Жаңалықтар

Фото: kursiv.media

Қазақстанда жаңа мемлекеттік награда пайда болады. Бұл туралы Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев айтты.

«Жаңа мемлекеттік награда – «Ұлт бірлігін нығайту жолындағы жемісті еңбегі үшін» Қазақстан халқы Ассамблеясының ордені бекітілуі керек. Бұл награданың бірінші лауреаттары осы жылдың қазанында республика күніне тапсыруға болады», – деді Тоқаев.

Сондай-ақ мемлекет басшысы әдебиет және журналистика саласындағы үздік еңбек және мәдениет пен өнер саласындағы үздік туынды үшін сыйлық енгізуді ұсынды.

«Бұл сыйлықтарды жеке авторлар да, шығармашылық топтар да ала алады. Бұл ретте ақшалай сыйақының мөлшері кем дегенде мемлекеттік сыйлықақыдан кем болмауға тиіс», – деді Тоқаев.

Фото: Ақорда

Астанада Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен Қазақстан халқы Ассамблеясының «Әділетті Қазақстан: бірлік, тұрақтылық, даму» атты ХХХІІ сессиясы өтіп жатыр.

Онда сөз сөйлеген Мемлекет басшысы ел бірлігі мемлекеттілігіміздің ең басты тірегінің бірі екенін атап өтті.

«Біз «бірлік пен тұрақтылық болмаса, саяси-экономикалық реформалар жүзеге аспайды» дейміз. Әрине, бұл – дұрыс пайым. Бірақ бірлік дегеніміз мақсатымызға апаратын жол ғана емес. Бұл – . Мен бұған дейін де айттым: еліміздің тәуелсіздігі және аумақтық тұтастығы бәрінен қымбат. Ел бірлігі осы мызғымас құндылықтармен қатар тұруға тиіс. Сонда ғана болашағымыз баянды болады. Татулық пен келісім тек мемлекеттік саясатта емес, қоғамда, үйде...

Фото: Асқар Ахметуллин

Журналист Владимир Северный мен Наргиз Севернаяның ұсталуы олардың кәсіби қызметімен байланысты емес. Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХХІІ сессиясы кулуарында Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлі осылай деді.

Бұған дейін Махамбет Әбжан, Михайл Козачков, енді Северныйлар отбасының ұсталғанын айтқан тілшілер министрден » журналистерді тазарту жүріп жатыр ма» деп сұраған.

«Мен олай деп ойламаймын. Біз журналистерге шабуыл кезінде әрдайым олардың құқығын қорғадық. Оған қатысты мәлімдеме жасадық. Шабуылдардың біразы анықталды. Енді кейбір әріптестерге журналистік қызметіне қатысты… Онда бопсалау және тағы басқа мәселелер болса, ол тергеудің шеңберіне кіреді. Сондықтан жалпы біз журналистер құқығының бұзылмауына мән береміз», дед...

Әлеуметтік желілерде Алматы облысы полиция департаментінің бұрынғы басшысы Серік Күдебаевтың ұсталғаны туралы ақпарат тараған еді. Бас прокурар Берік Асылов бұл ақпаратты растады.

Оның айтуынша, Алматы облысы полиция департаментінің бұрынғы басшысы Серік Күдебаев Түркияда ұсталған.

«Серік Күдебаевтың ұсталғаны рас па?» деген сауалға Берік Асылов «иә» деп жауап берді.

«Оны қай қалаға алып келді», деген журналистер сауалына, Бас прокурор «оны қазір нақты айта алмаймын», деп жауап берді.
«Қай елден алып келді?», деген сауалға «Түркиядан алып келді» деп жауап берді.

Айта кету керек, Бас прокуратураның баспасөз қызметі бұл туралы ресми мәлімдеме таратқан жоқ.

 Серік Күдебаев Қаңтар...

