздейді. Зауыт салынатын орын өнімді теңіз арқылы экспорттауға оңтайлы жер ретінде таңдалды.

Зауыт жылына 700 мың тоннаға дейін карбамид және 42 мың тонна аммиак өндіреді. Соның арқасында елде тыңайтқыш импортына тәуелділік азайып, ауыл шаруашылығын сапалы өнім түседі.

Жас шабуылшы Дастан Сәтпаев Қазақстан ұлттық құрамасының кеңейтілген тізіміне енді. 2026 жылғы әлем чемпионатының іріктеу матчтарына дайындалып жатқан құраманың қатарына қосылды.

Сәтпаев жақында Лондонның «Челси» клубымен келісімшартқа қол қойып, көпшіліктің назарын өзіне аударды. Сонымен қатар, «Қайрат» сапында Қазақстан Суперкубогында дебют жасап, Премьер-лиганың алғашқы турында гол соғып, клуб тарихындағы ең жас гол авторы атанды.

Қазақстан құрамасының кеңейтілген тізімі жарияланды

Қазақстан футбол федерациясы 2026 жылғы әлем чемпионатының іріктеу кезеңіне қатысатын ұлттық құраманың кеңейтілген тізімін жариялады. Бұл тізімге 36 ойыншы енді, дегенмен соңғы құрамы жарияланғанға дейін өзгерістер болуы мүмкін.

Ұлттық құрама наурыз айында сырт алаңда екі маңызды ойын...

Президент кеңесшісі және «Қазақтелеком» АҚ-ның бұрынғы төрағасы Қуанышбек Есекеевтің жұбайы Мадина Бектұрғанова Халықаралық ақпараттық технологиялар университетінің (ХАТУ) 10%-дан астам акциясын қайтадан иеленген. Университеттің негізгі 85% үлесі – Динара Құлыбаеваға тиесілі «Нұрсұлтан Назарбаев білім қорының» меншігінде.

Қаржы есептілігі депозитарийінде жарияланған хабарламаға сәйкес, Мадина Бектұрғанова 7 ақпанда акционерлер қатарынан шығып, бір аптадан соң қайта кірген. Ол акционерлер қатарынан шыққан кезеңде университет иесі тек «Назарбаев білім қоры» болған.

Ал қазіргі кезде білім ордасының 10%-дан аса акциясына иелік ететін екі акционері бар: «Назарбаев білім қоры» мен Мадина Бектұрғанова.

Одан бөлек, университет 1 177 мың қарапайым акциясын сатылымға шығарып отыр. Акционерлер бұл шешімд...

Қазақстандықтар наурыз айында бірқатар салық түрлерін төлеп, кейбірінің есебін тапсыру қажет болады. Алматы қалалық Мемлекеттік кірістер департаменті қандай салықтарды және қашан төлеу керектігін түсіндірді.

Салық есептері

1 наурызда 400.00 және 421.00 нысандарын 2025 жылдың қаңтар айына тапсыру қажет – акциз бойынша декларация және салық салуға қатысты құрылымдық бөлімшелер немесе объектілер бойынша есеп.

20 наурызда 328.00 нысанын ақпан айы үшін тапсыру керек. Бұл –тауарларды әкелу және жанама салықтарды төлеу туралы өтініш.

31 наурызда:

Ресейдің «АльфаСтрахование» акционерлік қоғамы Azerbaijan Airlines (AZAL) әуе компаниясына тиесілі Embraer 190 ұшағының апатқа ұшырауына байланысты авиакаско сақтандыру өтемақысын төледі. Бұл туралы сақтандыру компаниясының өкілі Илья Кабачник айтқан.

«Ұшақ үшін төлем ақпан айында толық көлемде төленді», – деп мәлімдеген компания өкілі.

Алайда компанияның AZAL әуе компаниясына қанша қаражат төлегенін нақтыламаған. Бір қызығы, ұшақ апатына қатысты тергеу әлі аяқталған жоқ. Әдетте сақтандыру компаниялар тергеудің аяқталғанын күтеді.

«Тергеу әлі жүріп жатқанымен, өтемақы төлеу үшін бізде жеткілікті ақпарат бар еді. Сақтандырушы ретінде біз үшін ұшақтың апатқа ұшырағаны анық. Сонымен қатар біз соғыс және терроризм қаупінен...

Еуропа Ресейдің 200 млрд еуроға жуық бұғатталған активін тәркілемекші. Бұл қадам Украинадағы әскери қақтығысты тоқтату туралы бейбіт келісімнің бір бөлігі болуы мүмкін деп жазады Financial Times.

Бұрын ЕО аумағындағы ресейлік активтерді тәркілеуге қарсы болған Франция, Германия және Ұлыбритания оларды қалай пайдалануға болатынын қарастырмақшы. Франция өкілдері Мәскеу Украинадағы болашақ бітім келісімін бұзған жағдайда, 200 млрд еуродан астам активті тәркілеу идеясын ұсынған.

Ресей активтері қайда сақталған?