Фото: kursiv.media

Жолға бөлінген миллиардтаған қаражат желініп кеткен. Еліміздің құқық қорғау органдары «Қалбатау-Майқапшағай» және «Қарағанды-Балқаш» автожолдарына бөлінген қаржыны жымқыру фактісін тексеріп жатыр. Тек «Қалбатау-Майқапшағай» жобасы бойынша «ҚазГерСтрой БК» ЖШС 21,4 млрд теңге аванстың едәуір бөлігін басқа мақсаттарға, оның ішінде кредит төлеуге жұмсаған. Ол үшін мердігер күдікті капитал шығару схемаларын қолданған. Бұл туралы Бас Прокурор Берік Асыловтың төрағалық етуімен автомобиль жолдары саласындағы тексеру нәтижесіне арналған алқа отырысында айтылды.

Ұзындығы 800 км-ден асатын бұл жол учаскелерін шетелдік қатысуы бар консорциумдар сыртқы қарыз қаражаты есебінен салып жатыр. Соның шеңберінде «ҚазГерСтрой БК» ЖШС (Қ.Сатыбалдыұлы құрылымдарымен байланысы бар) жұмысты бірлесіп орындаушы ретінде тартылған.

Биыл жыл басынан бері бүкіл әлемде технология саласында еңбек ететін 183 мыңнан аса адам жұмысынан айырылды. Бұл туралы Layoffs.fyi порталының зерттеулеріне сілтеме жасап, Интерфакс жазады.

Ақпаратқа сәйкес, қаңтар айының ортасынан бастап, көрсеткіш 7 еседен астам ұлғайған.

Layoffs.fyi мәліметтеріне сәйкес, биылғы жылы техсекторда бтолған қысқартулар саны өткен жылғы көрсеткіштерден анағұрлым жоғары болуы мүмкін. Өйткені жыл басынан бері 613 техкомпания 183,72 мың адамды қысқартқан. Өткен жылы мыңнан аса компания 154,34 қызметкерін қысқартқан екен.

Өткен аптада Meta Platforms Inc. (SPB: META) қызметкерлерін қысқартатын мәлім етті.

Биыл қызметкерлер санын қысқартатыны туралы мәлім еткен техкомпаниялардың арасында, америкалық Amazon.com Inc. (SPB: AMZN...

Алматыдағы Сайын көшесін ұзарту жұмыстарын осы жылдың желтоқсан айында аяқтау жоспарланып отыр. Бұл туралы «Алатау» ауданы тұрғындарының кездесу барысында Алматы әкімі Ерболат Дос аев мәлімдеді.

«2024 жылдың II тоқсанында Сайын және Мөңке би көшелерінің қиылысындағы жолайрық салу көзделген. Соның нәтижесінде қаланың негізгі магистралды көшелерінде, яғни Рысқұлов даңғылы мен Момышұлы көшелерінде, сонымен қатар, аудандық маңызы бар көшелерде көлік легі айтарлықтай азаяды», – деді қала әкімі.

Оның дерегінше, Алатау ауданының бюджеті 8,2 млрд.теңгеден 30,6 млрд. теңгеге дейін 3,7 есе ұлғайған.

Алатау ауданының әкімдігі жақын арада «Теректі», «Алғабас», «Болашақ», «Шапағат» шағын аудандарында ұзындығы 150 км инженерлік жел...

Ішкі істер министрлігі қосалқы бөлшектер ретінде әкелінген автокөліктерді заңдастыру шарттарын айқындайтын Үкімет қаулысының жобасын әзірледі. Бұл туралы Министрліктің ақпараттық порталы жария етті.

Ақпаратқа сәйкес, қазіргі уақытта Жоба Үкіметтің қарауына енгізіліп, оған келесі аптада қол қойылады деп күтілуде.

«Үкімет қаулысына қол қойылғаннан кейін бірінші ресми жарияланған күнінен бастап 10 күн өткен соң ол қолданысқа енгізіліп, содан кейін біз автоконструкторларды тіркеуге алуға кірісеміз», деді ІІМ Әкімшілік полиция комитетінің төрағасы Қайсар Сұлтанбаев.

Елімізде 2022 жылғы 1 қыркүйекке дейін әкелінген шетелдік автокөліктерді заңдастыру жүріп жатыр. ІІМ дерегінше, 3 қаңтардан бастап бүгінгі күнге дейін алдын ала онлайн тексеруден өтіп, 200 мыңға...

«Қазақстан қор биржасы» АҚ «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ-дан Euroclear және Clearstream халықаралық депозитарийлерінің талабы бойынша депоненттердің шоттарын сегрегациялауды жүргізу ниеті туралы ақпарат алғанын хабарлады.

«Орталық депозитарийдің ресейлік депоненттерінің активтерін сегрегациялау процесін Орталық депозитарий 2022 жылы Euroclear және Clearstream халықаралық депозитарийлерінің талабы бойынша бастаған. 2023 жылдың мамыр айынан бастап Орталық депозитарий ұстаушылары Ресей Федерациясының және/немесе Беларусь Республикасының азаматтары немесе Орталық депозитарийдің қазақстандық депоненттері атына брокерлік шоттар ашқан Ресей Федерациясында және/немесе Беларусь Республикасында тіркелген заңды тұлғалар болып табылатын қаржы құралдарын сегрегациялауға кіріседі», деді «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ хабарламасында.

Тиісінше, Биржа қатысушыларға аталған әрекеттер кезеңінде шетелдік бағалы қағаздармен мәмілелер бойынша аздаған кідірістер...

Судандағы жағдайдың шиеленісуі жалғасуда. Ағымдағы жылдың 15 сәуірде Суданның Ұлттық қорғаныс күштері мен Жедел әрекет ету күштері арасында қарулы қақтығыс басталды. Қазір Хартум қаласында және елдің басқа аймақтарында соғыс қимылдары жалғасуда. Қақтығыс тараптары жариялаған үш күндік гуманитарлық бітім қайта-қайта бұзылуда. Бұл туралы ҚР Сыртқы істер министрлігі хабарлады.

Судандағы соғыс қимылдары басталған сәттен бастап Қазақстан Республикасының Эфиопиядағы Елшілігі қазақстандық азаматтарды қақтығыс аймағынан эвакуациялау мәселесін барынша пысықтауға кірісті.

Эфиопияда тіркелген бірқатар елшіліктер мен халықаралық ұйымдардың өкілдерімен кездесулер өткізіліп, оларға Қазақстан Республикасының азаматтарын Суданнан эвакуациялауға көмектесу үшін ресми өтініштер жіберілді.

Бүгінгі таңда Қазақстанның бірқатар азаматтары қақтығыс аймағынан эвакуацияланды. Қазақстан азаматтарын Эфиопия мен...

Бүгін шахматтан әлем чемпионы атағы үшін ресейлік Ян Непомнящий мен қытайлық шахматшы Динь Лижень арасындағы матчтың 12-ші партиясы өтті. Бұл туралы ҚазАқпарат хабарлады.

Аталған партияда Динь Лижень қарсыласынан басым түсті. Шахматшылардың кезекті кездесуі жалпы саны 38 жүріспен аяқталды.

Осымен Ян Непомнящий қытайлық шахматшыға үшінші рет есе жіберіп отыр. Дегенмен жалпы есеп тең – 6:6.

Әлем чемпионы атағы үшін тартысты бәсекенің 13-ші партиясы ертең, яғни 27 сәуірде өтеді.

24 сәуірде өткен 11-ші ойынды шахматшылар тең аяқтаған.

Әлем чемпионы атағы үшін матч 14 партиядан тұрады. Тең есеп тіркелген жағдайда 4 партиядан тұратын тай-брейк белгіленеді. Егер тай-брейкте де жеңімпаз анықталмаса, онда шахматшылар...

 «Мемлекеттік техникалық қызмет» АҚ қызметкерлері осы сияқты жағдайдың жолын кесті. Қазақстандық Интернетке мониторинг жүргізу процесінде «МТҚ» АҚ мамандары Қазақстанның екінші деңгейдегі банктерінің бірінің интернет-ресурсында осалдықты анықтады.

CWE-530 – веб-қосымша файлдарының резервтік көшірмелері (бэкап) рұқсатсыз қол жеткізу үшін ашық қалған кезде пайда болатын осалдық.