2022 жылы G7 елдері Ресейдің шамамен 300 млрд еуро көлеміндегі активтерін бұғаттады. Оның негізгі бөлігі – 190 млрд еуро – Бельгиядағы орталық депозитарийде сақталған. Қалған активтер Франция, Жапония, Ұлыбритания, АҚШ және Швейцарияда орналасқан.

Назарбаев дәуірінде дүрілдеген Нығматулиндер әулетінің дәурені өте бастады. Қаңтар оқиғасынан кейін мүлде шетке ысырылды.  

«Ескі Қазақстанның» көрнекті өкілдерінің бірі ретінде аталып, барлық лауазымынан айырылды. Ендігі кезек активтеріне жетіп отыр. Сонымен қатар Нығматулиндер әулетінің кейбір мүшелері соңғы кезде қылмыстық қуғындауға ұшырай бастады.

Нұрлан Нығматулин

Нұрлан Нығматулин ұзақ жыл Мәжілістің спикері болды. Ол Қазақстанның алғашқы президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың сенімді серігі, үзеңгілесі еді. Нұрлан Нығматулин 2022 жылғы 1 ақпанда Мәжіліс спикері қызметінен кетті. Бұған Қаңтар оқиғасының әсері тигені анық.

Нұрлан Нығматулин 2016 жылдан бері парламенттің төменгі палатасында билік етті. Әр жылдары Президент әкімшілігін басқарды және Қарағанды облысының әкімі болды. Мәжіліст...

Премьер-министр Олжас Бектенов Мәжілістегі бір топ депутаттың ауылдар жаппай жабылып жатқаны туралы сауалына жауап берді.

Депутат дерегі

Ринат Заитов бастаған бір топ депутат ауыл жайын қозғап, Үкімет басшысының атына сауал жолдаған. Заитов сауалында соңғы 5 жылда елде 1500-ге тарта ауыл жойылып кеткенін айтқан.

«Соңғы 5 жылда ШҚО-да 350 ауыл, СҚО-да 635, Павлодар облысы бойынша 352 ауыл бос қалды. 2024 жылдың өзінде-ақ СҚО-да 141 ауыл мәртебесінен айырылған», – дейді депутат.

Бектеновтің жауабы

Үкімет басшысының жауабында жабылған ауылдар депутат келтірген деректерден он есеге аз екені айтылған.

«Соңғы 5 жылда ауылдық елдімекен саны...

«Молда» фильмі қазақстандық кинонарықта жаңа рекорд орнатуға жақын тұр. Екі аптада 763 миллион теңгеден астам касса жинаған бұл туынды көрермендер тарапынан үлкен қызығушылыққа ие болды.

«Молда» – 332 232 069 теңге

Фильм қоғамдағы имандылық, рухани құндылықтар, адамның ішкі жан дүниесі мен өмірлік таңдаулары туралы ой қозғайды. Діни тақырыптағы фильм болғанымен, бұл туынды тек белгілі бір топқа ғана емес, бүкіл көрерменге арналған. Себебі кино – адам жанының күресі, сенім мен күмән, дұрыс жолды іздеу секілді әмбебап тақырыптарды көтереді.

Егер «Молда» алдағы күндері осындай қарқында жалғастыра берсе, Қазақстанда ең көп табыс жинаған фильмдердің бірі атануы әбден мүмкін.

Қосылған құн салығы көтерілетіні туралы ақпарат тарай бастағалы бері, бағалар өсе бастады. Мұның себебін Ұлттық экономика вице-министрі Арман Қасенов ҚҚС туралы ақпаратпен еш байланыстырмайды. Айтуынша, елдегі инфляцияға тұтынушылық кредиттің артуы себеп болған.

«ҚҚС көтерілетіні туралы ақпарат тарағалы, бағалар көтеріліп кетті. Бірақ қосылған құн салығы әлі көтерілген жоқ. Мұның себебі неде?», – деп сұрады журналист.

Арман Қасенов инфляцияның күшейіп, бағалардың өсуіне тұтынушылақ несие көлемінің артуы әсер ететінін айтады. ҰЭМ мәліметінше, соңғы үш жылда несие көлемі 30%-ға артқан. Мұндай құбылыс инфляциялық ахуалға теріс ықпал етеді.

«Өткен жылмен салыстырғанда инфляция бойынша жағдай...

«Бәйтерек» холдингі Қытайдың ірі банкінен 400 млн юань қарыз алды. Бұл жайында холдинг басшысы Рустам Қарағойшин айтты.

«Бұл кеше болған өте маңызды оқиға және бұл тек қана басы. Қарыз мөлшері 400 млн юань болады. Мұның маңызды тұсы – юаньның біз алған құны өте жақсы. Біздің инвестициялық жобаларға сәйкес құнды құрайды», – дейді ол.

Қарағойшин бұл қаражат 7-8% юаньда 10-15 жылдық жобаларға жұмсалатынын айтады. Нақтырақ айтқанда, ауыл және өсімдік шаруашылықтарына  жұмсалатын болады.

Қарыз жайлы

3 наурызда «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі Қытаймен ынтымақтастық аясында алғаш рет Қытайдың сауда-өнеркәсіп банкінен (ICBC) юаньмен банктік қарыз алғанын...