«МТҚ» АҚ мамандары веб-қосымшаның бастапқы кодын қамтитын бэкап файлды (авторланбаған пайдаланушылар жүктей алуы үшін қолжетімді) анықтады. Бэкап файлда клиенттер мен банк қызметкерлерінің жеке ақпараты болды, атап айтқанда: ішінде VPN-ге қол жеткізу парольдері бар банк қызметкерлері туралы ақпарат қамтылған 11 файл. Техникалық тұрғыдан осы деректерді пайдалана отырып, банктің ішкі жүйесіне қашықтан қосылуға, өз бетінше төлем жүргізуге, қаржы жүйелеріне...

Астананың жүзден астам запастағы офицері жауынгерлік оқу-жаттығу жиынына жіберілді. Әскери міндеттілер елорданың аумақтық қорғаныс бригадасында дайындықтан өтеді. Бұл туралы
ҚР Қорғаныс министрлігінің баспасөз қызметі хабарлады.

Әскерге шақырылғанға дейін олар әскери қызметке жарамдылығын анықтау үшін медициналық тексеруден өтті. Бас қаланың Қорғаныс істері жөніндегі департаменті алаңға келгендерді тексерген соң әскери міндеттілер құрамы 99255 әскери бөліміне жіберілді.

«Жауынгерлік оқу-жаттығу жиыны жұмылдыру ресурстарын дайындау және қайта даярлау мақсатында өткізіліп отырады. Заңнамаға сәйкес денсаулық жағдайы бойынша жарамды 60 жасқа дейінгі запастағы әскери міндеттілер әскерге шақырылуға жатады. Әскери жиынды өткізу кезеңінде олардың жұмыс орны, атқаратын лауазымы сақталады, сондай-ақ орташа жалақысы төленеді», – дед...

ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайыловтың Иран Ислам Республикасына ресми сапары аясында 24-26 сәуір аралығында Тегеранда еліміздің үшінші сауда-экономикалық миссиясы өтуде. Бұл туралы primeminister.kz хабарлады.

«QazTrade» сауда саясатын дамыту орталығы ұйымдастырған шараға ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің, азық-түлік, химия, құрылыс, жеңіл өнеркәсіп және металлургия тауарларын өндіретін қазақстандық 20 компанияның, екі елдің бірлескен Сауда палатасының, Иранның Сауда-өнеркәсіп, тау-кен және ауыл шаруашылығы палатасының өкілдері, сондай-ақ ирандық тараптан 150-ден астам компания өкілдері қатысты.

Іскерлік кездесулер нәтижесінде Қазақстаннан Иранға тыңайтқыштар, май өнімдерін, ірі қара және ұсақ мал етін жеткізу бойынша $60 млн-нан астам сомаға экспорттық келісімшарттарға қол қойылды.

ҚР сауда және интеграция вице-министрі Қайрат Төребаевтың айтуынша...

«Фридом Финанс» АҚ Семей қаласының «Елім ай» футбол клубына қаржылай қолдау көрсетеді. Демеуші есебінен «Спартак» стадионында соңғы буындағы итальяндық жасанды көгал төселіп өлшемі 15х3.84 метр электрондық табло (сыртқы LED экранды) орнатылады. Бұл туралы компанияның баспасөз қызметі хабарлады.

«Семей қаласының футбол  клубтары әрдайым жоғары кәсіпқойлығымен ерекшеленеді және біріншіліктерде үздік нәтижелер көрсетуде, бұл тым кездейсоқ емес, дәл осы қала заң бойынша қазақстандық футболдың отаны болып есептеледі», деді «Фридом Финанс» АҚ Басқарма төрағасы Сергей Лукьянов.

Сонымен қатар ол серектестік тек команданың дамуына ғана емес, сондай-ақ өңірде футболға қызығушылықтың артуына септігін тигізетініне, клубтың материалдық-техникалық базасының күшеюінің арқасында жарыстарды биік...

27 сәуірден бастап, «Halyk Finance» Ресей мен Белорусь азаматтарының KASE Global және өзге KASE құралдарымен жұмыс істеуіне шектеу қояды. Бұл туралы компанияның ресми сайтында ақпараттық хабарлама берілді.