OPEC+ елдері, соның ішінде Қазақстан 2025 жылы 1 сәуірден бастап мұнай өндірісін 18 ай бойы біртіндеп арттыруға келісті. Ұйым шешімінен соң мұнай арзандады.

Бір жарым жылдан соң Қазақстан, Сауд Арабиясы, Ресей, Ирак, Біріккен Араб Әмірліктері, Кувейт, Алжир және Оман өндіріс көлемін бір тәулікте 2,2 млн баррельге дейін жеткізеді, деп хабарлайды Financial Times.

Басылым мәліметінше, мұнай экспорттаушы елдер ұйымының осы шешімінен соң әлем нарығында мұнай бағасы біртіндеп түсе бастады. Биыл қаңтарда АҚШ президенті Дональд Трамп OPEC+ елдерінен мұнай бағасын түсіруді сұраған.

Қазақстанның мұнай өндірісіне бөлінген қазіргі лимиті – 1,468 млн баррель. Алайда Астана мұндай шектеуді 2024 жылдан бері орындамай жүр.

Салықтық жеңілдіктерді алып тастаса, бюджет тапшылығы да азаяды. Ұлттық экономика вице-министрі Арман Қасенов үкіметтегі брифингте салықтық жеңілдіктерді қысқарту себебін осылай түсіндірді.

«Шын мәнінде, салықтық жеңілдіктерді қысқарту – бұл бюджет тапшылығын азайтудың бір жолы. Сондықтан бұл бастама қарастырылып отыр және мемлекеттік қаржының тұрақтануына ықпал етеді», – деді ол.

Журналистер қай салаларға әсер ететінін және бизнес пен азаматтар үшін қаншалықты ауыр болатынын сұрады. Бірақ вице-министр нақты салаларды атаған жоқ. Дегенмен салықтық жеңілдіктерді оңтайландыру арқылы шамамен 800 млрд теңге үнемдеу жоспарланып отыр деген ойын айтты.

«Бұл – айтарлықтай сома. Дегенмен, әлі де талқылаулар...

Қазақстан 2025 жылы 96,2 млн тонна мұнай және газ конденсатын өндіруді жоспарлап отыр. Бұл 2024 жылғы көлемнен 9,7% артық. Оған Теңіз кен орнын кеңейту жобасының іске қосылуы себеп болмақ. Биыл осы жобаға салынатын инвестиция көлемі 533 млн долларды құрайды.

Энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев Үкімет отырысында Қарашығанақта шикі газды қайта айдау компрессорларын іске қосу жұмысы жалғасып жатқанын мәлімдеді. Бұл өндіріс деңгейін жылына 11-12 млн тонна деңгейінде ұстап тұруға мүмкіндік береді. 2025 жылы бұл жобаға құйылатын инвестиция көлемі 144 миллион долларды құрайды.

Сонымен қатар «Қаламқас теңіз» және «Хазар» жобалары бойынша да жұмыстар жалғасып жатыр. 2025 жылы FEED жобалауын аяқтау, EPC бойынша тендерлер...

Үкіметте өткен баспасөз мәслихатында «Бәйтерек» Ұлттық басқарушы холдингінің басқарма төрағасы Рустам Қарағойшин жалақы мәселесі туралы сұраққа жауап берді.

Журналистер Қарағойшиннен «ұлттық компания қызметкерлері көп жалақы ала тұра, мемлекетке келтірер пайдасы аз» деген пікірге байланысты жауап беруді сұрады.

Қарағойшин ұлттық компаниялар үлкен ресурстарға иелік еткендіктен, салық төлеушілерде мұндай ой туу түсінікті екенін атап өтіп, жалақы мәселесін ашық айта алмайтынын жеткізді. Оның сөзінше, қазіргі қызметіне қарағанда жеке секторда көбірек табыс тапқан.

«Мен жекеменшік сектордан келген кезде табысым екі есеге қысқарды. Ұлттық компанияларда жалақы деңгейі коммерциялық сектордан жоғары деп айта алмаймын. Өкінішке қарай, нақты сандарды да атай алмаймын, себеб...

Halyk Bank басқарма төрайымы Үміт Шаяхметова банктерді бизнесті несиелендіруге ынталандыру үшін мемлекет салықтық жеңілдіктер қарастыруы керек деген пікірде. Себебі қазір екінші деңгейлі банктер үшін бизнеске несие беру азаматтарға қарағанда онша тартымды емес. Бұл туралы Үкімет отырысында айтты.

Бизнеске көмек беретін тек банктер ғана ма?

«Бүгінде бизнес несиелерінің экономикасы банктер үшін жеке тұлғаларды несиелеумен салыстырғанда онша тиімді емес. Сондықтан біз бизнеске берілетін несиелерге салықтық жеңілдіктер қарастыруды ұсынамыз. Бұл мәселе қазір парламентте талқыланып жатыр», – деді Шаяхметова Үкімет отырысында.

Оның айтуынша, Қазақстандағы шағын және орта бизнесті (ШОБ) дамытудың маңызды жолдарының бірі – ірі кәсіпорындармен және мемлекеттік корпорациялармен...