«Halyk Finance» АҚ осы арқылы Сізге «Қазақстан қор биржасы» АҚ-нан Ресей Федерациясы мен Беларусь Республикасы азаматтарының шоттарын сегрегациялау (міндетті түрде бөлу) қажеттілігіне қатысты хабар алғанын мәлімдейді. Нақтыласақ, «Орталық бағалы қағаздар депозитарийі» АҚ деңгейінде теңгеден басқа валютада номинацияланған бағалы қағаздар, Euroclear және Clearstream халықаралық есеп айырысу депозитарийлері арқылы есеп айырысу құралдары үшін», делінген хабарламада.

Сегрегация 2023 жылдың 1 мамырынан кейін басталады. Осы күннен кейін KASE-де жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысу кешігіп...

Фото: kursiv.media

Биыл жазда электр қуаты мен су, жылу бағасы қымбаттайды. Бұл туралы Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров Мәжіліс кулуарында айтты.

Министр тарифтердің бірден емес, біртіндеп көтерілетінін жеткізді.

«Жазға қарай тариф өседі. Бірақ оны ақырындап, көтереміз, өйткені тарифтер халыққа қолайлы болуы керек. Орташа алғанда бір жерде 10%, қыбаттаса, келесінде 30% көтерілуі мүмкін. Біз ресурстарды үнемдеп пайдалануымыз керек», Әлібек Қуантыров.

Министр осы саладағы мамандардың жалақысын көтеру үшін тариф қымбаттайды дейді. Өйткені айлығы аз болған соң, білікті мамандар басқа салаға кетіп жатыр.

Тариф қымбаттауының тағы бір себебі – жылу электр станциялары, жылу желілері мен сумен жабдықтау...

Фото: Асқар Ахметуллин

Қазақстанда медицина мамандарын оқытуға бөлінетін грант санын көбейту қажет. Қазақстан Халық партиясы фракциясы депутаттары осы мәселені көтеріп, ҚР вице-премьері Алтай Көлгіновтің атына депутаттық сауал жолдады.

Мәжіліс депутаты Ислам Сұңқардың айтуынша, медициналық мамандықты меңгеруге бөлінген мемлекеттік тапсырыс көлемі мемлекеттік медициналық жоғары оқу орындарының оқу үдерісін ұйымдастыру шығынын да өтемейді.

«Барлық медицина студенттерінің 70%-дан астамы оқитын «Жалпы медицина» мамандығы бойынша бакалавриат грантының құны соңғы рет 2021 жылы қайта қаралды және 1 001 мың теңгені құрады» деді депутат.

Көрсетілген баға 2021-2022 және 2022-2023 оқу жылдарында оқуға түскен студенттерге қолданылады және жоғары оқу орындарының шығынын жаппайды...

Фото: kursiv.media
Yellow Cake (уран тотығы мен шала тотығы концентратын сатып алу мен сақтауға маманданған британдық инвеcтициялық қор) 2023 жылдың I тоқсанында «Қазатомөнеркәсіптен» 1,35 миллион фунт уран сатып алмақ. Бір фунт уранды 48,9 доллардан сатып алса, жалпы сомасы 66 миллион долларды құрайды. Бұл туралы компанияның І тосандық есебінде айтылған.

Yellow Cake уран тотығы 2023 жылдың екінші жартысында жеткізіледі деп күтіп отыр. Сауда нәтижесінде қор 20,16 миллион фунт шикізат сақтайды. Осы мақсатта Қор 74,3 млн сомасына 15 млн акцияға қосымша эмиссия жүргізді.

Yellow Cake «Қазатомөнеркәсіппен» «негіздемелік келісімге сәйкес, уран тотығы мен шала тотығын тағы 100 млн долларға сатып алу мүмкіндігін сақтап...

ІІМ тұрмыстық зорлық-зомбылық үшін жауапкершілікті қатаңдату үшін арнайы заңнамалық өзгерістер әзірледі. Заңанамдағы өзгерістерге сәйкес тұрмыстық зорлық-зомбылық үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік күшейеді.

Өзгеріске енген заңнамаға сәйкес енді тұрмыстық құқық бұзушылықтарды тіркеуді арыздану сипатынан анықтау сипатына көшіреді. Сонымен бірге тараптардың қайта татуласу мүмкіндігі қиындай түседі және тұрмыстық зорлық-зомбылық үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік күшейеді.

«Енді отбасылық жанжал үшін агрессорға ескерту жасалады немесе 5 тәулікке қамауға алынады. Қайта қайталанған жағдайда 10 тәулікке қамауға алынады. Ұрып-соғу үшін – 10 тәулікке, қайталанса – 20 тәулікке қамауға алу қарастырылған. Қорғаныс нұсқамасын бұзғаны үшін ескерту алынып тасталды, енді тек 10 тәулікке қамауға...

Фото: shutterstock.com

«Ашық НҚА» порталында біраздан бері «Масс-медиа туралы» заң жобасы талқыланып жатыр. 21 сәуірде құрылған бұл жаңа заң 10 мамырға дейін қоғамдық талқылауда болады.

Сонымен бірге порталда осы заңға қосымша «Қазақстан Республикасы кейбір заңнамалық актілеріне масс-медиа мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы да талқыланып жатыр.

Соңғы құжатта барлық заңдар мен кодекстерде «бұқаралық ақпарат құралдарын» деген сөзді «масс-медианы» деген сөздермен ауыстыру ұсынылған. Мәселен, 2014 жылғы 3 шілдедегі Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіндегі 131-баптың 2-тармағынан бастап, 909-баптың 2-тармағына дейін кездесетін «бұқаралық ақпарат құралдарын» деген сөздер толығымен «масс-медианы» деген сөздермен ауыстыру қарастырылған. Негізінен, бұқаралы...

Фото: Асқар Ахметуллин

Қазақстанда жаңа екі банк пайда болуы мүмкін. Олар екі микроқаржы ұйымының негізінде ашылмақ. Бұл туралы Мәжіліс кулуарында Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымова мәлімдеді, деп жазады Власть.

«Қазір микроқаржы ұйымдарының екінші деңгейлі банктерге айналуын күтіп отырмыз. Екінші деңгейлі банктерге айналуға ниет білдірген екі ірі микроқаржы ұйымы бар: KMF пен Solva. Олардың портфелі бар, капиталдың жеткіліктілік деңгейі олардың банкке айналуына мүмкіндік береді», деді Әбілқасымова.

Ол былтыр заңнамаға микроқаржы ұйымына лицензиядан бас тартпай конверсиялауға мүмкіндік беретін тиісті түзетулер қабылданғанын еске салды. Сонымен қатар, агенттік жаңа банктер ашу талаптарын ырықтандыруға бағытталған...

Фото: parlam.kz

Мәжіліс депутаты Ермұрат Бапи Қазақстанның тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың кланы ұрлаған миллиардтаған қаржыны тығуға көмектесіп жатқандар бар екенін айтты.

Депутат сауалын премьер-министр Әлихан Смайыловқа, Бас прокурор Берік Асыловқа жолдады.

«Олигархиялық кланды биліктен түпкілікті кетіруді, ұрланған байлықты қайтаруды және экономиканы ел мен халықтың әлеуметтік қажеттілігіне қызмет етуге жұмылдыруды талап еткен Қаңтар оқиғасы ескі биліктің зардабынан пайда болды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың қоғам мен билік арасында жаңа қарым-қатынас орнату әрекеті олардың мүдделеріне сай келмеді. Міне, сондықтан да активтерді қайтару және оны халыққа табыстау – күн тәртібінде тұрған аса маңызды мәселе. Ел-жұрт активтерді қайтару процесінде биліктен жылдам, әрі батыл қадамдар...

Фото: kursiv.media

Энергетика министрлігі көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын беруге кезекті аукцион өткізбек. Аукционға 26 жер қойнауы учаскесі қойылды. 2 ай бойы аукционға қатысуға өтініш қабылданады.

Аукционға www.gosreestr.kz сайты арқылы өтініш беріледі.

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған аукционды өткізу шарттары мен тәртібіне өзгерістер енген.

Олардың негізгілері мыналар: